هفته گذشته پایگاه اطلاع رسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی در خبری به نقل از منصور کبگانیان دبیر ستاد نقشه جامع علمی کشور، از نهایی شدن مصوبه افزایش ظرفیت دندانپزشکی خبر داد. کبگانیان گفت: «مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره افزایش ظرفیت پزشکی نهایی شد و هم اکنون این موضوع اجرایی شده است.»

دبیر ستاد نقشه جامع علمی کشور  افزود: «بر اساس وضع موجود سرانه دندانپزشکی، به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۳۵ نفر دندانپزشک وجود دارد، در صورتی که در حداقل مطلوب باید ۷۰ نفر دندانپزشک برای ۱۰۰ هزار نفر وجود داشته باشد. به فرض اینکه توزیع دندانپزشک مناسب باشد، اینطور نیست و اوضاع مناطق محروم از کلانشهرها بدتر است.»

به گفته او، در مقایسه با سایر کشورها نظیر کشورهای گروه ۲۰ در پایین جدول استاندارد تعداد دندانپزشک در یک کشور قرار داریم. در میان کشورهای منطقه در ۵ کشور آخر هستیم و این در شأن جمهوری اسلامی نیست. البته معیار ما مقایسه با کشورهای دیگر نیست ولی هم‌اکنون تعداد زیادی از استان‌ها در وضعیت قرمز و بدی قرار دارند. این هشداری است که وزارت بهداشت باید برای آن چاره‌اندیشی کند.

همانگونه که در خبرهای رسمی و آمار و ارقام سلامت منتشر می شود، وضعیت سلامت دهان و دندان در کشور مطلوب نیست. این موضوع به  عنوان یک زنگ خطر و هشدار بارها از سوی کارشناسان حوزه سلامت، رسانه‌ها و در پژوهش‌های مرتبط با سلامت و بهداشت دهان و دندان در کشور مطرح شده است. 

مخالفان؛ افزایش ظرفیت دندانپزشکی خلاف قانون است

نهایی شدن مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در ارتباط با افزایش ظرفیت پزشکی، موضع‌گیری‌هایی را از سوی وزارت بهداشت و صنف دندانپزشکان کشور را به دنبال داشته است. این افراد و گروه‌ها کارزاری با عنوان «نه به افزایش ظرفیت دندانپزشکی» نیز به راه انداخته‌اند. در این کارزار و در اعتراض به پیشنهاد افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی دندانپزشکی، خطاب به رئیس جمهوری آمده است: «درخواست داریم تا از تصویب این پیشنهاد غیرکارشناسی که بدون شک آموزش فراگیران رشته دندانپزشکی و در نهایت ارائه خدمات باکیفیت برای مردم را با تهدید جدی مواجه خواهد ساخت جلوگیری نمایید.» در همین زمینه معاونت آموزشی وزارت بهداشت اعلام کرد: «مصوبه ستاد راهبردی نقشه جامع علمی کشور در خصوص افزایش ظرفیت دندانپزشکی مغایر با نظر کارشناسی و زیرساخت‌های وزارت بهداشت است.»

ابوالفضل باقری‌فرد معاون آموزشی وزارت بهداشت، در مخالفت با این مصوبه آن را مغایر با نظر کارشناسی و زیرساخت‌های وزارت بهداشت دانست و گفت: «براساس قانون، مصوبه ستاد راهبردی نقشه باید در صحن اصلی شورای انقلاب فرهنگی با حضور ریاست شورا تصویب شود. پذیرش دانشجو بدون در نظر گرفتن الزامات آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و رفاهی باعث افت کیفیت پزشکی و صدمه به سلامت مردم خواهد شد.»

باقری‌فرد معتقد است: «در حال حاضر 16 هزار دانشجوی دندانپزشکی در مقاطع مختلف در حال تحصیل هستند اما در برخی دانشگاه‌ها، تجهیزات و فضاهای مناسب آموزشی را در اختیار ندارند.» همچنین مهدی کدخدازاده دبیر شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی کشور، افزایش ظرفیت دندانپزشکی را «پول‌پاشی، تضییع بیت‌المال و آسیب به سلامت مردم» دانست.

رضا مسائلی رئیس پژوهشکده علوم دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، نیز در مخالفت با این مصوبه گفت: «به تازگی یکی از کمیته‌های فرعی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیمی درباره افزایش ظرفیت دندانپزشکی گرفته که این طرح، خلاف قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب ٢٨ فروردین ٩۵ مجلس و خلاف قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب ٣٠ شهریور ١٣٩٢ است.»

مسائلی افزود: «بر اساس قانون، شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌تواند خلاف نظر کارشناسی دستگاه تخصصی ذی‌ربط، تصمیمی درباره افزایش ظرفیت یک رشته تخصصی بگیرد. به استناد نص صریح قانون، تعیین ظرفیت دانشجو از وظایف شورای سنجش و پذیرش دانشجو است.»

 جلیل کوهپایه‌زاده دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی، پیش از نهایی شدن مصوبه شورای عالی، در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی، با بیان اینکه ما بیشتر به موضوع سرانه و تعداد نیروی انسانی می‌پردازیم، گفت: «ما خود را با آمارهای کشورهای منطقه مقایسه می‌کنیم که بیشتر خود اظهاری غیر واقعی است. در حالی که باید برای موضوعاتی مانند بالا بودن هزینه‌های دندانپزشکی در کشور چاره‌اندیشی کنیم.»

این مخالفت ها با مصوبه افزایش ظرفیت دندانپزشکی در شرایطی است که کوهپایه‌زاده نیز اخیرا از موضعیت نامطلوب و نامناسب سلامت دهان و دندان در کشور  خبر داد و گفت: «وضعیت شاخص‌های دهان و دندان مردم مناسب نیست. ما باید برای این موضوع به دنبال راه حل باشیم.» 

موافقان؛ افزایش ظرفیت دندانپزشکی نیاز کشور است

با وجود آنکه مخالفان مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بر کفایت نیروی دندانپزشکی در کشور تاکید دارند و نبود زیرساخت‌ها و پایین آمدن سطح کیفی خدمات دندانپزشکی را نتیجه این مصوبه عنوان می‌کنند، موافقان بر کمبود سرانه در مقایسه با کشورهای پیشرفته، توزیع نامناسب و بالابودن هزینه خدمات دندانپزشکی تاکید دارند. آن‌ها در نهایت پیش‌بینی وضعیت سلامت کشور در ورود به دوران سالمندی را از دلایل اهمیت این مصوبه می‌دانند.

در همین زمینه رجبعلی برزویی معاون خط‌مشی‌گذاری دفتر علم شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: «ظرفیت افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی دندانپزشکی، مطالبه اجتماعی و نیاز کشور است. با نهایی شدن مصوبه آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی و تدوین آیین‌نامه از سوی وزارت بهداشت، افزایش ظرفیت از کنکور 1402 و با افزایش 20 درصدی پذیرفته‌شدگان اعمال خواهد شد.

در حالی که آمارها سرانه پایین دندانپزشک در کشور را نشان می‌دهد، مسئولان وزارت بهداشت عکس این موضوع را بیان می‌کنند و مشکلات حوزه سلامت دهان و دندان را به توزیع نامناسب و همچنین ضعف پوشش بیمه‌ای ارتباط می‌دهند.

در همین پیوند، برزویی با اشاره به سرانه دندانپزشک در کشورهای منطقه و کشورهای پیشرفته گفت: «در کشورهای پیشرفته گروه ۲۰ عدد سرانه ۶۰ به ازای ۱۰۰ هزار جمعیت و در کشورهای منطقه ۴۵ است. به همین دلیل طبق پیش‌بینی‌ها بین ۳ تا ۴ سال زمان نیاز است تا از سال۱۴۰۲ با افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی به میانگین کشورهای پیشرفته دست یابیم.»

او آمارهای مربوط به سرانه دندانپزشک را محل اختلاف مسئولان وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد و گفت: «از نظر ما تعداد دندانپزشک نسبت به جمعیت ۳۵ نفر است که از نظر وزارت بهداشت این عدد ۴۳ نفر به ازای ۱۰۰ هزار جمعیت برآورد می‌شود.»

با وجود اینکه عدد 35 در 100 هزار نفر جمعیت به عنوان سرانه دندانپزشکان ایران در مقایسه با سرانه کشورهای پیشرفته، کمبود دندانپزشک و ضرورت توجه به ارتقای این عدد از سوی قانونگذاران را نمایان می‌کند، وزارت بهداشت آمارهای کشورهای منطقه را غیر واقعی عنوان می‌کنند.

حسن شجاعی رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه‌های دندانپزشکی را ناشی از گران بودن هزینه دستمزد دندانپزشکان عنوان کرد و گفت: «اگر تعداد دندانپزشکان زیاد باشد، این دستمزد خرد می‌شود و کاهش قیمت خدمات دندانپزشکی و در نهایت دسترسی بیشتر مردم به خدمات عادلانه سلامت در این بخش خواهد بود.»

در راه بهبود سلامت دهان و دندان

افزایش ظرفیت پزشکی از کنکور 1401 اعمال می‌شود و به گفته دبیر ستاد نقشه جامع علمی کشور، افزایش ظرفیت دندانپزشکی نیز از کنکور 1402 آغاز خواهد شد. در شرایطی که مسئولان وزارت بهداشت بر کمبود نیروی هیات علمی و نبود زیرساخت تاکید دارند، کبگانیان گفت: «برای افزایش ظرفیت رشته‌های دندانپزشکی باید نسبت استاد به دانشجو نیز در نظر گرفته شود. خوشبختانه در جلسه عنوان شد، استاندارد وزارت بهداشت نسبت استاد به دانشجو یک به ۱۰ است. وضع موجود نشان می‌دهد، نسبت استاد به دانشجو یک به پنج است. به همین دلیل می‌توان افزایش ظرفیت رشته‌های دندانپزشکی را در دستور کار قرار داد.»

او افزود: «در حال حاضر ظرفیت رشته‌های دندانپزشکی یک هزار و 750 هزار نفر است. البته بحث پیشگیری و سلامت دهان و دندان از مواردی هستند که مورد تاکید قرار گرفت. ما می‌دانیم، اقدامات پیشگیرانه در 10 سال آینده خود را نشان می‌دهد اما مطمئن هستیم، اگر دولت در زمینه پیشگیری به صورت انقلابی عمل کند، ظرف مدت کوتاهی نتایج مناسبی به دست خواهد آمد.»

به گفته کبگانیان، بنابر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سال جاری ظرفیت دندانپزشکی به میزان ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند، چون مسئولان وزارت بهداشت از کمببود زمان تا کنکور 1401 گلایه دارند، به همین دلیل افزایش ظرفیت امسال ۱۰ درصدی خواهد بود. 

موضع گیری وزارت بهداشت با مصوبه افزایش ظرفیت دندانپزشکی کماکان تکرار می‌شود. قانونگذاران بر ضرورت برنامه‌ریزی و سیاستگذاری بلند مدت برای عبور از مشکلات کنونی و پیشگیری از بحران سلامت در آینده کشور تاکید دارند. باید منتظر ماند و دید آیا مصوبه افزایش ظرفیت دندانپزشکی در راستای افزایش سرانه و ارتقای شاخص‌های سلامت دهان و دندان اجرایی می‌شود یا خیر؟