به گزارش الف، سرقت آثار باستانی عراق یکی از بارزترین پیامدهای فاجعهبار حمله واشنگتن به این کشور در سال 2003 بود؛ جایی که هزاران قطعه از آثار باستانی عراق از موزه ملی این کشور و نیز چندین موزه بغداد ربوده شد. البته این تنها آسیب به تمدن و آثار ملی عراق نبود و بعد از ورود داعش به این کشور در سال 2014 موج جدیدی از سرقت آثار باستانی عراق توسط تروریستها آغاز شد.
با تجاوز وحشیانه تکفیریهای داعش به عراق، برخی از شاهکارهای باستانی و مجسمههای موزه موصل در استان نینوا تخریب شد و قطعات ارزشمند آن به خارج از کشور قاچاق شد. شهر «کلهو» در 30 کیلومتری موصل که قدمت آن به قرن 13 قبل از میلاد میرسد و یکی از مهمترین مکانهای باستانی کل خاورمیانه محسوب میگردد نیز به دست داعشیها نابود شد. این شهر توسط «شلمنسر اول» پادشاه آشوری روی رود دجله بنا شده بود و پایتخت حکومت آشوری محسوب میشد.
اما اکنون 20 سال بعد از حمله آمریکا و درحالی که داعش نیز رسما در عراق شکست خورده، با زهم مسئله غارت آثار باستانی این کشور در کانون توجهات قرار دارد و هرازگاهی در صدر اخبار آن قرار میگیرد. آثار باستانی مربوط به تمدنهای سومری و آشوری و بابلی و... همواره مورد توجه گردشگران از سراسر جهان قرار داشته و به تبع آن در سطح اقتصادی نیز برای عراق سودآور بود. اما غارت این آثار آسیب زیادی به صنعت گردشگری در عراق وارد کرده است.
در زمان حمله آمریکا به عراق موزه ملی این کشور در بغداد برای 2 روز متوالی مورد غارت و دزدی اشغالگران آمریکا و نیروهای ائتلاف بینالمللی قرار گرفت. نگهبانان موزه فرار کرده و درب موزه را باز گذاشتند که این امر زمینه لازم را برای سوءاستفاده طرفهای مختلف جهت دزدی از قطعههای قدیمی موجود در موزه فراهم کرد؛ به طوری که حتی مردم عادی نیز وارد موزه شده و هر اندازه که میتوانستند آثار باستانی آن را غارت کردند. غارتگران حتی وارد انبارهای موزه ملی عراق نیز شدند.
«عامر عبدالرزاق»، پژوهشگر باستان شناسی عراقی در این زمینه میگوید که اشغالگران آمریکایی مکانهای باستانی عراق را تبدیل به پادگان نظامی کرده بودند و قطعات و لوحهای گلی باستانی در موصل و بابل و سایر شهرهای عراق زیر آتش آمریکاییها به خاکستر تبدیل شدند.
«کربگ پارکر» مدیر بخش موزهها در دانشگاه سیدنی استرالیا در مقالهای که اخیرا در بیستمین سالگرد تجاوز آمریکا به عراق منتشر کرده بود، به مسئله غارت آثار باستانی این کشور پرداخته و اعلام کرد که با وجود گذشت 20 سال از زمان سرقت آثار باستانی عراق و تلاش زیادی که این کشور برای بازگرداندن این آثار انجام داد اما هنوز بیش از 8 هزار قطعه مفقود هستند که قدمت بسیاری از آنها به هزاران سال میرسد.
اما این پایان غارت آثار باستانی عراق توسط اشغالگران و تروریستها نیست؛ بلکه در دوره کنونی نیز گزارشهای زیادی درباره سرقت این آثار منتشر میشود. امارات متحده عربی یکی از معروف ترین کشورهایی است که در دوره اخیر نام آن در راس غارتگران آثار باستانی عراق قرار گرفته و اماراتیها به شکل غیرقانونی اقدام به خرید و قاچاق آثار باستانی عراق میکنند.
قاچاق این آثار معمولا توسط تجار ثروتمند اماراتی انجام شده و آنها آثار باستانی عراق را همچون گنج در منازل خود نگهداری میکنند و دولت امارات نیز مانعشان نمیشود.
از سوی دیگر رژیم صهیونیستی نیز تحت حمایت آمریکا اقدامات زیادی برای سرقت آثار باستانی عراق انجام داده است؛ به این بهانه که اغلب این آثار یهودی هستند. اسرائیل مزدوران و تجار عربی و غربی را مامور کرده تا آثار باستانی مربوط به تاریخ بینالنهرین را خریداری کنند و تاکنون نیز تعدادی از آنها به دست صهیونیستها رسیده است.
در سال 2011 همزمان با تحولاتی که موجب هرج و مرج در کشورهای عربی شده بود، موسسه موسوم به «سازمان آثار باستانی اسرائیل» با اشاره به افزایش قاچاق آثار باستانی کشورهای عربی به فلسطین اشغالی اعلام کرد که شمار زیادی از این آثار متعلق به عراق هستند که در بایگانی کابینه اسرائیل نگهداری میشوند.
وزارت فرهنگ عراق اخیرا در گزارشی اعلام کرد که حدود 23 هزار قطعه از آثار باستانی عراق به این کشور بازگردانده شده که اغلب آنها در دوره اشغالگری آمریکا از عراق خارج شده بودند. بر اساس این گزارش بین سالهای 2013 تا 2017 حدود 120 هزار قطعه از آثار باستانی عراق به سرقت رفته است.
در سال 2019 عراق با شماری از کشورهای جهان توافقنامهای را جهت بازگرداندن آثار باستانیِ غارت شده این کشور امضا کرد. بر این اساس ترکیه و اردن شروع به بازگرداندن آثار باستانی عراق کردهاند اما برخی کشورهای اروپایی از این کار اجتناب میکنند.
گزارشها حاکی از آن است که برخی اتباع غربی در قالب گردشگر به غارت آثار باستانی عراق میپردازند. چند ماه قبل بود که 5 تبعه انگلیسی به اتهام حمل مجموعهای از آثار تاریخی عراق بازداشت شدند. تحقیقات نشان داد که آنها برای یکی از بزرگترین سمسارهای آثار تاریخی به نام «جف هان» (Geoff Hann) مالک شرکت انگلیسی «هنتر لند تراول» (Hinterland Travel) کار میکردهاند.