به گزارش الف قانون جدید چک در آبان 97 به تصویب مجلس رسید و یک ماه بعد توسط رئیس جمهور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد تا مفاد آن بر اساس زمان‌بندی تعیین شده در قانون اجرا شود. این قانون که یکی از اهداف تدوین آن کاهش میزان چک‌های برگشتی بود، دارای نوآوری هایی است که می تواند میزان صدور چک‌های بلامحل را کاهش دهد.

یکی از این نوآوری‌های قانون جدید چک که خیلی زود به مرحله اجرا رسید، بهینه کردن مسیر وصول وجه چک برگشتی از طریق رسیدگی شکلی به چک‌های برگشتی بود. با اجرایی شدن این نوآوری، این امکان برای دارنده چک برگشتی فراهم شد تا بدون صرف زمان و هزینه زیاد به اجرائیه دادگاه برسد و بتواند راحت‌تر وجه چک برگشتی را وصول کند.

سامانه صیاد احتمال صدور چک بلامحل را کاهش می‌دهد

در این میان بهینه کردن مسیر مطالبه وجه چک برگشتی تنها نوآوری قانون جدید چک نبود بلکه راه‌ اندازی سامانه یکپارچه صدور چک موسوم به سامانه صیاد یکی دیگر از نوآوری‌هایی است که می‌تواند میزان چک‌های برگشتی را کاهش دهد.

این نوآوری که از 5 فروردین 1400 به مرحله اجرا رسیده است، موجب خروج صدور دسته‌چک از حیطه اختیار بانک‌های تجاری و تمرکز آن در سامانه صیاد بانک مرکزی شده است. اقدامی که به بانک مرکزی این امکان را می‌دهد تا مبتنی بر قانون جدید چک از صدور دسته چک و چک برای افراد معسر و ورشکسته جلوگیری کند و به این ترتیب مانع از صدور چک بلامحل توسط افرادی که توانایی مالی مناسبی ندارند، شود.

مضاف بر این بانک مرکزی موظف است تا با استفاده از سامانه صیاد از صدور چک برای افرادی که سابقه چک برگشتی رفع سواثر نشده دارند نیز جلوگیری کند تا به این ترتیب افرادی هم که هنوز چک‌های برگشتی قبلی خود را پاس نکردند، نتوانند تعهد مالی جدیدی برای آینده بپذیرند.

سامانه صیاد علاوه بر جلوگیری از صدور چک بلامحل، کارکردهای دیگری هم دارد که یکی از آن‌ها برقراری تقارن اطلاعاتی است. با ثبت اطلاعات همه چک‌های جدید در سامانه صیاد، اطلاعات کافی در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد که بتواند وضعیت اعتباری صادرکننده چک را به اطلاع گیرنده چک برساند.

بر این اساس در قانون جدید چک مقرر شده تا امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک برای گیرنده چک فراهم شود تا به این ترتیب گیرنده بتواند با آگاهی کافی از وضعیت اعتباری صادرکننده برای رد یا قبول چک تصمیم گیری کند.

ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد از مفقودی آن جلوگیری می‌کند

استفاده از مزیت‌های سامانه صیاد مستلزم آن است که صادرکننده چک اطلاعات آن را در آن سامانه ثبت کند و گیرنده چک هم اطلاعات را تایید کند. برای انجام این کار بانک مرکزی مسیرهای مختلفی برای دسترسی مشتریان به سامانه صیاد در نظر گرفته است که اینترنت بانک و برنامه‌های موبایلی حوزه پرداخت از جمله آن‌ها است.

در این میان در جلسات آخر کمیسیون اصل 90 مجلس در سال گذشته که با حضور مسئولان بانک مرکزی برگزار شد، مقرر گشت تا بانک مرکزی اتصال خودپردازها و سامانه‌های پیامکی به سامانه صیاد را هم برقرار کند تا به این ترتیب دسترسی مشتریان به سامانه صیاد تسهیل شود.

با تسهیل دسترسی مردم به سامانه صیاد و ثبت اطلاعات چک در این سامانه عملا مخاطراتی که لاشه کاغذی چک را تهدید می‌کردند از بین می‌رود و دارندگان چک از یکی دیگر از مزایای سامانه صیاد که از بین رفتن خطر مفقودی، سرقت و جعل چک است، بهره مند می‌شوند.

قانون جدید چک موجب تسهیل مبادلات اقتصادی می‌شود

در همین راستا ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها مجلس درباره مزایای اجرای قانون جدید چک از جمله راه اندازی سامانه صیاد گفت: با اجرایی شدن قانون جدید چک، بسیاری از مشکلات مربوط به چک‌های برگشتی حل خواهد شد. بر این اساس کاهش میزان چک‌های برگشتی و جلوگیری از جعل و مفقود شدن چک از جمله مواردی است که با اجرای قانون جدید، سروسامان پیدا می‌کند.

وی درباره کارکردهای سامانه صیاد خاطر نشان کرد: رصد جریان پولی کشور و تسهیل مبادلات اقتصادی و تجاری ازجمله دیگر مزیت‌های موجود در قانون جدید چک است.

نماینده مردم نجف آباد در مجلس عنوان کرد: سامانه‌ها و زیر ساخت‌های قانون جدید چک هر چه سریع‌تر باید راه اندازی شوند. علاوه بر این موضوع، اجرای قانون جدید چک نیازمند هماهنگی‌های بین قوه قضائیه و بانک مرکزی است.

تسهیل دسترسی به سامانه صیاد به اجرای قانون جدید چک کمک می‌کند

سامانه صیاد به عنوان یکی از نوآوری‌های قانون جدید چک، نقش تعیین کننده‌ای در اجرای کل قانون دارد به گونه‌ای که اجرای برخی از تکالیف دستگاه‌های مختلف مشروط به راه اندازی و دسترسی مردم به سامانه صیاد است. در این شرایط به نظر می‌رسد تسهیل دسترسی مردم به سامانه صیاد یکی از اولویت‌های بانک مرکزی است که در صورت انجام آن می‌توان انتظار داشت که مزیت‌های قانون جدید چک بیش از پیش نمایان شده و اهدافی همچون کاهش چک‌های برگشتی نیز بیش از گذشته محقق شود.