ایران هم هیچ‌گاه از این قاعده کلی مستثنی نبوده و حتی در شرایط تحریمی امروز می‌توان به‌وضوح مدعی شد که اهمیت تجارت با همسایگان، برای ایران به‌مراتب بیش از گذشته است. اما با وجود این، بر اساس آمار تجارت خارجی ایران در سال 97، گرچه می‌توان تأثیر تحریم‌ها بر مراودات تجارت خارجی ایران را دید ولی به‌نظر می‌رسد، کشورهای همسایه ایران با صدها میلیون نفر جمعیت و پتانسیل‌های بزرگ تجاری و اقتصادی، ظرفیتی به‌مراتب بیش از تغییری که در سبد تجارت خارجی ایران در سال 97 رخ داد خواهند داشت.
54 درصد صادرات ایران در 97 به 15 کشور همسایه
آمار تجارت 12 ماه منتهی به اسفند سال 97 کشورمان نشان می‌دهد که از حدود 44 میلیارد و 309 میلیون دلار صادراتی که در سال 97 انجام شد، حدود 24 میلیارد و 132 میلیون دلار به 15 کشور همسایه انجام شده و این یعنی بیش از 54 درصد صادرات کشورمان به‌مقصد کشورهای همسایه بوده است.
| ردیف | نام کشور |
میزان صادرات ایران طی 12 ماهه 97 (میلیارد دلار) |
درصد تغییر نسبت به 12 ماهه 96 |
| 1 | عراق | 8.960 | 36.7+ |
| 2 | امارات متحده عربی | 5.954 | 12- |
| 3 | افغانستان | 2.927 | 5.1+ |
| 4 | ترکیه | 2.369 | 40.2- |
| 5 | پاکستان | 1.247 | 35.7+ |
| 6 | عمان | 0.728 | 32+ |
| 7 | آذربایجان | 0.410 | 26+ |
| 8 | ترکمنستان | 0.400 | 4.3- |
| 9 | فدراسیون روسیه | 0.280 | 4- |
| 10 | کویت | 0.253 | 0.4+ |
| 11 | قطر | 0.225 | 6.7- |
| 12 | ارمنستان | 0.159 | 21.5- |
| 13 | قزاقستان | 0.131 | 22.1- |
| 14 | تاجیکستان | 0.078 | 63.9- |
| 15 | بحرین | 0.011 | 1+ |
| 16 | عربستان | ناچیز | - |
بر اساس جدول بالا، در سال 97 صادرات ایران به 7 کشور عراق، افغانستان، پاکستان، عمان، آذربایجان، کویت و بحرین افزایشی در بازه یک تا 36 درصدی را تجربه کرده و در مقابل صادرات ایران به 8 کشور امارات، ترکیه، ترکمنستان، روسیه، قطر، ارمنستان، قزاقستان و تاجیکستان کاهش یافته است. به عبارت دیگر بیشترین رشد واردات از ایران در میان همسایگان را عراق داشت و بیشترین افت را تاجیکستان و ترکیه.
تامین 27 درصد واردات کشور در سال 97، از کشورهای همسایه
همچنین با توجه به واردات 12 ماه سال گذشته، از مجموع 42 میلیارد و 612 میلیون دلار کل واردات کشور، 11 میلیارد و 541 میلیون دلار کالا از مبدأ کشورهای همسایه وارد خاک ایران شده است و این یعنی 27 درصد واردات ایران در سال گذشته از کشورهای همسایه انجام گرفته است.
| ردیف | نام کشور | میزان واردات ایران در 12 ماهه 97 (میلیارد دلار) |
درصد تغییر نسبت به 96 |
| 1 | امارات متحده عربی | 6.567 | 34.7- |
| 2 | ترکیه | 2.616 | 18.8- |
| 3 | فدراسیون روسیه | 1.343 | 84.5+ |
| 4 | عمان | 0.432 | 99.7+ |
| 5 | پاکستان | 0.330 | 16- |
| 6 | قزاقستان | 0.087 | 30.4+ |
| 7 | عراق | 0.058 | 3461- |
| 8 | تاجیکستان | 0.026 | 87.5+ |
| 9 | ارمنستان | 0.022 | 12.3- |
| 10 | آذربایجان | 0.020 | 23.4- |
| 11 | کویت | 0.012 | 55.7- |
| 12 | افغانستان | 0.010 | 46.4- |
| 13 | ترکمنستان | 0.009 | 28.7- |
| 14 | قطر | 0.009 | 60- |
| 15 | بحرین | ناچیز | - |
| 16 | عربستان | ناچیز | - |
در سال 97، واردات ایران از 10 کشور امارات، ترکیه، پاکستان، عراق، ارمنستان، آذربایجان، کویت، افغانستان، ترکمنستان و قطر، از 12 تا بیش از 3400 درصد به‌نسبت سال 96 کاهش یافته و در مقابل واردات ما از 4 کشور روسیه، عمان، قزاقستان و تاجیکستان افزایش یافته است. به عبارت دیگر، عمان با دو برابر شدن صادراتش به ایران در میان کشورهای همسایه در بالاترین رشد قرار داشت و در مقابل، عراق با بیش از 3400 درصد افت صادرات به ایران در قعر جدول همسایگان قرار گرفت.
