اقداماتی مانند رزمایش موشکی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، صرفاً تمرین نظامی نیست؛ این اقدامات به مثابه پیامهای راهبردی عمل میکنند که مستقیماً بر ذهنیت و دستگاه محاسباتی دشمن اثر میگذارند.
وقتی ادراک و تصویر ذهنی جایگاه تعیینکنندهای در تصمیمگیری قدرتها یافته است، ایران با چنین رزمایشهایی عقل سیاسی و امنیتی دشمنان خود، از جمله ترامپ را یا بازنویسی میکند و یا در صورت لزوم فرو میریزد.
نمایش قدرت نظامی، اگرچه بخشی از هر رزمایش است، اما معنای عمیقتر آن را باید در حوزهای جُست که کمتر دیده میشود: بازدارندگی ادراکی. در این سطح، رزمایش تنها شلیک موشک به آسمان یا پرواز جنگنده بر فراز دریا نیست؛ بلکه ضربهای است به محاسبات ذهنی و روانی دشمن. هنگامی که ایران در خلیج فارس یا دریای عمان رزمایش برگزار میکند، این اقدام در واقع نوعی «مداخله در آگاهی دشمن» است.
ترامپ و جریان سیاسی همراه او، دستگاه محاسباتی خاصی دارند؛ دستگاهی متکی بر هیجان، هیستری امنیتی و تهدیدپنداری. چنین سیستمی نهتنها آسیبپذیر، بلکه بسیار واکنشپذیر است. رزمایشهای ایران مانند شوکهای راهبردی عمل میکنند که این سیستم را وادار به بازبینی مداوم میسازند. در نتیجه، هر مانور نظامی ایران، به دشمن یادآوری میکند که پیش از هر اقدام خصمانه، باید بارها و بارها محاسبات خود را ویرایش کند.
در همین چارچوب باید تأکید کرد که مبنای تسلیم نشدن، تنها تسلیح شدن نیست. آنچه ملت و نظامی را در برابر فشارها مقاوم میسازد، ترکیب اقتدار مادی و آگاهی راهبردی است. تسلیحات میتوانند بازدارندگی سخت ایجاد کنند، اما بدون سطحی از خودآگاهی، انسجام ملی و بازدارندگی ذهنی، کارکرد آنها ناقص خواهد بود. از همین رو، رزمایشها علاوه بر نمایش توان نظامی، نقشی بنیادین در بازسازی و مهندسی آگاهی دشمن دارند.
این معنا با ریشهشناسی واژه «ویرایش» نیز همخوانی دارد. «ویر» در زبان کهن ایرانی به معنای «آگاهی» و «آیش» آمده است. بنابراین، ویرایش یعنی بازچینی و تغییر آگاهی. اگر این تعریف را بپذیریم، رزمایشهای ایران را میتوان «ویرایش آگاهی دشمن» دانست. و در صورتی که این ویرایش کافی نباشد، رزمایشها ظرفیت آن را دارند که کل دستگاه ذهنی دشمن را ویران کنند.
پیام روشن است:
ایران با اتکا به اقتدار نظامی و هوشمندی راهبردی خود، نهفقط توان رزمی، که توان تغییر درک و ادراک دشمن را در اختیار دارد. این همان نقطهای است که بازدارندگی واقعی شکل میگیرد؛ نقطهای که در آن دشمن پیش از هر حرکت، دچار تردید میشود. بهعبارت دیگر، مسلحبودن در کنار مصممبودن، دشمن را به دودلی میاندازد.
در نهایت باید گفت وقت مداخلهی بیشتر در مغز ترامپ و دستبردن به آن است.
