در دوران تورم پساچهل درصدی و تحریم‌های سنگین نفتی و غیرنفتی، ناگهان خبری منتشر میشود؛ دلار در ناکجاآباد چهار هزار و دویستِ واقعی شد و مردم آن سرزمین تا پایان عمر به خوبی و خوشی زندگی کردند... شاید در یکی از دنیاهای موازی چنین سرزمین خیالی وجود داشته باشد ولی در دنیای ما خیر! در دنیای ما و دقیق‌تر، در کشور ما در دوران تورم پساچهل درصدی و تحریم‌های سنگین نفتی و غیرنفتی، ناگهان خبری منتشر میشود: «صفرها از اسکناس‌ها می‌روند!» که به گفته متولی و طراح این کار، نه تاثیری در زندگی و سفره مردمی که به خوبی و خوشی زندگی نمی‌کنند، دارد و نه به رشد اقتصاد کشور کمک شایانی میکند و تنها برای ارتقا وجهه پول ملی و کاهش هزینه حجم اسکناس‌های فعلی است.
با نگاهی عبوری به علت حذف کردن صفر از اسکناس‌ها در دیگر سرزمین‌ها، متوجه می‌شویم چند نکته‌ی آشنا پررنگ‌تر به نظر می‌رسند: داشتن بدهی‌های مالی، حجم بالای نقدینگی و کنترل نرخ تورم.
به نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی، کشورهایی که اقدام به انجام دادن این عمل کرده‌اند و به موفقیت‌هایی هم رسیده‌اند، دارای یک اقتصاد نه حتماً سالم بلکه حداکثر سرماخورده بوده‌اند. کشورِ تقریباً دوست و کاملاً همسایه، ترکیه، واضح‌ترین و دم‌دست‌ترین نمونه است. حدوداً 14 سال پیش و در سال 2005 دولت ترکیه به نخست وزیری رجب طیب اردوغان در شرایطی که مردم کشورش یک ساندویچ معمولی را 3 میلیون لیر می‌خریدند، تصمیم گرفت 6 صفر از پول ملی خود حذف و «لیر جدید» را وارد چرخه اقتصادی کشورش کند.
ترکیه‌ای که اصلاحات اقتصادی خود را از سال 2002 آغاز و در 2006 به پایان رسانید، از «ریزشِ صفرِ اسکناس» به عنوان یکی از آخرین مراحل سیاست‌های رشد اقتصادی خود، استفاده نمود. دولتی که درخواست‌های کمکش از صندوق بین‌المللی پول به یک عادت تبدیل شده بود، با تغییرات ساختاری چون شناور کردن نرخ ارز، افزایش نقش بازار در اقتصاد، بازسازی ساختار بانکها، افزایش استقلال بانک مرکزی و هدف گذاری برای مهار تورم توانست بیماری اقتصادی خود را طوری درمان کند که اکنون از بسیاری از کشورهای مطرح اروپایی مانند یونان، اسپانیا، آلمان، انگلیس، فرانسه و... اقتصاد سالم‌تری دارد.
اما در میان اقتصادهایی که در آی‌سی‌یو به سر می‌برند، بیمار شاخص و مشهور ونزوئلا است. همان کشوری که در جوک‌های انتقادیمان مثالی است از ضعیف‌ترین اقتصاد ممکن. جایی که هر فنجان قهوه بیش از دومیلیون بولیوار است. نیکولاس مادورو رئیس جمهور حال حاضر این کشور به همراه اقتصاددانان و کارشناسان ونزوئلایی در اوایل سال 2018 تصمیم گرفتند 5 صفر از پول ملی خود حذف کنند و آن را سرآغاز یک تغییر بزرگ و بنیادی برای اقتصاد کشورشان نامیدند؛ نتیجه آنطور شد که به جایگاه ونزوئلا در جوک‌ها کمترین آسیبی وارد نشد و مردمشان نیز همچنان توانایی خرید یک فنجان قهوه را هم ندارند.
اما بیمارِ عجیب خودمان؛ همان سرزمینی که در آن بحث حذف صفر اسکناس‌ها، دوباره و برای بار چندم در یک دهه اخیر به میان آمده است؛ بحثی که موافقان حداقلیِ دولتی و مخالفان حداکثریِ غیردولتی دارد. موافقان از اصلاح وجهه بین‌المللی پول ملی، کاهش هزینه چاپ اسکناس، تسهیل مبادلات ارزی و تاثیر روانی مثبت در جامعه به سبب این اتفاق می‌گویند و مخالفان اظهار دارند نمی‌شود یا زمان آن نیست؛ چون اقتصاد بی‌ثبات و نامتعادل است، تورم بسیار بالا است و اینکه ما اصلاً اصلاحات اقتصادی را آغاز نکرده‌ایم که به مرحله حذف صفرها رسیده باشیم!
به هر حال مانند همیشه ما می‌خواهیم خودمان باشیم و متفاوت؛ نه راه ترکیه موفق را پیش می‌گیریم و نه از تجربه ونزوئلای ناموفق درس می‌گیریم. بیماری داریم اما درمانش را یا بلد نیستیم یا آن را در استامینوفنِ درون یخچال می‌بینیم. جدای از داشتن یا نداشتن زاویه سیاسی-جناحی، آنطور که از برآیند نظرات کارشناسان برمی‌آید، به نظر میرسد این طرح با همه تاثیراتش نیازمند الزاماتی مشخص و از پیش تعیین شده میباشد و قطعاً احتیاج به فضای اقتصادی مساعدتر و چک‌آپ دقیق‌تری دارد.
