به گزارش الف؛ پایگاه خبری "میدل ایست مانیتور" در گزارشی، به ارزیابی اقدام اخیر دولت جمهوری آذربایجان در اعلام اراده اش جهت افتتاح سفارت در اراضی اشغالی فلسطین پرداخته و به طور خاص سعی کرده به رمزگشایی از این مساله بپردازد که چه مولفه ها و متغیرهایی، جمهوری آذربایجان را به سمت اتحاذ این تصمیم سوق داده‌‌اند. 

میدل ایست مانیتور در این رابطه می نویسد:

«اقدام اخیر دولت جمهوری آذربایجان در اعلام اراده خود جهت افتتاح سفارت در اراضی اشغالی، به هیچ عنوان غافلگیر کننده نبود. این مساله حاکی از پیوندهای قوی و محکم میان دو طرف در مدت قریب به سه دهه اخیر است. پیوندهایی که در حوزه های سیاسی، امنیتی و نظامی، جلوه‌های عینی خود را بارها به نمایش گذاشته اند. در حالی که سفارتخانه اسرائیل در جمهوری آذربایجان در شهر باکو پایتخت این کشور قرار دارد، با این حال، کشور جمهوری آذربایجان صرفا دفاتر بازرگانی و توریستی(و نَه سفارتخانه) در اراضی اشغالی داشته است. این مساله تا حدی افشاگر ماهیتِ راهبرد دیپلماتیک جمهوری آذربایجان است که در سال های اخیر دنبال شده و اکنون به نقطه انعقاد توافقات عادی سازی روابط با اسرائیل رسیده است. 

به چند دلیل، جمهوری آذربایجان در صدر کشورهایی است که رژیم اسرائیل نگاه ویژه ای به آن دارد که از جمله آن ها می توان به موقعیت ژئوپلیتیکی به شدت مهم و راهبردی این کشور اشاره داشت که تا ورای منطقه قفقاز نیز ادامه می یابد. جمهوری آذربایجان، اسرائیل را در حیات خلوت روسیه قرار می دهد و اساسا این کشور 48 درصد از نیازهای نفت و گاز رژیم اسرائیل را نیز تامین می کند. صادرات نفت و گاز، ارکان اصلی اقتصادِ جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهند. دولت آذربایجان به دنبال توسعه منابع خود است و در این مسیر سعی دارد تا جای ممکن از وابستگی خود به نفت و گاز دریای خزر که در قالب آن، جمهوری آذربایجان با شش کشور دیگر نیز مرز و منابع انرژی مشترک دارد، بکاهد. 

اضافه بر این، جمهوری آذربایجان به ایران نیز نزدیک است با این حال، روابط باکو با تهران، پُرتنش و پُرنوسان است. مساله ای که البته دلیل اصلی آن صرفا موضع کنونی تهران در مورد درگیری های نظامی جمهوری آذربایجان و ارمنستان هم نیست. جمهوری آذربایجان یک بازار مهم برای قراردادهای تسلیحاتی با رژیم اسرائیل است که بر اساس تخمین های مختلف، میلیون ها دلار ارزش دارند. در عین حال، باکو و تل آویو، همکاری های اطلاعاتی و امنیتی فراوانی دارند و به طور مرتب، اطلاعات محرمانه ای را در مورد تحرکات رقبا و دشمنانشان رد و بدل می‌کنند. موضوعی که خود به یک مولفه تنش‌زا در روابط ایران و جمهوری آذربایجان تبدیل شده است. 

تمامی این مسائل حاکی از این هستند که تصمیم جمهوری آذربایجان در افتتاح سفارتخانه اش در تل آویو، در واقع تجدید یک اتحاد منطقه ای است. روابط قدیمی و متمایز میان آن ها پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد و دو طرف در جریان دهه گذشته به یکدیگر نزدیک تر هم شده اند. شرکت های اسرائیلی اقدام به تامین تسلیحاتِ با کیفیت بالا برای آذربایجان می کردند و بنیامین نتانیاهو نیز در مقام نخست وزیر رژیم اسرائیل در سال 2016، به باکو سفر کرد تا چند توافقنامه را با این کشور به امضا برساند. 

با این حال، جمهوری آذربایجان از افتتاح سفارتخانه در تل آویو، علی رغمِ تمامی تلاش ها جهت اقناع آن برای انجام دادنِ این کار، طفره می رفت و خودداری می کرد. این کشور پذیرفت که در اراضی اشغالی اقدام به بازگشایی یک دفتر تجاری کند(اقدامی که سال گذشته انجام شد). در این نقطه باید پرسید که چرا این کشور پذیرفته که اکنون در اسرائیل سفارتخانه باز کند؟ چه ملاحظاتی طرز تفکر باکو را تغییر داده اند؟

هم جمهوری آذربایجان و هم ایران، دو کشور شیعی و مسلمان هستند با این حال، اسرائیل می گوید که باکو متعهد به امنیتِ رژیم اشغالگر قدس است. در این رابطه بارها گفته شده که جمهوری آذربایجان به مرکزی برای فعالیت های جاسوسی و اطلاعاتی موساد نیز تبدیل شده است. جمهوری آذربایجان نخستین کشور شیعی در جهان است که بنا دارد در اراضی اشغالی اقدام به افتتاح سفارتخانه کند. در این راستا، این کشور به طیفی از دولت‌های دیگر که عمدتا اهل تسنن هستند نظیر مصر، اردن، آلبانی، امارات متحده عربی، بحرین و کوزوو که روابط خود را با رژیم صهیوینستی عادی سازی کرده اند و در اراضی اشغالی اقدام به ایحاد سفارت کرده اند، می‌پیوندد. 

قبل از اعلامیه اخیر دولت جمهوری آذربایجان مبنی بر افتتاح سفارت توسط آن در اراضی اشغالی، تحولی قابل توجه اتفاق افتاد. وزیر جنگ رژیم اسرائیل "بنی گانتس" از باکو بازدید کرد. این سفر چندین هدف داشت که در محافل سیاسی و رسانه ای به آن ها بی توجهی شد. در این راستا به طور خاص می توان به این نکته اشاره کرد که احتمالا در قالب این سفر اسرائیل متعهد به ارائه فناوری بیشتر به جمهوری آذربایجان شده و در مقابل، انرژی(نفت) بیشتری را از این کشور دریافت می کند. 

در عین حال، مباحث عمده و محوری عمدتا پیرامون مسائل نظامی و امنیتی بوده اند. نباید فراموش کرد که اکنون ارتش جمهوری آذربایجان به نحو گسترده ای از پهپادهای تهاجمی ساخت اسرائیل استفاده می کند و البته یک کارخانه بزرگ ساخت پهپاد دارد که توسط یک شرکت اسرائیلی ساخته شده است. 

سفر بنی گانتس به جمهوری آذربایجان مصادف با درگیری ها میان این کشور و ارمنستان بود. درگیری هایی که صرفا محدود به منطقه قره باغ نبودند و مرزهای شرقی ارمنستان را نیز در بر می گرفتند. به طور خاص ارمنستان از دیدار اخیر گانتس از جمهور آذربایجان نگران شده است زیرا آن را به مثابه تجهیز رقیب و دشمن خود به تسلیحات و جنگ افزارهای جدید می داند. 

دیگر این مساله که اسرائیل یک شریک راهبردیِ مهم برای جمهوری آذربایجان است، امری پنهان و محرمانه نیست. در این چهارچوب، اسرائیل اقدام به ارائه فناوری و اطلاعات به جمهوری آذربایجان می کند و در نقطه مقابل، باکو نیز به اسرائیل نفت می دهد. رژیم اسرائیل عمده نفت مورد نیاز خود را از جمهوری آذربایجان وارد می کند. شرکت های الکترونیک اسرائیلی اکنون در جمهوری آذربایجان فعال هستند تا این کشور بتواند سامانه های دفاعی خود را مدرنیزه کند و در عین حال صنعت فناوری اطلاعات خود را نیز بهبود بخشد. البته که ایران بارها اعلام کرده که اسرائیل اقدام به انجام عملیات های اطلاعاتی در عمق خاک جمهوری اَذربایحان نیز می‌کند. 

اسرائیلی ها می دانند که اهداف سفر بنی گانتس به جمهوری آذربایجان محرمانه است با این حال، این اهداف تا حد زیادی مرتبط با رفتار جمهوری آذربایجان در سال های اخیر است که نشان دهنده یک تغییر در ادراکات آن از چهارچوب ها و مسائل منطقه ای است. جمهوری آذربایجان به این درک رسیده که ترکیب منابع معدنی و طبیعی آن با قدرت نظامی و همچنین تضعیف توانمندیهای نظامی روسیه و اوج گیری بحران جهانی انرژی، همگی تحولاتی هستند که کاملا در راستای منافع آن هستند. درست در همین چهارچوب و بافت هنجاری و ساختاری نیز سفر بنی گانتس به جمهوری آذربایجان اتفاق افتاده است. 

در این میان نباید فراموش کرد که درگیری روسیه در اوکراین عملا کنشگرانی نظیر ترکیه و اسرائیل را به جمهوری آذربایجان علاقه‌مند کرده است. دلیل اصلی آن نیز این است که این کشور می تواند منابع انرژی قابل توجه خود را با استفاده از کریدورهایی، به اروپا صادر کند. در این چهارچوب، هم ترکیه و هم اسرائیل برای خود جهت صادرات گاز جمهوری آذربایجان به اروپا، نقش و وزن قائل هستند. 

وزارت خارجه رژیم اسرائیل بخشی جدید را با نام "اوراسیا" تعریف و ایجاد کرده است که در برگیرنده پیوندهای اسرائیل با کشورهایی نظیر جمهوری آذربایجان است. در این چهارچوب، کارشناسان صهیونیست در قالب این بخش برنامه ریزی های مختلفی را جهت توسعه روابط اسرائیل با کشورهای منطقه اوراسیا طرح‌ریزی می کنند. برنامه هایی که در هماهنگی با موساد، سازمان اطلاعات نظامی اسرائیل و دفتر نخست وزیری این رژیم هستند. در این راستا، اسرائیلی ها به طور خاص به دنبال آن هستند که از حوزه های بحران‌خیز و پُرتنش در راستای اهداف و منافع خود استفاده کنند و به طور خاص در جهان اسلام نفوذ قابل توجهی را کسب کنند. 

این مساله نشان می دهد که اسرائیل خود را محدود به یک حوزه جغرافیایی مشخص نمی بیند و به دنبال اثرگذاری‌های جهانی است. اضافه بر این، این رژیم همگام با آمریکا به سمت دولت های مسلمان منطقه آسیای مرکزی حرکت می کند تا نفوذ خود را در این منطقه تحکیم و تعمیق کند و تا جای ممکن از نفوذ اعراب و مسلمانان و توانِ ضربه زدنِ آن ها به خود بکاهد.»

لینک: 

https://www.middleeastmonitor.com/20221201-why-are-relations-between-azerbaijan-and-israel-developing-now