آیا بعد از برجام بیش از 100 میلیارد دلار به ایران وارد شده است؟/ از واقعیت تا توهم

گروه اقتصادی الف،   3970310158 ۱۸ نظر، ۰ در صف انتشار و ۳۲ تکراری یا غیرقابل انتشار

میزان دارایی های بلوکه شده ایران چقدر است؟ و در جریان مذاکرات و توافق اولیه ژنو چه مقدار از آن آزاد شده است؟ در نهایت چه مقدار پول به دست دولت و بانک مرکزی رسید؟ آن روزها، بعد از حرف و حدیث های بسیار، روشن شد که اولا مقدار دارایی آزادشده بسیار کمتر از ارقام چندصدمیلیارد دلاری مطرح شده بود.

 آیا بعد از برجام بیش از 100 میلیارد دلار به ایران وارد شده است؟/ از واقعیت تا توهم

ماجرا از اوایل سال 94 آغاز شد؛ زمانی که هنوز نه از امضای برجام خبری بود و نه از اجرای آن. اما تنور مذاکرات داغ بود و بازار تلاش ها و تحلیل ها و ارزیابی ها درباره آثار و تبعات توافق احتمالی داغ تر. خرداد آن سال، یعنی دقیقا سه سال قبل، اولین بار استاندار وقت تهران رقم دارایی های بلوکه شده را 180 میلیارد دلار اعلام کرد؛ رقمی که بعدا توسط هیچ منبع داخلی یا خارجی تایید نشد.

پس از آن یک محفل دیگر هم برای تحلیل، سنجش، ارزیابی، صحت سنجی و هم آوردی گروه های مختلف، ایجاد شد؛میزان دارایی های بلوکه شده ایران چقدر است؟ و در جریان مذاکرات و توافق اولیه ژنو چه مقدار از آن آزاد شده است؟ در نهایت چه مقدار پول به دست دولت و بانک مرکزی خواهد رسید؟ آن روزها، بعد از حرف و حدیث های بسیار، روشن شد که اولا مقدار دارایی آزادشده بسیار کمتر از ارقام چندصدمیلیارد دلاری مطرح شده بود و ثانیا این پول ها، عمدتا قبلا استفاده شده بود ( ما به ازای ریالی مبالغ دلاری به حساب دولت منظور شده بود) یا پول هایی بوده است که پیش از این نیز به منظور سرمایه گذاری ها یا فاینانس های انجام شده در حساب های ایران به عنوان پشتوانه وام ها بلوکه بوده است.

روزها گذشت، برجام هم امضا و بعد اجرا شد و به جز توضیحات وزیر اقتصاد وقت و رئیس کل بانک مرکزی، مبنی بر رقم حدود 30 میلیارد دلاری دارایی های بلوکه شده ایران، توضیح دیگری ارائه نشد. مثلا سخنگوی دولت و رئیس سازمان برنامه توضیح نداد که رقم 100 میلیارد دلاری که پیشتر اعلام کرده، چه بوده و از چه اجزایی تشکیل و بعد از آزادسازی صرف چه شده است. موضوع به مرور به محاق رفت تا این که به تازگی، دوباره ترامپ ارقامی نجومی درباره دارایی های تعلق گرفته به ایران بعد از برجام مطرح کرد. اظهارنظری که با واکنش رهبر انقلاب هم مواجه شد.

ماجرای پول ها چه بود؟
واقعیت این است که اظهارات ترامپ هم از منظر موضوع و هم مقدار غلط است. اولا پول جدیدی به ایران داده نشده است، بلکه صرفا دارایی های دولت و بانک مرکزی (یا شرکت نفتی نیکو و ...) در خارج از کشور بوده است که در جریان تحریم ها بلوکه و انجام عملیات روی آن توسط ایران ناممکن شده بود. مثلا بانک مرکزی اگر می خواست سبد دارایی خارجی خود را تغییر دهد این امکان وجود نداشت. اما این که این مبالغ پول جدیدی بود که به ایران داده یا به اقتصاد ایران تزریق شده است، صحت نداشت. از نظر مقدار هم گفته های ترامپ، به وضوح غلط بوده است. مقدار دارایی دولت و بانک مرکزی ایران که بعد از مذاکرات به مرور آزاد شد، طبق اعلام بانک مرکزی و وزیر پیشین اقتصاد، حدود 30 میلیارد دلار بوده نه آن گونه که ترامپ توهم کرده است. در ادامه جزئیاتی درباره واقعیت دارایی های بلوکه شده و نحوه در دسترس قرار گرفتن آن ها بعد از برجام ارائه خواهیم کرد.

چه کسانی موضوع را داغ کردند؟
همان‌طور که اشاره شد، موضوع، قبل از امضای برجام و با برخی اظهارنظرها داغ شد. برخی ارقام نجومی درباره  دارایی های بلوکه شده ایران اعلام و بعدها معلوم شد بسیار مبالغه آمیز بوده است. ضمنا این افراد تفکیک و توضیحی درباره نوع دارایی ها هم اعلام نکردند و جامعه و افکار عمومی را به این اشتباه انداختند که بعد از برجام، این مقدار پول ( از 29 تا 180 میلیارد دلار) در اختیار ایران قرار خواهد گرفت و به عنوان درآمد جاری مازاد قابل استفاده خواهد بود. در حالی که واقعیت این گونه نبود. جدول زیر ارقام مختلف اعلام شده توسط افراد مختلف درباره دارایی های بلوکه شده را نشان می دهد.

 از 6 میلیارد تا 180 میلیارد؛ واقعیت چیست؟

 اگر چه همه افراد فوق، در اظهارنظر خود حرف از دارایی بلوکه شده ایران زدند اما برای رمزگشایی باید به این واقعیت توجه کنیم که ماهیت دارایی ها متفاوت است. مثلا شش میلیارد دلار دارایی بلوکه شده دولت حاصل از فروش نفت است. رقم های بزرگی چون 180 میلیارد دلار هم هرگز تایید نشده است و گوینده نیز این موضوع را تکذیب کرد. رقم 150 میلیارد دلاری نیز که بعضا اعلام شده بود، خالی از اغراق نیست. اگرچه ممکن است با در نظر گرفتن همه دارایی های همه نهادهای ایرانی( اعم از تجاری و سرمایه‌ای و اعم از دولت و بانک مرکزی ودیگر ایرانی ها) که از مدت‌ها قبل – و نه در ماجرای تحریم های هسته ای- بلوکه شده است، چنین رقمی قابل تصور باشد. جدول زیر تفکیک بهتری از دارایی های ایران در خارج از کشور را نشان می دهد که تا حدودی ابهام ها را بر طرف خواهد کرد.

موضوع کمی شفاف می شود
اگر ارقام جدول 2 را با هم جمع بزنیم به رقمی نزدیک به 100 میلیارد دلار می رسیم که به گفته معاون ارزی بانک مرکزی و همچنین برآورد بانک جهانی (جدول 1) نزدیک است. ارقام کوچک تر اعلام شده، مثل 6، 22، 23 و 35 میلیارد دلار هم بخشی از دارایی ایران در خارج از کشور بوده اند که هر کدام از نظر نوع و جنس متفاوت هستند و عمدتا قابل اتکا به عنوان درآمد جاری نبوده و نیستند. به صورت شفاف تر، توضیح خواهیم داد که چه تفاوت هایی بین انواع دارایی اعلام شده وجود دارد و نتیجه خواهیم گرفت که عملا چیزی حدود 10 میلیارد دلار دارایی قابل استفاده در بودجه جاری در اختیار ایران قرار گرفته است.  

بین دارایی های تجاری و دیگر دارایی ها تفکیک قائل شویم
توجه به این نکته ضروری است که دارایی های یک کشور در خارج، دو نوع است؛ برخی دارایی های تجاری است، مثل طلب شرکت ملی نفت از یک پالایشگاه هندی یا چینی بابت تجارت و فروش نفت و دیگری دارایی های سرمایه ای که ناشی از سرمایه گذاری، کمک خارجی یا سپرده گذاری برای دریافت وام یا پشتیبانی آن است. تفاوت نوع اول و نوع دوم در این است که اولی نوعی درآمد جاری است که آزادشدن آن می تواند به درآمد جاری کشور کمک کند اما نوع دوم، بعد از آزادسازی، صرفا قابل دسترسی خواهد بود و چیزی به درآمد جاری کشور اضافه نخواهد کرد. حتی در خصوص همان نوع اول نیز باید بین دارایی های بانک مرکزی، دولت و دیگر نهادها و بنگاه های اقتصادی تفاوت قائل شویم. اگر پول نفت توسط دولت (امور بین الملل شرکت ملی نفت) دریافت و به حساب بانک مرکزی واریز شده باشد، بانک مرکزی، ما به ازای ریالی آن را منتشر و دولت آن را خرج می کند. بنابراین آن دسته از دارایی های بلوکه شده که مربوط به بانک مرکزی است، قبلا پیش خور شده است و آزادسازی آن با آزادسازی دارایی دولت متفاوت است و آثار متفاوتی دارد.

دارایی بانک مرکزی صرفا برای تامین مالی واردات قابل استفاده است نه تزریق به بودجه
واقعیت این است که بعد از برجام، در عمل پول جدیدی به اقتصاد ایران تزریق نشده است. صرفا دسترسی طرف ایرانی به دارایی ها سهل تر شده است اما این دارایی ها لزوما قابل تزریق به اقتصاد نیست. مثلا دارایی های بانک مرکزی از این مبالغ دلاری، صرفا به منظور تخصیص برای واردات قابل استفاده بود که بعد از رفع تحریم و افزایش دسترسی ها، بانک مرکزی می توانست به سهولت بیشتری این تخصیص را انجام دهد. ضمنا اگر می خواست سبد دارایی خارجی خود را تغییر دهد این عمل ممکن بود. حتی برخی گمانه ها در خصوص پیش خورشدن دارایی دولت مطرح و بعدا تایید هم شد.

دارایی دولت هم پیش خور شده بود
اگرچه، طبق قواعد حدود شش میلیارد دلار دارایی آزادشده دولت، باید به حساب بانک مرکزی می رفت و بعد از برجام به بودجه کشور کمک می کرد اما برخی شواهد، حکایت از آن داشت که دولت این مقدار دارایی را هم پیش خور کرده است. یعنی بانک مرکزی، قبل از دریافت دلارهای نفتی در حساب های خود، ما به ازای ریالی آن را تحویل دولت داده بود. بنابراین عملا پول جدیدی قابل تزریق به اقتصاد نبود.

جمع بندی؛ شفاف باشیم تا توهم نیافرینیم
واقعیت این است که ارقام مختلف ذکر شده، یک توهم در کشور ایجاد کرد. به خصوص در بحبوحه مذاکرات، برخی مواضع سیاسی و اغراض جناحی باعث تزریق بیش از حد امیدهای واهی به کشور و اقتصاد کشور شد. در نهایت، چنان چه طلب نفتی ایران از هند دریافت شده باشد، حدود شش میلیارد دلار دارایی کشور بعد از مذاکرات در اختیار بودجه کشور قرار گرفته و بقیه ارقامی بوده که یا دارایی یک شرکت نفتی مثل نیکو بوده است. همچنین سرمایه گذاری های پیشین در چین که هرگز قابل استفاده نبودند و آزادسازی آن یک اتفاق جدید در اقتصاد کشور ایجاد نمی کرد. دارایی های بانک مرکزی هم این چنین است و آن چه از این نوع دارایی آزاد شد، برای واردات، آن هم واردات کالاهای خاص از مقاصد خاص، استفاده می شد. اما وقتی اعلام می شد که میلیاردها دلار دارایی کشور آزاد می شود، طبیعتا مردم و برخی فعالان اقتصادی تصورهایی، بسیار متفاوت با آن چه واقعیت است، از این قرار در ذهن ایجاد کردند.

منبع: خراسان

دیدگاه کاربران

ناشناس۳۶۷۹۷۷۱۵:۰۹:۰۴ ۱۳۹۷/۳/۱۰
اصلاح طلبان برای این که توافق را در داخل، گران بفروشند و افکار عمومی را با خود همراه کنند ، ان را به معیشت مردم گره زدند ، و این دروغ ها را به مردم گفتند...روحانی هم خوشحال بود و گمان کرده بود که این ها واقعا طرفدارش هستند...حالا روحانی و دولتش مانده اند با کلی توقعات مردم...
سهیلا۳۶۸۲۵۴۱۹:۰۵:۵۲ ۱۳۹۷/۳/۱۰
عادت کردیم به دروغ‌شنیدن و بزک برجام و کارنامه نداشته شان
ناشناس۳۶۹۶۲۸۰۹:۳۳:۳۸ ۱۳۹۷/۳/۱۲
180 و 150 میلیارد دلار نیست و 100 میلیارد دلار هست خب اون 100 میلیارد دلار کجاست؟ اون 400 میلیارد دلار از 800 میلیارد دلار پول نفت زمان احمدی نژاد کجاست؟ چرا باید ارز برای مردم جیره بندی شود و خود آقایان در ناز ونعمت باشند؟ پول فروش نفت کجاست؟
ناشناس۳۶۸۳۶۵۲۱:۴۳:۲۹ ۱۳۹۷/۳/۱۰
مجلس باید یک طرح تحقیق و تفحص بگذارد که دقیقا مشخص شود پول های ازاد شده کجا هزینه و مصرف شده است
پرتو۳۶۸۳۸۴۲۲:۱۴:۴۹ ۱۳۹۷/۳/۱۰
مجلس؟چه دل خجسته ای داری شما.
ناشناس۳۶۸۵۹۱۰۴:۴۵:۱۹ ۱۳۹۷/۳/۱۱
کمیته تحقیق وتفحص ،عمرابذارندکسی بفهمه این پول کجارفته!!!
mostafa.kamali95@yahoo.com۳۶۸۴۳۵۲۳:۳۴:۲۴ ۱۳۹۷/۳/۱۰
تا به حال چندین بار طرح تحقیق و تفحص از بانک مرکزی و چند بانک دیگر کلید خورده است ولی عواملی در مجلس هستند که نمی گذارند اینکار عملیاتی شود این مهم باید به فوریت صورت بگیرد بسیاری از طراحان سوال از ریس جمهور مردمی و منتقد که حاضر نیست جواب بدهد و شان مجلس هم با پس گرفتن امضاها از بین برده شد
ناشناس۳۶۷۹۸۵۱۵:۱۱:۳۹ ۱۳۹۷/۳/۱۰
اصلاح طلبی : غوغاسالاری و جنجال و دروغ و دیگر هیچ
ناشناس۳۶۸۰۲۵۱۵:۲۷:۳۳ ۱۳۹۷/۳/۱۰
حالا چه ا دلار چه n دلار آزاد شده باشه در سفره مردم تغییری ایجاد نشده است.
ناشناس۳۶۸۰۳۰۱۵:۳۰:۲۲ ۱۳۹۷/۳/۱۰
خیلی خوب بود متشکریم
ناشناس۳۶۸۳۷۱۲۱:۵۴:۵۴ ۱۳۹۷/۳/۱۰
جالب در زمان احمدی نژاد ان همه دلارهای نفتی تازه باعث گرانی و تورم شد و حالا هم پول نفت و دلارهای پس گرفته شده دوبرابر زمان احمدی نژاد تورم ایجاد کرده این نشان دهنده این است که اگر ثروت در دست اهلش و انها که اقتصاد میدانند نباشد فاجعه ببار می اورد
مشعود۳۶۸۴۰۴۲۲:۳۶:۰۴ ۱۳۹۷/۳/۱۰
هم آقای ا.د اشتباه کرد، هم این کسی که بیخود وعده داد و نتونست. البته هم شما اشتباه می کنین که چون احمدی نژاد اشتباه کرد اینم مجاز هست اشتباه کنه.
ناشناس۳۶۹۴۳۶۰۱:۱۴:۲۴ ۱۳۹۷/۳/۱۲
خوش انصاف الان تورم زیاده یا زمان احمدینژاد؟
ناشناس۳۶۸۱۲۰۱۶:۴۲:۱۸ ۱۳۹۷/۳/۱۰
اگه به ایران نیومده پس کجا رفته ؟
ایرانی۳۶۸۳۸۵۲۲:۱۵:۴۳ ۱۳۹۷/۳/۱۰
کمی فکر کن ..
ناشناس۳۶۸۴۱۴۲۲:۴۷:۲۲ ۱۳۹۷/۳/۱۰
اگر اروپا در برجام صداقت داشت باید می‌توانستیم با همکاری دوجانبه از موانع بوجود آمده توسط آمریکا عبور بکنیم و مجبور نباشیم مثل قبل برجام با گونی دلار به کشور بیاوریم. بی‌صداقتی اروپایی‌ها چگونه باید باشد که دولتمردان ما به خودشان بیایند؟
ناشناس۳۶۹۵۱۸۰۷:۰۹:۱۰ ۱۳۹۷/۳/۱۲
چه فرقی میخواهید ثابت کنید نگرفتید یا گرفتید؟!!!!! وقتی پولی دست مردم نباشه گرفتن و نگرفتنش نیاز به بحث نداره!!
ناشناس۳۶۹۶۰۶۰۹:۱۴:۴۳ ۱۳۹۷/۳/۱۲
الان چند وقت دیگه میگن اصلا پولی طلب نداشتیم، تازه یه چیزی بدهکار بودیم که با برداشته شدن تحریمها تونستیم پرداخت کنیم! خوب اگر قرار نبود چیزی گیرمون بیاد فایده رفع تحریم چی بود؟
yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های هفته

  1. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

  2. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

  3. جلاد، به پایان سلام کن!

  4. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

  5. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

  6. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

  7. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

  8. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

  9. انتقام از پوتین؟

  10. عوامل توهین کننده به نظام و مقدسات اسلامی دستگیر شدند

  11. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

  12. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

  13. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

  14. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

  15. مردم طلای دست دوم خریداری نکنند

  16. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

  17. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

  18. اول، بساط دلالی باید جمع شود

  19. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

  20. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

  21. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

  22. ایران اینترنشنال در آستانه تعطیلی / تعطیلی قریب الوقوع دفتر واشنگتن + عکس

  23. دادستان ساری: خسارات وارده قطع سه هزار اصله نهال جبران شود

  24. ابابیل ۵، از آخرین دستاورد‌های قدرت پهپادی جهان

  25. خاندوزی: با طیفی مواجه هستیم که تمایلی برای مشارکت در اداره کشور ندارند

آخرین عناوین