دکتر فریدون عزیزی در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: کشورهای پیشرفته مثل آمریکا و کانادا از سال‌ها قبل و به دلیل رشد صنعت و کم‌شدن تحرک و عوامل دیگری مانند تغییر ذائقه‌های غذایی و روآوردن به فست‌فودها روند اضافه‌وزن را طی کرده‌اند و الان در نقطۀ اوج به سر می‌برند.
75 درصد از فعالیت‌های بدنی ایرانیان تقریباً هیچ است
وی با بیان این‌که "کشورهای درحال‌پیشرفت که قبلاً زندگی‌هایی سنتی داشته‌اند و روزانه پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و رژیم غذایی متفاوتی داشتند، امروزه فعالیت‌های بدنی‌شان کم شده است"، تصریح کرد: در همین مطالعۀ قند و لیپیدی که بیست سال است در تهران دنبال می‌کنیم، به این نتیجه رسیده‌ایم که 75 درصد از فعالیت‌های بدنی ایرانیان تقریباً هیچ است؛ به این معنا که نشست‌وبرخاست و فعالیت‌های روزمره است و عاری از ورزش و پیاده‌روی است. 15 درصد از مردم نیز فعالیت‌های بدنی‌شان تقریباًخوب و 10 درصد نیز خیلی خوب است.
عزیزی افزود: در حدود 20 سال گذشته، یک افزایش فوق‌العاده‌ای در اضافه‌وزن و چاقی در ایران مشاهده می‌شود. مشکل ما در شروع انقلاب اسلامی بیش‌تر از هرچیزی، کمبود وزن، کم‌خوری، ضعف رژیم غذایی و... بود؛ درحالی‌که الان برعکس است. سوءتغذیه ما درنتیجه افزایش دریافت است که این افزایش دریافت نیز درنتیجۀ غذاخوردن ما در بیرون از فضای خانه و استفاده از فست‌فودهایی نظیر کالباس و سوسیس و... است که مملو از چربی اشباع‌شده است. چربی‌ای که یک کالری فشرده و قوی‌ای در آن هست و این سبب می‌شود که اضافه‌وزن زیاد شود.
در استفاده از نان و برنج زیاده‌روی می‌کنیم
وی با اشاره به سنت غذایی ایرانیان گفت: در منزل نیز که غذا می‌خوریم، در استفاده از نان و برنج زیاده‌روی می‌کنیم و بیش از نیاز یک فرد فوق العاده این مواد را استفاده می کنیم که این یک معضل فرهنگی است.
معاون علمی فرهنگستان علوم پزشکی با بیان این‌که "ما هم افزایش دریافت داریم و هم دچار کمی سوخت‌وساز بدن هستیم"، افزود: یکی از دلایل اصلی افزایش چاقی بهبود وضعیت اقتصادی افراد نسبت‌به گذشته است. در قدیم بسیاری از مواد غذایی نبود ولی الان همۀ مواد غذایی در همۀ ایام سال، در همه‌جا داریم و قابل دسترسی است.
عزیزی ادامه داد: افزایش قدرت اقتصادی مردم که از (GNP (Gross National Product ما معلوم می‌شود؛ یعنی درآمد ناخالص ملی ما در زمان انقلاب 900 دلار برای هر نفر بوده است که الان حدود 5 تا 6 هزار دلار برای هر نفر شده است. اگرچه مخارج هم بالا رفته است، اما این افزایش چندبرابری، قدرت خرید مردم را افزایش داده است.
50 درصد چاقی و اضافه‌وزن مربوط به ژنتیک است
این استاد دانشگاه با بیان این‌که "قبلاً در خانه‌ها ماشین دیده نمی‌شد، اما امروزه حداقل یک ماشین در بیش‌تر خانه‌ها وجود دارد که همین امر باعث کاهش فعالیت‌های بدنی می‌شود"، تاکید کرد: 50 درصد مسئلۀ چاقی و اضافه‌وزن مربوط به ژنتیک است؛ اما اگر این ژن با مسائل محیطی همراه نشود، فرد دچار اضافه‌وزن نخواهد شد. معمولاً ژن‌ها روی متابولیسم بدن و کار سلول‌ها تأثیر می‌گذارند. اگر فردی ژن چاقی هم نداشته باشد و تغذیه ناسالم و تحرک ناکافی داشته باشد، عملکرد ژن‌ها دچار تغییر می‌شود.
وی اضافه کرد: برای حل معضل چاقی باید اول از همه، سراغ زنان باردار و دخترها قبل از بارداری برویم، تا مطمئن شویم تغذیۀ سالم و تحرک کافی داشته باشند. باید زنان باردار در طول دوران بارداری مراقب باشند تا غذای اضافه نخورند تا بتوانند فرزندی با وزن کم و مناسب به دنیا بیاورند.
کودکان به هر رژیم غذایی می‌توانند عادت کنند
عزیزی با اشاره به این‌که "اگر مراحل بارداری و پیش از تولد، به‌خوبی و با برنامه‌ریزی کنترل شود، احتمال این‌که آن فرد در آینده دچار دیابت یا چاقی شود خیلی کم می‌شود"، عنوان کرد: یکی‌دو سال اول زندگی نیز بسیار مهم است. زمانی که ما نباید مزۀ غذاهایی را به کودک بچشانیم که برای او مضر است. اگر به کودکی مرتباً غذاهای شیرین و چرب داده شود، به آن رژیم غذایی عادت می‌کند.
عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان کرد: خیلی مهم است که به مادران، قبل از بارداری، حین بارداری و سال‌های ابتدایی پس از وضع حمل، این آموزش را دهیم که اگر می‌خواهد فرزند سالمی داشته باشد، باید رژیم غذایی خود و فرزندش را کنترل کند.
عزیزی تصریح کرد: اگر می‌خواهیم معضل چاقی را کنترل کنیم باید مؤلفه‌های مختلف و عوامل خطر متفاوت را درنظر بگیریم. نقش دولت‌ها قطعاً در کنترل این معضل بسیار مهم است، اما اگر در خانواده آموزش‌های لازم داده نشود، دولت‌ها هرکاری کنند نمی‌توانند تأثیری که باید را بگذارند.
حذف روغن‌های جامد در دهۀ هفتاد یک عزم جدی از سوی مسئولان بود
وی با بیان این‌که "در همین کشور، در دهۀ هفتاد، همه روغن نباتی جامد مصرف می‌کردیم"، تشریح کرد: این روغن یک نوع کلسترول و چربی اشباع است که چربی خون را بالا می‌برد و باعث چاقی می‌شود. یک نفر مسئول متعهد و اندیشمند و از معاونان وزیر بهداشت آمد و گفت می‌خواهم تمام روغن‌های جامد را تبدیل به مایع کنم و برای این کار هم جنگید. نتیجۀ کار این شد که در همین مطالعه قند و لیپیدی که ما تازه آغازش کرده بودیم، حدود یک‌چهارم چربی خون همه جامعۀ آماری ما پایین آمد.
عزیزی افزود: اگر کیک و کلوچه‌هایی که کودکان ما مصرف می‌کنند، چربی و قند و کالری کمی داشته باشد و خوش‌مزه هم باشد، می‌توانیم ذائقه‌ای را تربیت کنیم که احتمال بروز بیماری‌ها در آن کم‌تر است.
این مؤلف و استاد دانشگاه با اشاره به تجربه‌های موفق کشورهای دیگر در این زمینه گفت: در کانادا از میان هرچند خانه، یکی را مختص لوازم باشگاهی قرار داده‌اند تا خانم‌های خانه‌داری که توانِ رفتن به نقاط دور را ندارند، در کنار انجام‌دادن کارهای خانه به ورزش نیز بپردازند. این یک سیاست درست دولتی است.
وی تصریح کرد: خوشبختانه وزارت بهداشت هر یک تا سه سال، عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر را بررسی می‌کند که یکی از آن‌ها قد و وزن است و این آمارها نشان می‌دهد که ما در زمینه معضل چاقی سیر رو به بالا داریم. دوم این‌که بیش‌ترین شیوع چاقی را در تهران داریم و بعد در شهرهای بزرگ مانند مشهد، اصفهان، شیراز و... و بعد شهرهای درجه‌دو از لحاظ وسعت و بعد روستاها.
در مشهد حدوداً 50 تا 55 درصد با معضل چاقی و اضافه‌وزن روبه‌رویند
عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادامه داد: 75 درصد افراد بالای 20 سال در تهران یا چاقند یا اضافه‌وزن دارند. در شهر مشهد نیز حدوداً 50 تا 55 درصد افراد این ردۀ سنی با معضل چاقی و اضافه‌وزن روبه‌رویند. مشهدی‌ها باید مانند سایر شهرهای ما تغییری در سبک زندگی‌شان ایجاد کنند.
