فاطمه صالحی در خبرگزاری مهر نوشت: شاید به جرأت بتوان گفت که تحولات این روزها در لیبی توجه کشورهای مطرح منطقه و جهان را به خود جلب کرده است چرا که علاوه بر موقعیت استراتژیک کشور نفت خیز لیبی، شاهد مداخله تعداد زیادی از بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در خصوص بحران این کشور و شاید تشدید آن هستیم. در این میان قصد داریم به نقش امارات در این بحران و حضور این کشور در لیبی اشاره کنیم.
شاید مداخله امارات در امور داخلی لیبی و حمایت تمام قد این کشور از ارتش ملی به رهبری خلیفه حفتر در برابر دولت وفاق ملی لیبی سوالات زیادی را در میان افکار عمومی به وجود آورد. در همین خصوص به تازگی، رئیس دولت وفاق ملی در لیبی اظهار داشته است که لیبی با امارات مرز مشترکی ندارد در نتیجه این سوال پیش می‌آید که اهداف ابوظبی در لیبی چیست؟
درخواست لیبیایی ها برای قطع روابط با «دشمن»
فایز السراج در گفتگوی اختصاصی با شبکه الجزیره با بیان این مطلب اعلام کرد که ما از آغاز درباره مداخلات خارجی هشدار داده‌ایم. دیدارهای متعددی هم از مصر و هم از امارات داشتیم. البته ما نگرانی‌های امنیتی مصر را می‌دانیم زیرا همسایه ماست و با ما مرز مشترک دارد در نتیجه نیاز است نشست‌هایی داشته باشیم و در پی آن باشیم که با در نظر گرفتن مشکلات مشترک و دیگر اشتراکات امکان همکاری‌ها را بسنجیم.
السراج تصریح کرد که امارات از نظر جغرافیایی از ما فاصله بسیاری دارد. ما با آنها مرز مشترکی نداریم. در چنین شرایطی این سوال پیش می‌آید که چرا این کشور باید در شرق لیبی پایگاه داشته باشد و هواپیماهایش در این پایگاه فرود بیایند؟
مداخلات ابهام برانگیز امارات در لیبی به حدی رسیده که حتی شورای عالی دولت وفاق ملی لیبی، امارات را یک دشمن توصیف کرده و از قطع روابط خود با این کشور خبر داده است. این شورا اعلام کرده که روابط با امارات در حالت جنگی قرار گرفته است چرا که این کشور از جنایتکاران جنگی در لیبی حمایت می‌کند.
حمایت تمام قد نظامی و تسلیحاتی از «جنایتکار جنگی»
اگر برخی بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای به حمایت سیاسی از ارتش ملی لیبی به فرماندهی خلیفه حفتر بسنده می‌کنند امارات پا را از این حد فراتر گذاشته و با ارسال تجهیزات و نیروی نظامی به لیبی قصد دارد در قامت حامی تمام عیار حفتر ظاهر شود.
امارات بارها تجهیزات گسترده نظامی از جمله خودروهای زرهی و پهپادها را به لیبی ارسال کرده است. به تازگی نیز یک گروه بزرگ از نیروهای تقویتی متشکل از نظامیان مصری و اماراتی با سه هواپیمای باری نظامی اماراتی وارد شرق لیبی شده تا بتوانند از نیروهای حفتر پشتیبانی رزمی کنند.
یکی از این هواپیماهای نظامی که به همراه دو هواپیمای دیگر از خاک مصر برخواستند، نیروهایی را به لیبی منتقل کرد که چندی قبل با یک ناو جنگی از یک پایگاه دریایی امارات در شاخ آفریقا وارد مصر شده بودند.
امارات حتی مزدورانی را از سودان جذب کرده تا با انتقال آنها به لیبی به نیروهای حفتر برای کنترل طرابلس کمک کند. این در حالیست که اقدامات نظامی امارات در لیبی در واقع نقض آشکار قطعنامه‌های بین المللی مبنی بر عدم ارسال سلاح به لیبی به شمار می‌رود.
هم چنین این روزها دیگر کسی نقش پهپادهای اماراتی را در حمله به مناطق مسکونی و هدف قرار دادن غیر نظامیان در لیبی و نهادهای دولتی و فرودگاه‌های این کشور در حمایت از حفتر منکر نمی‌شود.
حضور اشغالگرانه در شرق لیبی
اماراتی‌ها نه تنها به صورت نظامی و لجستیکی و سیاسی در لیبی مداخله می‌کنند بلکه حضور این کشور در لیبی به یک حضور مستقیم از طریق ایجاد پایگاه‌های نظامی تبدیل شده است. به نظر می‌رسد ایجاد این پایگاه‌های نظامی از سوی امارات در لیبی در راستای تحقق اهداف اشغالگرانه این کشور و تقویت نفوذ دائمی در لیبی به شمار می‌رود.
نیروهای اماراتی عموماً در شرق لیبی و در پایگاه الخادم واقع در منطقه الخروبه مستقر هستند و بخشی از آنها به پایگاه الجفره منتقل شده‌اند. این نیروها یک اتاق عملیات مشترک در پایگاه مذکور برای حمایت از نیروهای حفتر ایجاد کرده‌اند.
کارشکنی‌های ابوظبی در مسیر تحقق آتش بس لیبی
ابوظبی نه تنها با ارسال تجهیزات و نیروی نظامی اقدام به حمایت از حفتر می‌کند بلکه با موضع گیری های معناداری به صورت غیر مستقیم این کشور را تهدید می‌کند به طوری که به تازگی انور قرقاش وزیر مشاور امارات در امور خارجه اعلام کرد که به حاشیه کشاندن نقش کشورهای عربی مشابه آنچه در سوریه شاهدش بودیم، تجربه سختی است که دیگر تکرار نخواهد شد. این بدان معنی است که امارات قصد ندارد از عرصه تحولات لیبی پا پس کشیده و آن را در اختیار دیگر بازیگران قرار دهد.
امارات از یک سو از زبان مقامات رسمی این کشور مدعی عدم مداخله در امور داخلی لیبی است و از سوی دیگر در پشت پرده تلاش می‌کند تا این کشور روی آرامش و ثبات را نبیند. یکی از مهمترین اقدامات امارات طی روزهای گذشته برای باقی نگه داشتن بحران لیبی، ممانعت از امضای آتش بس در این کشور بود. در همین خصوص خالد المشری رئیس شورای عالی لیبی گفت که سفارت امارات در مسکو نقش زیادی در کارشکنی در امضای توافق آتش‌بس در لیبی داشت.
بر اساس گفته‌های این مسئول لیبیایی، برخی طرف‌ها در حاشیه خلیج فارس در مذاکرات مربوط به آتش‌بس لیبی که در مسکو برگزار شد، حضور داشتند و همراه خلیفه حفتر بودند که از جمله آنها کاردار سفارت امارات در روسیه بود و همین فرد یکی از عوامل کارشکنی در امضای توافقنامه آتش‌بس به شمار می‌رود.
مسکو به تازگی، میزبان مذاکرات چهارجانبه غیرمستقیم بین نمایندگان دو طرف روسی، ترکی، هیأت دولت وفاق ملی (غرب لیبی) و ژنرال خلیفه حفتر (شرق لیبی) بود و با وجود آنکه دولت وفاق ملی توافق آتش‌بس را امضا کرد اما خلیفه حفتر بدون امضای این توافقنامه، مسکو را ترک کرد. خلیفه حفتر نه تنها از زیر بار امضای آتش بس در مسکو فرار کرد بلکه در نشست برلین نیز که برای دستیابی به راهکاری در خصوص بحران لیبی برگزار شده بود کارشکنی کرد.
در سایه تمام مداخلات امارات در لیبی این روزها به نظر می‌رسد ابوظبی از حفتر و پیشروی وی برای به دست گرفتن کنترل طرابلس ناامید شده بنابراین تلاش دارد تا عارف النایض ۵۷ ساله را که سفیر سابق لیبی در امارات به شمار می‌رود به جای حفتر بنشاند. مداخلات امارات در امور داخلی کشورهای منطقه به ویژه حوزه آفریقا، به لیبی منحصر نمی‌شود بلکه امارات از کودتای مصر که به قدرت گیری عبدالفتاح السیسی منجر شد نیز حمایت کرده است.
ما در اینجا قصد نداریم به اقدامات امارات در تمام کشورهای منطقه اشاره کنیم اما مداخلات سیاسی و نظامی این کشور در لیبی در چارچوب سیاستهای امارات برای گسترش جنگ‌های داخلی در خاورمیانه از طریق حمایت از شبه نظامیان غیر قانونی مانند آنچه در یمن رخ داد صورت می‌گیرد.
توطئه امارات برای جنگ داخلی در لیبی و غارت منابع نفتی
بی شک یکی از مهمترین اهداف امارات از این مداخله گسترده سیاسی و نظامی در لیبی، تجزیه این کشور و حرکت در مسیر مصادره منابع نفتی و ثروت‌های معدنی آن است. سال گذشته روزنامه وال استریت ژورنال از نشست سری مسؤولان اماراتی با حفتر پرده برداشت. این گزارش اعلام کرد که خلیفه حفتر در تلاش است تا صادرات نفت لیبی را به دست بگیرد و حمایت امارات در زمینه فروش غیرقانونی نفت لیبی خارج از کانال‌های تأیید شده توسط سازمان ملل را جلب کند.
امارات از طریق شرکت‌های نفتی خود به دنبال تسهیل روند فروش مستقیم نفت لیبی از طریق خلیفه حفتر است و همین حمایت امارات بود که باعث شد پیشتر خلیفه حفتر در اقدامی بی‌سابقه مانع از تسلط مؤسسه نفت لیبی بر تأسیسات نفتی این کشور شود.
هم چنین اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد مؤسسه نفت لیبی در سال ۲۰۱۶ با ۱۸ شرکت قراردادی را مبنی بر فروش میلیون‌ها بشکه نفت به این شرکت‌ها امضا کرده که برخی از آنها اماراتی بوده‌اند.
حفتر مشخصاً منابع نفتی در لیبی را هدف حملات خود قرار داده و بعد از آنچه که گفته شد دیگر نباید از هدف قرار گرفتن میادین نفتی در لیبی و متوقف شدن بیش از نیمی از صادرات نفت این کشور البته به صورت رسمی تعجب کرد چرا که حفتر اینک یک مسیر غیر رسمی برای فروش نفت خود دارد.
حملات نیروهای وابسته به حفتر باعث شده تا صادرات نفت از بنادر «البریقه»، «راس لانوف»، «الحریقه»، «الزویتینه» و «السدره» در شرق لیبی متوقف شود. بسته شدن این بنادر باعث خواهد شد که تولید نفت این کشور از یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز به ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد.
رقابت با ترکیه بر سر نفوذ در لیبی
ترکیه از همان ابتدا با حمایت از دولت وفاق ملی و بعدها با امضای توافقنامه‌های امنیتی و دریایی تلاش کرد تا از منافع خود در حوزه لیبی و آب‌های این منطقه محافظت کند. در عرصه نبرد لیبی، عربستان و امارات در یک سوی میدان و در پشت خلیفه حفتر، و ترکیه و قطر در سوی دیگر میدان و در پشت دولت وفاق ملی این کشور، به دنبال تسویه حساب‌های سیاسی قدیمی خود هستند. موضوع اختلافات میان عربستان و امارات با قطر که بر کسی پوشیده نیست و هنوز بحران منطقه خلیج فارس میان این کشور که به قطع روابط منجر شد حل نشده است؛ قطر و ترکیه هم پیمان استراتژیک یکدیگر در منطقه به شمار می‌روند و حمایت این دو کشور از هم در پرونده لیبی جای تعجب ندارد.
عربستان و امارات بر سر مسائل مختلف منطقه با ترکیه اختلاف نظر گسترده‌ای دارند و مقامات ترکیه نیز بارها علیه سران این دو کشور انتقادات تند و تیزی را مطرح کرده‌اند. تلاش امارات برای تقویت حضور خود در لیبی جدای از تمام آنچه که گفته شد، در رقابت با ترکیه و خالی نکردن میدان در برابر این کشور نیز صورت می‌گیرد.
