رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام خود به مناسبت چهلمین روز شهادت جمعی از فرماندهان و دانشمندان برجسته، بر نقش مهم اقشار مختلف جامعه در استمرار مسیر مقاومت و پیشرفت تأکید کردند. یکی از فرازهای اساسی این پیام، مربوط به حفظ شور و شوق و شعور انقلابی، به ویژه جوانان است.این بند، اهمیت ویژه‌ای در سیاستگذاری‌های فرهنگی، اجتماعی و امنیت ملی کشور دارد. جوانان به عنوان سرمایه اصلی هر جامعه، محور انرژی، ابتکار، و تحرک هستند و شور و شعور انقلابی آنان، تضمین‌کننده استمرار هویت انقلابی، پایداری ملی و تحقق اهداف بلندمدت کشور محسوب می‌شود.

سازمان بسیج، به عنوان نهادی مردمی و متشکل از نیروهای داوطلب و آموزش دیده، نقش کلیدی در ایجاد، حفظ و تقویت این شور و شعور ایفا می‌کند. بسیج، با مأموریت‌های متنوع فرهنگی، آموزشی، امنیتی و اجتماعی، می‌تواند ظرفیت جوانان را به سمت اهداف ملی و انقلابی هدایت کند.

این متن به بررسی دقیق وظایف بسیج در تحقق این بند، چالش‌ها، راهبردها و ابعاد سیاسی–اجتماعی آن می‌پردازد و راهکارهای عملیاتی را برای ارتقای شور و شعور انقلابی ارائه می‌دهد.

مفهوم شور و شعور انقلابی

شور انقلابی عبارت است از احساس عمیق تعلق به آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب، همراه با انگیزه برای عمل و تلاش در راستای تحقق اهداف ملی و اسلامی. شور، انرژی روانی و اجتماعی لازم برای اقدام جمعی و مشارکت فعال را فراهم می‌کند.

شعور انقلابی، بعد شناختی این جریان است و به معنای درک درست از ماهیت انقلاب، ارزش‌های اسلامی–ایرانی و تهدیدات دشمنان است. بدون شعور، شور صرفاً به هیجان گذرا تبدیل می‌شود و نمی‌تواند راهبردها و تصمیمات مؤثر ایجاد کند.

بنابراین، شور و شعور مکمل یکدیگر هستند: شور بدون شعور، ممکن است به اقدام نامنظم و واکنشی تبدیل شود، و شعور بدون شور، انگیزه و قدرت عملی ندارد. سازمان بسیج به عنوان نهادی آموزشی–عملیاتی، ظرفیت ایجاد همزمان شور و شعور را دارد، به طوری که جوانان با انگیزه و آگاهی، در راستای اهداف ملی و انقلاب فعالیت کنند.

نقش تاریخی بسیج در تقویت شور و شعور انقلابی

سازمان بسیج در طول چهار دهه گذشته، نقش حیاتی در تقویت روحیه انقلابی و تربیت نسل جوان ایفا کرده است. بسیج پس از انقلاب اسلامی با مأموریت عمومی دفاع از کشور و ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت شکل گرفت.در دوران دفاع مقدس، بسیج با بسیج مردمی نیروهای داوطلب، نشان داد که ظرفیت‌های جوانان می‌تواند به یک قدرت تعیین‌کننده ملی تبدیل شود. بسیجیان، با انگیزه‌ای الهی و انقلابی، علاوه بر حضور در جبهه‌های نبرد، در فعالیت‌های فرهنگی و ترویج ارزش‌های اسلامی نیز مشارکت داشتند.

پس از دفاع مقدس، نقش بسیج به حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی گسترش یافت. بسیج، با ایجاد مدارس، مراکز آموزشی و اردوگاه‌های فرهنگی، شور و شعور انقلابی را به نسل‌های جدید منتقل کرده و ارتباط نسل جوان با ارزش‌های انقلاب را مستحکم کرده است.

چالش‌های پیش روی بسیج در حفظ شور و شعور انقلابی

با گذشت زمان و تغییر شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، سازمان بسیج با چالش‌های متعددی مواجه است:

تأثیر رسانه‌های نوین و فضای مجازی: نسل جوان بیشتر وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌گذارند، جایی که جریان‌های ضدانقلابی و معاند تلاش می‌کنند باورها و ارزش‌های ملی را مخدوش کنند.
ضعف انگیزه‌های معنوی و فرهنگی: برخی جوانان به دلیل مشکلات اقتصادی، کمبود فرصت‌های شغلی یا ناکامی در تحقق اهداف شخصی، انگیزه کافی برای مشارکت فعال در فعالیت‌های انقلابی ندارند.
شکاف نسلی و سبک زندگی متفاوت: ارزش‌ها، زبان و نیازهای نسل جدید با نسل‌های گذشته متفاوت است و بسیج باید روش‌های نوین برای جذب و هدایت آنان بیابد.
تضعیف اعتماد عمومی: خطاها یا ناکارآمدی‌های برخی نهادها ممکن است موجب کاهش اعتماد جوانان به برنامه‌ها و نهادهای رسمی شود.
هجوم فرهنگی و تبلیغاتی دشمن: برنامه‌های دشمن برای تضعیف روحیه ملی، کاهش انگیزه و ایجاد یأس اجتماعی، نیازمند پاسخگویی سریع و اثرگذار است.

وظایف سازمان بسیج

برای مقابله با چالش‌های یادشده و تحقق بند پیام رهبر انقلاب، سازمان بسیج وظایف مشخص و حیاتی دارد:

تربیت و آموزش جوانان: ایجاد دوره‌ها، کارگاه‌ها و اردوگاه‌های آموزشی با محوریت ارزش‌های انقلاب، تاریخ دفاع مقدس و مهارت‌های اجتماعی و سیاسی، موجب تقویت شور و شعور انقلابی می‌شود.
فعال‌سازی گروه‌های داوطلب: بسیج باید گروه‌های مختلف را در حوزه‌های علمی، فرهنگی، ورزشی و دفاعی فعال کند تا جوانان بتوانند استعدادهای خود را در مسیر انقلاب به کار گیرند.
حضور فعال در فضای مجازی: تولید محتوا، شبکه‌سازی و پاسخ‌گویی به شبهات و تبلیغات دشمن، بخشی از رسالت بسیج در ایجاد شعور انقلابی است.
برگزاری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی: جشنواره‌ها، مسابقات، همایش‌ها و اردوهای فرهنگی می‌توانند شور و نشاط جمعی را در جوانان تقویت کنند.
نظام‌مند کردن فعالیت‌های بسیجی: تدوین دستورالعمل‌ها و برنامه‌های بلندمدت برای فعالیت‌های داوطلبانه، موجب انسجام و اثرگذاری بیشتر می‌شود.
حفظ روحیه جهاد و ایثار: انتقال خاطرات دفاع مقدس، شهدا و فرهنگ مقاومت به نسل جوان، موجب تثبیت انگیزه و پایبندی به آرمان‌های انقلاب می‌شود.
همکاری با سایر نهادهای انقلابی: تعامل با نهادهای نظامی، فرهنگی و علمی، به بسیج امکان می‌دهد فعالیت‌های خود را در قالب یک جبهه متحد پیش ببرد.

راهبردهای عملیاتی سازمان بسیج

برای تحقق اهداف بند «حفظ شور و شعور انقلابی»، بسیج باید راهبردهای عملیاتی زیر را اجرا کند:

ایجاد شبکه جوانان داوطلب فعال: تشکیل گروه‌های متشکل از جوانان در مناطق شهری و روستایی برای فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی.
طراحی برنامه‌های آموزشی ترکیبی: دوره‌های حضوری و آنلاین با محتوای تاریخی، دینی و اجتماعی برای تقویت شعور و فهم صحیح ارزش‌های انقلاب.
ترویج فرهنگ فعالیت اجتماعی و داوطلبانه: تشویق جوانان به مشارکت در پروژه‌های محرومیت‌زدایی، خدمات اجتماعی و فعالیت‌های علمی و فرهنگی.
استفاده از فناوری و رسانه: بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی، پلتفرم‌های دیجیتال و تولید محتوای رسانه‌ای برای ایجاد شور و انگیزه و پاسخ به هجمه‌های دشمن.
برگزاری اردوهای فرهنگی–آموزشی: اردوهای جهادی و فرهنگی که تجربه عملی و ارتباط مستقیم با جامعه را فراهم می‌کنند.
نظام‌مند کردن رده‌های بسیج: طراحی سازوکارهای مدیریتی و نظارتی برای اطمینان از اثرگذاری فعالیت‌ها و ارزیابی دوره‌ای موفقیت‌ها.
حمایت از استعدادهای برتر: شناسایی جوانان نخبه در حوزه‌های علمی، فرهنگی و دفاعی و هدایت آنان به سمت فعالیت‌های انقلابی و ملی.

ابعاد سیاسی و اجتماعی حفظ شور و شعور انقلابی

هدایت جوانان و تقویت انگیزه آنان پیامدهای گسترده‌ای در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی دارد:

پایداری اجتماعی و ملی: جامعه‌ای که جوانان آن با شور و شعور انقلابی فعال هستند، در برابر فشارهای داخلی و خارجی مقاوم خواهد بود.
امنیت روانی و فرهنگی: جوانان با درک صحیح ارزش‌ها و تهدیدات، کمتر تحت تأثیر جنگ روانی دشمن قرار می‌گیرند.
افزایش مشارکت فعال: شور و شعور انقلابی موجب مشارکت جوانان در فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می‌شود.
تقویت سرمایه اجتماعی و سیاسی: اعتماد جوانان به بسیج و نهادهای انقلابی، به عنوان سرمایه اجتماعی، پایداری نظام را تضمین می‌کند.
ایجاد هویت جمعی: حضور فعال و مشارکت در فعالیت‌های بسیج، موجب شکل‌گیری هویت ملی–انقلابی مشترک در میان نسل جوان می‌شود.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

 سازمان بسیج به عنوان نهادی مردمی و انقلابی، وظیفه حیاتی در حفظ شور و شوق و شعور جوانان دارد. این نقش تنها جنبه فرهنگی یا آموزشی ندارد، بلکه پایه‌ای برای پایداری اجتماعی، امنیت ملی و تحقق اهداف بلندمدت انقلاب اسلامی است.

وظایف بسیج شامل تربیت و آموزش جوانان، فعال‌سازی گروه‌های داوطلب، حضور در فضای مجازی، برگزاری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، نظام‌مند کردن فعالیت‌ها، حفظ روحیه جهاد و ایثار و همکاری با سایر نهادهای انقلابی است.

راهبردهای عملیاتی مانند ایجاد شبکه جوانان داوطلب، برنامه‌های آموزشی ترکیبی، ترویج فرهنگ فعالیت اجتماعی، بهره‌گیری از رسانه و فناوری، اردوهای جهادی و فرهنگی، نظام‌مند کردن رده‌های بسیج و حمایت از استعدادهای برتر، زمینه‌ساز تحقق این اهداف است.پیام اصلی آن است که شور و شعور انقلابی، سرمایه ملی و عامل پایداری کشور است و سازمان بسیج با اجرای دقیق این وظایف و راهبردها، نقش تعیین‌کننده‌ای در تربیت نسل جدید، ارتقای انگیزه