اخیرا در شبکه های اجتماعی در خصوص کتاب زوهر که نشر علمی و فرهنگی آن را چاپ و توزیع کرده، ایراداتی مطرح شده که بحث هایی را به دنبال داشته است. برای نمونه گفته شده کتاب مورد اشاره با افکار صهیونیستی، جادوگری و خرافه پرستی در ارتباط بوده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید نسبت به صدور مجوز چنین کتابهایی تجدید نظر کند. در همین راستا و در مورد محتوا و ضرورت انتشار این کتاب گفتگویی با دکتر علی اکبر افراسیاب پور (دانشیار عرفان و ادیان دانشگاه شهید رجایی) انجام شده که در ادامه متن آن را می خوانید.
***
به نظر شما ضرورت انتشار کتاب زوهر چیست ؟
اهمیت کتاب زوهر در این است که ما درسی داریم به اسم «دین یهود» که یکی از منابع مهم این درس کتاب زوهر است.متاسفانه ترجمه ای از این کتاب در ایران موجود نبود و چند ترم که من در دانشکده ادیان دانشگاه شهید بهشتی این درس را تدریس می کردم به دلیل عدم ترجمۀ کتاب زوهر، متن انگلیسی کتاب را به دانشجویان می دادم تا ترجمه کنند تا بتوانیم به عنوان متن درسی از آن استفاده کنیم و منتظر بودم این کتاب ترجمه شود.
ضرورت آن اینکه طبق سرفصل وزارت علوم این کتاب از منابع درسی رشتۀ ادیان است و واجب بود توسط ناشری مهم منتشر و ترجمه شود که ارزش و اعتبار علمی داشته باشد.
آیا کتاب زوهر یا عرفان قبالا به نظر شما یک کتاب انحرافی به شمار می آید؟
من بسیار تعجب میکنم از افراد فرهیخته ای که نسبت به متون مقدس ادیان آسمانی نامهربان هستند. یکی از ادیان رسمی کشور ایران دین یهود است و در قانون اساسی ما به رسمیت شناخته شده و یهودیان در مجلس شورای اسلامی نماینده دارند و در ایران بسیار محترم و ارزشمند هستند.
در دین یهود که شاید نزدیک ترین دین الهی به اسلام است، تفاسیری بر کتاب تورات نوشته شده که مهم ترین تفسیر عرفانی تورات زوهر است. این کتاب در قرن 13 میلادی گردآوری شده و یکی از متون مقدس دینی مربوط به چندین قرن پیش و مورد احترام و توجه نه تنها یهودیان بلکه همه یکتاپرستان است و شایسته نیست با تفاسیر کتاب های مقدس نامهربانی شود.
نظر صهیونیست ها در بارۀ کتاب زوهر چیست؟
دین یهود مثل همۀ ادیان دیگر اهل ظاهر و بنیادگراهایی دارد که به ظاهر دین اکتفا میکنند. در مقابل گروهی اهل باطن و معنویت گرا هستند که به باطن و حقایق دین توجه میکنند که ما در اسلام هم همین قاعده را داریم.
در یهودیت بخش تندرو و بنیادگرا به طور رسمی صهیونیست ها هستند که به ظاهر شریعت یهود اکتفا کرده اند.
اما بخش عمدۀ یهودیان اصل باطن گرا و معناگرا هستند که آن ها عرفان یهودی را شامل میشوند. در عرفان یهودی عده ای به نام قبالا یا کبالا معروف هستند که مهم ترین تفسیر عرفانی تورات متعلق به آن هاست و این تفسیر همین کتاب زوهر است.این ها عرفای یهودی هستند .
اهل ظاهر مانند صهیونیست ها با زوهر مخالفند و اجازۀ انتشار آن را نمی دهند. مانند حنبلی ها و داعش که اجازه انتشار کتاب شیعی و عرفانی را نمی دهند. اماکتاب زوهر توسط این گروه قبالا نوشته شده است.
محتوای کتاب زوهر چیست؟
محتوای اصل کتاب زوهر بحث توحید و آفرینش هستی از سوی خداوند یکتا است. مهم ترین اشتراکات دین اسلام و یهود اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند است و تاکنون هیچ کدام از علما و دانشمندان اسلام از نظر توحیدی ایرادی به دین یهود نگرفته اند.
یعنی دین یهود دین توحیدی است و زوهر موضوع اصلی اش خداپرستی و آفرینش و تفسیری عرفانی از توحید است. به این صورت که خداوند توسط ده سفیروت (فرشته) مقرب مانند جبرائیل و میکائیل عالم هستی را خلقت کرده و این ارادۀ الهی است که در آفرینش اجرا میشود. ماجرای این خلقت در کتاب زوهر در 18 فصل(صحیفه) آورده شده است.
نقش توحید در ادیان اسلام و یهود چیست ؟
ادیان الهی شامل اسلام، یهود، مسیحیت و چند دین دیگر که بر اساس اعتقاد به وجود خدا استوار شده است مهم ترین عقیده ای که ابراز کرده اند توحید و یگانگی خداوند است که در ادیان مختلف با مخالفت ها و موافقت ها و نظرات متفاوتی مواجه شده است. اما در اسلام و یهود یگانگی و یکتایی خداوند به طور مطلق مورد تایید است و هر دو دین الهی از هر نوع شرک کاملا دوری کرده اند و بلکه مهم ترین اصل دین خود را توحید قرار داده اند و از این نظر هرگز توحید یهودیت مورد انتقاد واقع نشده و اگر انتقادی بوده در جنبه های دیگر این دین بوده است.
چرا در دوران جدید انتقادهایی به آیین قبالا شده است ؟
در دوران جدید گروهی به عنوان شیطان پرست در غرب و به ویژه امریکا پیدا شدند که از علائم و نشانه های ادیان گذشته سوء استفاده میکنند و در مراسم انحرافی خود آن علائم را نصب می کنند مثل خالکوبی که به هیچ عنوان مورد تایید ادیان اسلام و یهودیت نیست .
همین افراد از برخی از علائم دین یهود و عرفان یهودی استفاده کرده و در علائم خود آن ها را به کار برده اند. اما این امر نباید باعث شود که اندیشمندان ادیان معتبر کشور را به جرم اینکه شیطان پرست ها از علائم آن ها استفاده کردند مورد سرزنش قرار دهند.
نقل از کانال تلگرامی کتاب باز
