با اینکه ایالت خود مختار و غالبا مسلمان نشین «سین کیانگ» یا (از نگاه مخالفان اویغورستان و یا ترکستان شرقی) چین بیش از ۲۰ هزار کیلومتر از کشور سوریه فاصله دارد، اما برآورد می شود، بیش از ۳ هزار نیروی مسلح از این منطقه چین طی سه سال گذشته به همراه اعضای خانواده خود به سوریه مهاجرت کرده اند.

به گزارش مشرق نکته حائز اهمیت در خصوص این مسلمانان چینی که به «اویغورها» مشهور هستند، ادامه روند مهاجرت آنها از چین به سوریه و حتی سیر صعودی یافتن میزان این مهاجرت ها به دلیل تشدید فشارهای پکن بر مسلمانان این ایالت است. فشارهایی که به تازگی حتی وارد حوزه فرهنگ و هویت فرهنگی این جامعه شده و آنها را از ساده ترین و ابتدایی ترین حقوق فرهنگی اشان محروم کرده است.

با این حال مقامات پکن با وسواس و دقت بسیار مهاجرت اویغورهای سین کیانگ به سوریه و فعالیت های آنها را در این کشور دنبال می کنند، به گونه ای که در دو سال اخیر شاهد افزایش فعالیت های اطلاعانی چین در مناطق مختلف سوریه هستیم.

عمده فعالیت های اطلاعاتی و امنیتی چین در سوریه پیگرد «حزب اسلامگرای ترکستان» است و حتی برای غلبه بر این حزب و فروپاشی آن، کمک های لجستیکی و نظامی را به نظام سوریه ارائه می دهد.

** مهمترین ویژگی مهاجرت اویغورها

یک منبع نزدیک به حزب اسلامگرای ترکستان – TIP – تاکید می کند، یکی از مهمترین ویژگی های مهاجرت اویغورهای چینی به سوریه را باید در شکل و قالب خانوادگی و جمعی آن ملاحظه کرد.

به گفته این منبع آگاه هزینه سفر این مهاجران چینی از منطقه ترکستان چین تا سوریه از طریق ترکیه و به شرط داشتن ویزای ترکیه به نفری ۳ هزار دلار می رسد و در صورت عدم برخورداری از ویزای ترکیه و یا تحت پیگرد بودن از سوی دولت چین تا ۹ هزار دلار هم افزایش می یابد.

مسیر سفر این مهاجران چینی برای ورود به خاک سوریه عمدتا سه کشور قرقیزستان، ازبکستان و آذربابجان است، به خصوص آذربایجان که کمک های بسیاری به این مهاجران می کند.

کوتاه ترین زمان برای این سفرها ۲ ماه و طولانی ترین زمان ۹ ماه عنوان شده است. این مهاجران پس از طی این مسیر وارد ترکیه می شوند تا در آنجا از طریق گذرگاه های مرزی غیر رسمی به ویژه گذرگاه های غیر قانونی غرب استان ادلب و روستاهای مرزی این استان وارد خاک سوریهشوند.

** حزب اسلامگرای ترکستان

اویغورهای چین فعالیت های سیاسی و حزبی خود را از طریق حزب «اسلامگرای ترکستان» یا «جنبش اسلامگرای ترکستان شرقی» دنبال می کنند که ماه مارس سال ۱۹۹۳ میلادی درافغانستان تشکیل شد، اما فعالیت خود را در چین دنبال کرد.

بخشی از مهاجران اویغور به سوریه را اعضای این حزب تشکیل می دهند که پس از ورود به سوریه شاخه این حزب را در این کشور دایر کردند و رهبری آن را «عبد الحق» ۵۳ ساله و فرماندهی میدانی آن را «ابو ابراهیم» ۴۰ ساله برعهده دارند.

جالب است بدانید که عبد الحق پیش از مهاجرت به سوریه مسئولیت یک پایگاه نظامی را در منطقه «تورا بورا»، مخفیگاه مشهور «اسامه بن لادن»، رهبر وقت القاعده در ایالت ننگرهار افغانستان برعهده داشته و در آنجا به آموزش نظامی اعضای حزب ترکستان شرقی مشغول بوده است.

مهاجرت اویغورها به سوریه به اواخر سال ۲۰۱۲ میلادی و اعلام تشکیل  شاخه سوری حزب ترکستان به اوایل سال ۲۰۱۴ میلادی باز می گردد.

مهاجران اولیه اویغوری تا پیش از تشکیل گروه مسلحی مختص خویش مبارزات مسلحانه خود علیه نظام سوریه را در صفوف دو گروه تروریستی تکفیری «داعش» و «جبهه النصره» دنبال می کردند.

اواسط سال ۲۰۱۶ میلادی ۳ سال بعد از اعلام موجودیت و فعالیت حزب اسلامگرای ترکستان شاخه سوریه، این حزب ضمن اعلام عدم مشروعیت خلافت اسلامی خود خوانده «داعش» در بیانیه ای خواستار اقدام برای تاسیس «خلافت اسلامی بر اساس قوانین شرع» شد.

حزب ترکستان سوریه از حیث ایدئولوژی به گروه تروریستی تکفیری «جبهه النصره»، شاخه القاعده در سوریه که بعدها از القاعده جدا شده و نام خود را به «فتح الشام» تغییر داد، نزدیک است.

به همین دلیل طبیعی است، ‌ این حزب دارای روابطی بسیار نزدیک با القاعده در افغانستان و پاکستان به ویژه طی دهه گذشته باشد. آنچه این ادعا را ثابت می کند، این است که حزب ترکستان همواره یکی از مهمترین هم پیمانان «جنبش طالبان» در دو کشور فوق و قرار داشتن مقر اصلی این حزب در کشور افغانستان است.

حزب ترکستان شاخه سوریه یکی از مهمترین ارکان تشکیل دهنده گروه تروریستی تکفیری «جیش الفتح» است که از اواسط سال ۲۰۱۵ میلادی در تمام عملیات های مسلحانه و تروریستی این گروه در استان ادلب به ویژه تصرف شهرهایی چون جسر الشغور، اریحا، ادلب و خان طومانو اواخر سال گذشته میلادی استان حماه مشارکت داشت.

در این میان تشویق ها و فتواهای «عبدالله المحیسنی» مفتی تکفیری سعودی سهم بسزایی در ادامه حضور و فعالیت اویگورها در صفوف گروه های تروریستی ایفا کرد.

یکی از منابع نزدیک به حزب ترکستان شاخه سوریه درباره دیدگاه ها و خط مشی فکری و سیاسی حزب توضیح می دهد که این حزب به دنبال تغییر ساختار و هویت بومی جامعه سوریه نیست، به همین دلیل اویگورهای چینی در سوریه جوامع بسته ای شمرده می شوند که در مناطق مختص خویش زندگی کرده و غریبه ای را به درون خود راه نمی دهند. مهمترین مناطق تمرکز اویگورها در حال حاضر روستاهای مرزی و حومه استان ادلب است، به ویژه آنکه اغلب این مهاجران در روستاهای ایالت سین کیانگ سکونت داشته و روستایی هستند.

آنها پس از استقرار در روستاهای مرزی و حومه استان ادلب، مساجد این روستاها را به کلاس های آموزش زبان عربی، قرآن کریم و احکام برای کودکان اشان تبدیل کرده اند تا بیش از پیش خود را با جوامع بومی منطقه سازگار نمایند.

این حزب دارای دادگاه های شرع مختص به خود نبوده و در هیچ یک از درگیری های مسلحانه داخلی بین گروه های تروریستی مشارکت نداشته است. حتی تاکنون نه تنها عملیات یا اقدام مسلحانه ای از سوی این گروه علیه داعش ثبت نشده، بلکه اواخر سال گذشته میلادی سعی کرد، ‌ در قضیه «جند الاقصی» نقش میانجی را ایفا کند.

مناطق استقرار و تمرکز اویغورها در حومه استان ادلب سوریه فاقد هرگونه موانع امنیتی و ایست و بازرسی و دوایر و بخش های امنیتی و اطلاعاتی است. به همین ترتیب تاکنون هیچ عملیات ترور یا بازداشت از سوی این گروه ثبت نشده است.

اویگورها در سوریه بیش از هر گروه مهاجر دیگری با تکفیری های ازبکی و قفقازی تعامل داشته و به آنها نزدیک هستند. این نزدیکی موجب شده نه تنها گروه های مسلح مشترکی تشکیل دهند، بلکه پایگاه های مشترکی جهت دیدن دوره‌های مختلف آموزشی از جمله نظامی و عقیدتی نیز برای کودکان خود احداث کرده اند.

مهمترین پایگاه های آموزشی اویگورها در منطقه «درکوش» حومه استان ادلب در غرب سوریه است که فرزندان ذکور ۱۲ سال به بالا ملزم به ملحق شدن به این پایگاه ها و دیدن دوره های آموزشی مقرر هستند.

علاوه بر کودکان، زنان اویغوری نیز در دوره های آموزشی این پایگاه ها به ویژه دوره های آموزش نظامی و نحوه حمل و استفاده از سلاح که به صورت اختصاصی برای آنها دایر می شود، شرکت کنند.

بارزترین ویژگی تروریست های تکفیری اویغوری عدم جدا کردن سلاح از خود حتی هنگام خوردن غذا و استراحت است. آنها به ندرت می خندند و طی دو سال گذشته حدود ۱۵۰۰ نفر از تروریست های اویغوری در نبردهای مختلف به هلاکت رسیده اند.

آنها دارای گورستان های خاصی هستند که مهمترین آن در شهر جسر الشغور قرار دارد.