به دنبال واقعه دلخراش حمله سگهای مهاجمِ ملَاکی در یک پارک لواسان، به دختربچه‌ای که منجر به جراحات شدید و طبعاً تالمات روحی فراوان به قربانی و خانواده‌اش شد، موج بزرگی از همدردی‌های مردمی در فضای مجازی به صورت خودجوش رخ داد که محور عمده آنها مطالبه قانونمندی درباره کسانی بود که علاقه‌مند به نگهداری سگها و حیوانات موسوم به «خانگی» هستند؛ هر چند متاسفانه و شاید به شکل معناداری این موج بزرگ، آنچنان که باید و شاید در برخی از رسانه‌های بزرگ انعکاس پیدا نکرد و اغلب چهره‌های سیاسی، هنری و ورزشی نیز که درباره بسیاری از وقایع مشابه که گاهی حتی اصل رخداد آن زیر سوال می‌رود، موضع‌گیری‌های تند دارند، به شکل معناداری در‌این‌باره خاموش بودند.
به‌هر‌حال و علی‌رغم این برخوردهای عجیب و سکوت و رها‌کردن ماجرای تاسف‌برانگیز حمله سگها، که جنس تعامل صاحب سگها با خانواده قربانی و اهالی رسانه، آن را تشدید هم کرد، نیز یک مقایسه ابتدایی بین قوانین نگهداری سگها در جهان، به اندازه کافی برای مسئولان ذی‌ربط میتواند جهت تصمیم‌گیری درست، حجت‌آور باشد.
در این میان، دستور‌العمل مقامات مبنی بر ممنوعیت سگ‌گردانی در تهران، مهمترین اقدامی بود که طی روزهای اخیر مشاهده شد و چنان که انتظار می‌رفت، بلافاصله مورد تعرض رسانه‌های بیگانه و برخی «چهره»ها قرار گرفت. البته این ممنوعیت شتابزده در واقع امر نیز نمی‌تواند همزمان هم حقوق انبوهی از صاحبان حیوانات خانگی و هم حقوق سایر شهروندان را حفظ کند. نگارنده با اطلاع از قوانین نگهداری سگ در چند کشور اروپایی و آمریکایی، پیشنهاد میکند مقامات قضایی بر اساس آنچه در ادامه گفته میشود، مقدمات تصویب قانونی را در‌این‌باره در مجلس آغاز کنند و همزمان با ابلاغ یک آیین‌نامه، تا زمان تصویب آن قانون، حقوق هر دو قشر را صیانت کنند و در عین حال مجری قانون را در وضعی قرار ندهند که از اجرای قانون ناتوان گردد، امری که مشابه آن را بسیار دیده‌ایم.
نخستین و شاید مهمترین پیشنهاد، لزوم تحصیل شناسنامه ایرانی و دقیق برای سگهاست است که ضمن درج مشخصات حیوان در آن و نوع مهاجم یا غیر مهاجم بودن آن، مالک حیوان این مراحل را پیش از آن طی کرده باشد:
داشتن کارت واکسیناسیون؛ با توجه به استعداد بالای سگها برای بیماری‌زایی
کسب آموزش‌های لازم درباره نحوه نگهداری سگ و دریافت گواهی‌نامه؛ با توجه به این که تعداد زیادی از مالکان سگ، بعد از مدتی که متوجه صعوبت نگهداری از این حیوانات می‌شوند، آنها را در خیابان‌ها رها میکنند و یا به صورت غیرقانونی به افراد دیگری می‌فروشند. همچنین مالکان باید درباره حقوق و وظایف خود آگاه باشند.
دریافت مالیات سالانه نگهداری سگ حداقل به میزان یک پنجم قیمت کل حیوان؛ با توجه به اینکه نگهداری سگ نشانگر نوعی کلاس اجتماعی در ذهن مالکان سگ قلمداد میشود و در شرایط اقتصادی جامعه ما قطعاً معنایی جز درآمد بالای آن مالک ندارد. در شرایط استثنایی میتوان مالک را از کسری از مالیات معاف کرد ولی باید استفاده مالکان از فضای عمومی به نوعی در این فرآیند ملاحظه و محاسبه گردد.
دومین مرحله، باید قوانین عام حضور سگها در مراکز عمومی باشد. در این قوانین باید هر نوع سگی در هر زمان و هر مکانی از قلاده فلزی و تسمه‌ای حداکثر یک‌و‌نیم متری برخوردار باشد. همچنین صاحب سگ ضامن است تا سگ او به هر دلیلی به کسی نزدیک نشود و در صورت نزدیک‌شدن و شکایت آن فرد باید نحوه ضمانت او آشکار باشد. علاوه بر این، نگهداری هر نوع سگی در آپارتمان‌ها باید ممنوع گردد و مدیران ساختمان در این باره مسئول قلمداد گردند.
ورود سگها به محیط‌های کوچک مانند کافی‌شاپ‌ها، رستوران‌ها و مراکز خرید و فروش به استثنای برخی مراکز مبتلابه باید ممنوع گردد.
همچنین باید مالک سگ توجیه شود که حتی در صورت رعایت شکل ظاهری قوانین باز هم باید مراقب سگ خود باشد و در صورت حمله منجر به جراحت سگ به هر فردی، بسته به میزان و شکل حمله به یک تا پنج سال زندان غیرقابل تبدیل به علاوه جریمه‌ای سنگین محکوم خواهد شد. علاوه بر این، در صورت دفاع قربانی از خود، مالک سگ نمی‌تواند مدعی هیچ نوع خسارتی گردد و حتی سگ از او سلب مالکیت میشود و به مراکز دارای صلاحیت منتقل می گردد.
سومین مرحله، قوانین مخصوص به سگهای مهاجم است.
این سگها، همان سگهای شکاری و نگهبان هستند که نژادهای متنوعی دارند و بسیاری از آنها نژادی ترکیبی پیدا کرده‌اند که مراقبت از آنها سخت‌تر هم هست. قانونگذار باید با ذکر نام نژادهای مشهور سگهای مهاجم در ایران که چیزی حدود ده نژاد است، یادآور شود که هر نوع حضور این نژادها یا موارد مشابه در مراکز عمومی حضور انسانها مانند پارک‌ها و فضای سبز ممنوع است و هر نوع حضور لازم آنها در معابر باید با حداکثر مراقبت صورت گیرد و نژادهای خطرناک‌تر مانند نژاد قفقازی و تیره‌های نژاد بول و تریر از جمله پیت‌بول –که خطرناک‌ترین و تربیت‌ناپذیرترین تیره سگ است- باید همراه با پوزه‌بند باشد و در صورت عدم رعایت قانون، شهروندان توانایی استیفای حقوق خود را به صورت تضمین‌شده داشته باشند. مالکان این سگها باید از آموزش‌های بیشتری برخوردار شوند و از جمله اینکه حقوق همسایگان خود را هم متوجه باشند و رعایت کنند.
امید است تصویب این آیین‌نامه به شکل دقیق و منضبط و ابلاغ عمومی آن و مشخص‌کردن نهادهای مرتبط با آن و سهم هر یک در اجرایی‌کردن این قانون، بتواند جبران‌کننده حقوق فراوانی شود که طی چند سال اخیر از شهروندان نقض شده است.
*پژوهشگر و مدرس فلسفه
