به گزارش الف،  بعد از آغاز بحران تروریسم در سوریه در سال 2011 همه توجهات جهانی معطوف به تحرکات گروه تروریستی داعش در منطقه بود و این گروه تکفیری برای برپایی خلافت ادعایی خود تلاش می‌کرد. به همین دلیل در بازه زمانی 2011 تا 2014 تا حدی از شدت عملیات‌های تروریستی در قاره آفریقا کاسته شد.

اما بعد از شکست داعش در سوریه و عراق، عناصر این گروه تروریستی آفریقا را به عنوان پناهگاه امن خود انتخاب کردند و هزاران تن از عناصر داعش که خودشان اصالت آفریقایی داشتند راهی این قاره شدند تا فعالیت‌های تروریستی خود را از سر بگیرند. «شباب المجاهدین» و «بوکوحرام» طبق شاخص جهانی تروریسم چهارمین گروه تروریستی وحشتناک در جهان به شمار می‌روند.

صحرای بزرگ آفریقا، ساحل، لیبی، مالی، نیجریه و ... مقصد اول تروریست‌های داعش بعد از شکست در سوریه و عراق بود و بعد از سال 2014 عملیات‌های تروریستی آنها در این کشورهای آفریقایی به طرز فزاینده‌ای شدت یافت. این عملیات‌ها عمدتا در قالب استراتژی «گرگ‌های تنها» انجام می‌شود.

طبق اطلاعات پایگاه «ردیاب تروریسم» در سال 2022 داعش مسئولیت بیش از نیمی از حملات تروریستی در شمال آفریقا را بر عهده گرفته است. در این میان گروه تکفیری القاعده به دنبال رقابت با داعش برای نفوذ به قاره آفریقاست. گروه تروریستی نصره الاسلام و المسلمین به عنوان شاخه القاعده در منطقه ساحل آفریقا در سال 2022 تحرکات تروریستی خود را در بورکینافاسو افزایش داده و به مرزهای بنین و توگو رسید. هم‌زمان با آن داعش سعی دارد از خلال شاخه «ولایت موزامبیک» به سواحل شرقی آفریقا نفوذ کند.

فعالیت القاعده و داعش در کشورهای آفریقایی در سطح جغرافیایی تحت عنوان «نقشه متحرک» شناخته می‌شود؛ به طوری که حملات تروریستی این دو گروه تکفیری در سال 2022 در کشورهای بورکینافاسو، نیجریه، نیجر، بنین و موزامبیک در حال چرخش بود و پیش‌بینی می‌شود این روند در سال 2023 نیز ادامه داشته و تشدید شود.

 اما در حالی که در یک سال گذشته عناصر داعش در عراق و به ویژه سوریه تحرکات تروریستی خود را شدت بخشیده‌‌اند و طی چند هفته گذشته نیز شاهد اوج‌گیری حملات داعش در سوریه بودیم، برخی منابع غربی از شروع فعالیت‌های این گروه تکفیری برای جذب عناصر جدید در آفریقا خبر دادند.

در گزارشی که توسط روزنامه واشنگتن‌پست منتشر شده، آمده است که «نیروهای دموکراتیک متفقین» وابسته به داعش که یگ گروه تروریستی وحشتناک در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو است، در دوره اخیر به سرعت در حال توسعه و رشد بوده و به زودی خود را به عنوان وحشی‌ترین شاخه داعش در آفریقا معرفی خواهد کرد. 

واشنگتن پست با اشاره به اینکه گروه نیروهای دموکراتیک متفقین در لیست تروریسم آمریکا قرار دارد، اعلام کرد که داعش عملیات جدیدی را برای جذب عناصر تروریستی از سراسر آفریقا و نیز خاورمیانه آغاز کرده است. 

بر اساس این گزارش داعش در کنگو  با سوءاستفاده از اوضاع نابسامان اقتصادی و اجتماعی این کشور، به دنبال جذب کودکان و آموزش مهارت‌های ساخت بمب و انجام حملات وحشیانه به روستاها و کلیساها و مراکز پزشکی است. داعش این تحرکات خود را به دور از کانون توجهات بین‌المللی انجام می‌دهد.

این رسانه آمریکایی اعلام کرد که مواد منفجره مورد استفاده «نیروهای دموکراتیک متفقین»  در ابتدا ناکارآمد بودند، اما در مرحله فعلی توانایی آنها در ساخت بمب رو به افزایش است. حملات داعش در منطقه طی سال‌های اخیر بعد از شکست آن در سوریه و عراق، به شکل پراکنده انجام می‌شود اما از آن زمان تاکنون شاخه‌های محلی داعش در افغانستان و منطقه ساحل آفریقا تقویت شده‌اند.

گروه نیروهای دموکراتیک متفقین چند دهه قبل در کشور اوگاندا با هدف سرنگونی دولت این کشور تاسیس شد و سپس عناصر آن وارد جمهوری دموکراتیک کنگو شدند. بعد از دستگیری موسس این گروه تروریستی در سال 2015 فعالیت‌های آن وارد فاز جدیدی شد و سرکرده جدید این گروه به نام «موسی بالوکو» با داعش بیعت کرده و تحت حمایت مالی آن قرار گرفت.

تصمیم موسی بالوکو برای پیوستن به داعش ابتدا با مخالفت‌های داخلی روبرو شد اما حامیان وی، همه مخالفان را سر بریدند و با داعش بیعت کردند. درحال حاضر عناصر تروریستی گروه نیروهای دموکراتیک کتفقین تقریبا در سراسر آفریقا حضور دارند و اسناد زیادی درباره کشتار و ویرانگری‌های این گروه در کشورهای آفریقایی وجود دارد.

گسترش نفوذ تروریسم و مشخصا داعش در آفریقا موجب نگرانی اروپایی‌ها شده و آنها نگرانند عملیات‌های خونین این گروه تکفیری در کشورهای اروپایی بار دیگر تکرار شود و اروپا مقصد بعدی تروریست‌های داعش باشد.

در همین زمینه ائتلاف بین‌المللی موسوم به «مبارزه با داعش» در نشستی که دو ماه قبل در ریاض برگزار شده بود بر لزوم مقابله با قدرت‌گیری داعش در آفریقا تاکید کرد.

اما کارشناسان امور تروریسم در جهان بر این باورند که گروه‌های تروریستی و به طور خاص گروه‌های وابسته به داعش در آفریقا غیر قابل مهار هستند. پیچیدگی محیط جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی  و...از جمله مواردی است که روند مبارزه با تروریسم را در آفریقا دشوار می‌کند. علاوه بر آن شرایط ژئوپلیتیکی و سیاسی کشورهای آفریقایی مشابه سوریه و عراق نیست و طرف‌های مربوطه برای مقابله با داعش در آفریقا باید این نکات را در نظر بگیرند.

گروه‌های تروریستی در کشورهای آفریقایی از درگیری‌های قومی و قبیله‌ای و انتقام‌جویی‌های قدیمی‌ آنها سوءاستفاده می‌کنند. از ابتدای سال 2023 تاکنون بیش از 100 نفر در اثر حملات داعش در آفریقا کشته و هزاران نفر از کشورهای خود از جمله  مالی، بورکینافاسو و نیجریه از ترس داعش آواره شده‌اند. به همین دلیل برخی ابتکارات منطقه‌ای در قاره آفریقا برای تقویت همکاری بین کشورهایی که با چالش های امنیتی مواجه هستند فعال شده که به نتیجه رسیدن آنها در هاله‌ای از ابهام است.