به گزارش الف، در یک هفته اخیر بحث افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین به موضوع اصلی مورد توجه رسانه ها و مردم تبدیل شده است. بر اساس اطلاعیه‌ای که دو روز قبل سازمان برنامه و بودجه منتشر کرد قرار است پرداخت های حمایت معیشتی در سه مرحله صورت گیردکه تاکنون دو مرحله آن پرداخت شده است.

قرار است به خانواده تک نفره 55 هزار تومان، 2نفره 103 هزار تومان، 3 نفره 138 هزار تومان، 4 نفره 172 هزار نفر و خانوارهای 5 نفره و بیشتر 205 هزار تومان خواهد بود. 

در این باره به نظر می رسد اگر چه سیاست کلی دولت درباره اصلاح قیمت سوخت صحیح بوده اما نوع تصمیم و شیوه انجام آن مورد انتقادات جدی واقع شده است. موضوع دیگر نیز این است که دولت روحانی با افزایش قیمت بنزین و تعهد به کمک ماهیانه به 60 میلیون ایرانی عملاً تعهد سنگینی را هم بر شانه های رنجور و مستاصل خود قرار داده و هم این که به نوعی دولت های آینده را به گروگان گرفته است.

ایجاد وظیفه و مسئولیت جدید برای دولت آینده بسیار شبیه طرح هدفمندی یارانه هاست. نکته مهم این است دولت روحانی از سال 1392 که روی کار آمد بارها در پی شانه خالی کردن از چنین تعهدی یعنی پرداخت یارانه نقدی بوده است. 

هنوز فراموش نشده علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت یازدهم در تاریخ 26 مرداد 1394 با اشاره به بار مالی سنگین پرداخت یارانه‌ها در شرایط سخت تامین درآمدهای دولت گفته بود: شب‌های پرداخت یارانه شب مصیبت عظمای دولت است.  

با این شرایط باید گفت دولت نهم و دهم با پشت کردن به عدالت، تعهد گسترده ای با توزیع یارانه نقدی یکسان بین همه مردم ایجاد کردند و به نوعی موجب مشکلات و معضلات اساسی برای اقتصاد کشور شدند اینکه دولت دوازدهم نیز نه تنها مشکل پرداخت یارانه نقدی را حل نکرده و این چاه ویل باقی مانده بلکه با افزایش قیمت بنزین عملاً پرداخت دیگری را باب کرده است.

در حال حاضر نیز مشخص نیست آیا دولت با ارتباط دادن قیمت بنزین با پرداخت های نقدی قرار است با هر بار اصلاح قیمت سوخت، مبلغ پرداختی به مردم نیز افزایش یابد یا اینکه در فرایند معمول افزایش تورم در آینده قرار نیست مبلغ پرداختی افزایش یابد و مدتی بعد نارضایتی از بهم خوردن و عدم رعایت این توازن دوباره فراهم شود. 

همچنین اگر چه دولت اصلاح قیمت بنزین را بدلیل کنترل قاچاق سوخت، توزیع عادلانه یارانه‌ها و جلوگیری از اسراف و مصرف بی‌رویه بنزین در کشور و ... عنوان کرده که حتما صحیح است اما دولت باید بدلیل اجرای عدالت در پی جلوگیری از فرار مالیاتی، وضع مالیات بر عایدی سرمایه، درآمد و ... باشد. بخصوص این که در بودجه امسال قرار شده بود سه دهک بالایی که یارانه می گیرند حذف شوند یا اینکه مالیات بر درآمد پزشکان، وکلاء و ... برقرار شود اما هنوز مشخص نیست این اقدامات در چه مرحله ای قرار دارند. 

امیدعلی پارسا، رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور نیز 6 آبان ماه درباره فرار مالیاتی ثروتمندان گفته بود: بررسی لیست تراکنش های مالی 300 هزار نفر میلیاردر نشان می دهد که نیمی از آنان مودی مالیاتی نیستند و نیم دیگر هم کمتر از آنچه لازم است مالیات می‌پردازند. 

حجت الاسلام حسن روحانی 26 آبان ماه در جلسه هیات دولت درباره اخذ مالیات عنوان داشته بود: میزان اخذ مالیات را ... بخاطر شرایط اقتصادی جامعه نمی توانیم زیاد افزایش دهیم و دریافت مالیات از مردم باید متعادل باشد.

اما رئیس جمهور دقیقاً توضیح نداد درباره فرار مالیاتی ثروتمندان یا حذف یارانه نقدی پردرآمدها تا کنون چه اقداماتی صورت گرفته است. از این رو لازم است در این باره شفاف سازی های لازم صورت گیرد تا در این باره افکار عمومی قانع شوند.

میزان درآمد و محل هزینه افزایش قیمت بنزین

موضوع دیگر مربوط به میزان درآمد دولت و محل هزینه از افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین است. در این باره مسئولان دولتی متفق القول عنوان کرده اند حدود 30 هزار میلیارد تومان درآمد دولت است که طبق تصمیمات گرفته شده قرار است به صورت کامل به مردم بازگردانده شود. 

در این باره حجت الاسلام حسن روحانی، رئیس جمهور 26 آبان ماه در جلسه هیات دولت گفت: تمام این پول باید به مردم برگردانده شود. در اینجا محضر ملت ایران عرض می‌کنم. خودشان نظارت بفرمایند... درست است دولت مشکلات مالی و اقتصادی و بودجه‌ای دارد اما در این طرح، کل مبلغ به اقشار کم درآمد برمی‌گردد.

محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم در تاریخ 24 آبان ماه با بیان اینکه اصلاح قیمت بنزین و نحوه هزینه‌کرد 30 هزار میلیارد تومان درآمد دارد، گفت: ما همه این منابع را به مردم می‌دهیم و به همین منظور حسابی نزد خزانه باز می‌شود بدون اینکه ریالی به بودجه برود همه منابع به خانوارهای هدف ماهانه پرداخت می‌شود.

بیژن زنگنه ، وزیر نفت و حمیدرضا عدل، معاون فنی و امور زیربنایی سازمان برنامه و بودجه کشور نیز چنین گفته هایی را بیان کرده اند. 

زنگنه، 24 آبان گفت: درآمد عایدی طرح بهینه سازی مصرف سوخت از طریق سهمیه بندی در کل 31 هزار میلیارد  تومان خواهد بود... یک ریال هم از این درآمد به خزانه واریز نشده و به مردم طبقات پایین درآمدی بازگردانده خواهد شد.

حمیدرضا عدل، معاون سازمان برنامه و بودجه هم 27 آبان ماه در یک نشست خبری گفت: درآمد اصلاح قیمت بنزین در سال حدود 30 هزار میلیارد تومان است و یک ریال آن در بودجه عمومی و جاری هزینه نمی‌شود. همچنین این درآمدها به حدود شصت میلیون نفر در قالب حمایت معیشتی پرداخت می‌شود.

اما از آن جا که هنوز با قاطعیت نمی توان واکنش عموم مردم را نسبت به افزایش قیمت بنزین سنجید شاید پیش بینی دقیق درآمد دولت کمی سخت باشد اگر چه حجت الاسلام رئیسی، رییس قوه قضائیه در بند 4 بیانیه ای که در مورد اجرای طرح مدیریت مصرف سوخت منتشر کرد نوشته بود: سازمان بازرسی کل کشور موظف است ضمن نظارت دقیق بر محل هزینه کرد درآمدهای ناشی از افزایش قیمت بنزین و ایفای وظایف دولت در جهت جلوگیری از افزایش قیمتها، اجرای کامل تعهدات دولت در برابر مردم از جمله پرداخت به موقع و منظم یارانه‌ها را مستمرا پیگیری نماید تا زمینه برای افزایش اعتماد مردم فراهم گردد.

با این شرایط علاوه بر لزوم نظارت دستگاه های نظارتی، حتماً ضرورت دارد دولت نیز به صورت شفاف از میزان درآمدهای حاصل از افزایش قیمت بنزین به صورت ماهیانه به مردم اطلاع رسانی کند. بدون شک اگر چنین اتفاقی رخ دهد در این وضعیت یک گام رو به جلو است، بخصوص این که مسئولان بارها تاکید کرده اند که تمام درآمدها را قصد دارند به مردم برگردانند.