گروه تعاملی- محسن دیناروند
در واکنش به ضرب المثل ها و اشارات گذشتگان می گویند قدیمی ها هیچ چیزی را ناگفته باقی نگذاشته اند! این یعنی حرف های درست و سنجیده ای از آنان به جای مانده، این سخن اگرچه اغلب اوقات درست از آب در آمده اما در برخی موارد هم قابل تایید نیست! یکی از همین موارد همین است که از قدیم گفته اند سکوت علامت رضاست!
اصلا شاید طرف ماجرا را نشنیده یا ندیده که واکنش نشان دهد! واقعیت امر این است که سکوت همیشه نشانه رضایت یا علاقه به همراهی نیست، گاهی نشانه بی اهمیتی مسئله ای برای طرف ماجراست، گاهی از بی اطلاعی است یا اطلاعات اشتباه، گاهی تنفر و خشمی است که فرصتی برای بروز ندارد که اگر چنین باشد آن سکوت به کینه ای تبدیل می شود که جز با ابراز پرخاشگری، سرد نمی شود. پس مبادا هر سکوتی را مثبت و علامت رضایت فردی و حتی اجتماعی بدانیم که اینچنین فریب بخوریم و در نهایت نتیجه منفی و سختی دریافت کنیم.
باید تحلیل کنیم که چرا فرد یا افرادی که قاعدتا باید از کاری عصبانی، ناراضی یا ناراحت باشند سکوت کرده اند؟ مثلا وقتی یک نفر از کار یا محل تحصیل اخراج یا بیکار می شود قاعدتا باید عصبانی باشد. ولی وقتی می بینیم که او سکوت کرده، از آنجا که طبیعی این است که ناراحت باشد، نباید سریع این سکوت را علامت رضایت و موافقت با این امر قلمداد کرد. در تحلیل علل سکوت این فرد باید گفت شاید هنوز خبر به او ابلاغ نشده و او بی اطلاع از اخراج خویش باشد، شاید می ترسد اگر نارضایتی خویش را بروز دهد ممکن است خطرات بیشتری از طرف صاحبان کار برایش پیش آید، شاید اصلا شغل بهتر یا فرصت تحصیلی بهتری یافته که از دست دادن این شغل یا رشته تحصیلی برایش مسئله مهمی نیست.
بله در این مورد می توان پذیرفت که اگر اهمیت مسئله چندان نباشد، اطلاع افراد ذی نفع دقیق است، فرصت بروز عصبانیت داده شده و ترسی به هر دلیل از بروز اعتراضش ندارد و با این اوضاع عصبانیت رخ نداده آنوقت می توان سکوت را تعبیر به علامت رضایت کرد! در مورد چگونگی پی بردن به اهمیت مسئله می توان به گستره منافع مسئله در ابعاد فردی و اجتماعی و علاقه فرد و اجتماع به آن و اطلاع فرد یا افراد از موضوع اشاره کرد. اما برای امکان بروز اعتراض در عرصه روابط شخصی و خانوادگی صمیمیت اعضا می تواند باعث شناخت نوع سکوت باشد اینکه سکوت رضایت است یا سکوت اعتراضی؟ وجود آزادی های معقول با حمایت قانونی در عرصه اجتماعی می تواند به تصمیم گیران کمک کند تا بفهمند آیا سکوت یک نوع رضایت و همراهی اجتماعی است است یا نه؟ به این نتیجه می توان دست یافت که سکوت در سطح فرد و اجتماع معانی متفاوتی می تواند با خود داشته باشد و سطحی ترین تحلیل آن است که هر سکوتی را علامت رضایت بدانیم و فاجعه بار خواهد بود متناسب همین دریافت سطحی در مورد مسائل فردی و اجتماعی عمل کنیم.
