به گزارش الف، درباره آغاز اعتراضات چندین سناریو توسط رسانه ها و تحلیل گران عنوان شده است.
برخی عنوان می کنند که بعد از شکست داعش در عراق، چون مقامات و احزاب سیاسی حرکتی در راستای اصلاح ساختار فساد و ناکارآمد انجام ندادند زمینه فوران خشم و اعتراض مردم بوجود آمده است. به خصوص این که با افزایش قیمت و تولید نفت در عراق دیگر بهانه و توجیهی برای عدم اصلاحات وجود نداشت اما بیکاری و قطعی آب و برق در فصل گرما به طور گسترده ای موجبات ناراحتی مردم را فراهم کرده است.
در این بین نتایج انتخابات عراق نیز که به پیروزی جدی هیچ کدام از احزاب و جریانات سیاسی منجر نشد زمینه رقابت های مضاعف را فراهم آورد و با گذشت بیش از دو ماه از اعلام نتایج، هنوز تکلیف تعیین دولت مشخص نیست و چشم اندازی نیز فعلاً جهت ائتلاف جریان های سیاسی وجود ندارد. از سوی دیگر اعلام اینکه در انتخابات تقلب های گسترده صورت گرفته مردم را بیش از پیش به سیستم سیاسی و مقامات بی اعتماد و از آنها رویگردان کرده است. بنابراین مردم عراق اعتراضات را به عنوان ابزاری جهت بیان نارضایتی و کسب حق خود قلمداد می کنند.
البته برخی نیز بیان کرده اند این احتمال وجود دارد جریان مقتدی صدر پشت این اعتراضات وجود داشته باشد؛ بخصوص این که در روزها و هفته اول ناآرامی ها دفاتر سیاسی گروه های سیاسی توسط معترضان به آتش کشیده شد اما نسبت به مقرهای جریان صدر هیچ گونه تعرضی صورت نگرفت. همچنین اخباری مبنی بر ائتلاف جریان فتح، قانون و النصر منتشر شده بود که در صورت تحقق چنین ترکیبی، ائتلاف سائرون با وجود پیروزی در انتخابات از روند تشکیل دولت در عراق کنار گذاشته می شد. اما با وجود بیان این دلایل، بسیار سخت است جریان مقتدی صدر را پشت صحنه این ناآرامی ها دانست؛ چرا که اعتراضات جنوب عراق موجب خواهد شد هر ائتلافی نیز که بر سرکار بیاید با تقاضاهای و فشارهای بیشتری مواجه شود و به ضرر تمام گروه ها و جریانات سیاسی شیعه عراق می باشد. بخصوص اینکه آمریکایی ها اخیراً تلاش کرده بودند زمینه کاهش نفود و قدرت سیاسی شیعیان را در ساختار سیاسی بوجود آورند و نخست وزیر را نیز از سنی های انتخاب کنند.
عده ای نیز برای آشوب ها و اعتراضات عراق دلائل منطقه ای ذکر کرده اند. در این سطح، دلیل اعتراضات به موضوع اختلافات موجود در منطقه و رقابت میان محور مقاومت از یک سو و آمریکا و متحدانش از سوی دیگر باز می گردد. در واقع آمریکایی ها پس از پیروزی محور مقاومت در سوریه و ناکامی در انتخابات عراق علی رغم هزینه های بسیار زیادی که انجام داده بودند در پی انحلال الحشد الشعبی افتاده اند. این در حالی است که بیشتر نیروهای حشد الشعبی از جنوب عراق می باشند و جالب اینجاست که در مناطق جنوبی نیز بعد از اشغال عراق، سربازان انگلیسی حضور داشته اند. از این منظر کشورهای غربی نقش ویژه ای در تحریک مردم ایفا کرده و بنابراین اثر سازمان های اطلاعاتی- امنیتی انگلیس، آمریکا و عربستان در این اعتراضات مشهود است.
برخی نیز بر این اعتقادند که کشورهای غربی بدنبال این هستند تا با ایجاد کانون های بحران در اطراف ایران و دمیدن در آتش اختلافات زمینه کاهش و از بین بردن ارتباطات و مبادلات اقتصادی و تجاری تهران با همسایگانش را فراهم آورند و این گونه عراق از لحاظ اقتصادی به سمت کشورهای عربی مانند عربستان، کویت و ... سوق داده شود. بخصوص اینکه در سخنان اخیر رهبر انقلاب و رئیس جمهور ایران نیز بر گسترش همکاری با همسایگان و ایجاد تشکل های منطقه ای تاکید شده بود. بر این اساس انتظار می رود این گونه فشارها به عراق بعد از بازگشت تحریم های ایران به صورت ویژه ای تشدید شود.
اما دلیل اعتراضات مردم چه به عوامل داخلی و چه به عوامل منطقه ای نسبت داده شود چند موضوع واضح و مشخص است. اول اینکه هیچ شکی وجود ندارد آستانه تحمل مردم عراق بدلیل جنگ های پی در پی، سیاستمداران ناکارآمد، فساد و بیکاری کاهش یافته است. همچنین در روزهای بعد از آغاز ناآرامی ها در عراق، تحرکاتی از داعش در برخی استان ها مانند الانبار مشاهده شده که می تواند ترس از بازگشت گروه های تروریستی و تکفیری و سوء استفاده آنها از شرایط را تشدید نماید. بخصوص اینکه داعش حربه حمله به زیرساخت ها و تاسیسات را درپیش گرفته تا نگذارند آتش ناآرامی ها و اعتراضات کاهش یابد. در این بین اختلافات داخلی گروه های شیعی و دخالت کشورهای غربی و عربستان نیز چشم انداز تشکیل دولت در عراق را بسیار کاهش داده است.
