ترامپ پس از ورود به کاخ سفید دو بار پایبندی ایران را به توافق هسته ای تایید کرد؛ اما این بار مدعی شد این کشور روح برجام را نقض کرده و این موضوع آینده برجام را در هاله ای از ابهام فرو برد.

به گزارش خبرگزاري ها، با تایید نشدن پایبندی ایران به توافق هسته ای، کنگره 60 روز فرصت دارد تا درباره بازگرداندن تحریم ها به دوران پیش از برجام تصمیم گیری کند. برخي بر اين اعتقاد هستند با توجه به رابط متزلزل و آسیب دیده کاخ سفید با بسیاری از نمایندگان دموکرات و حتی جمهوری خواه کنگره، مشخص نیست آیا تحریم ها بر ایران اعمال می شود یا خیر. همچنين چند ماه ديگر سررسید 120 روزه تایید لغو تحریم های ایران است و ترامپ بار دیگر باید درمورد امضای آن تصمیم گیری کند.

در اين ارتباط خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت: درخواست دونالد ترامپ، از کنگره این کشور برای سخت‌گیری بیشتر درباره توافق هسته‌ای ایران با مخالفت در میان نمایندگان جمهوری‌خواه و دموکرات مواجه شد و احتمال تصویب هرگونه مصوباتی در این زمینه را کاهش داد.

در این گزارش آمده است: پس از این که ترامپ اعلام کرد تصمیم گرفته پایبندی ایران را به این توافق تایید نکند و در عین حال از این توافق خارج نشود دو سناتور جمهوری‌خواه به نام باب کورکر و تام کاتن کلیاتی از قوانینی را با هدف «پرداختن به ایرادهای توافق هسته‌ای» تقدیم کردند. این اقدام در صورت تصویب موجب اعمال محدودیت‌های سختگیرانه‌تر بر ایران می‌شود.

در حال حاضر حزب جمهوری‌خواه کنگره را در کنترل خود دارد، اما به خاطر اختلاف چهار کرسی با دموکرات‌ها در سنا باید حمایت آن‌ها را برای تصویب قوانین پیشنهادی کسب کنند.

 رویترز در ادامه نوشت: اکثر نمایندگان دموکرات با اقدام پیشنهادی کورکر-کاتن قویا مخالف بودند. سناتور بن کاردین، نماینده ارشد دموکرات در کمیته روابط خارجی، گفت فقط از اقدامی حمایت می‌کند که متحدان اروپایی آمریکا که این توافق را امضا کرده اند از آن حمایت کنند.

باب منندز،‌ سناتور دمکرات و از مخالفان توافق هسته ای با ایران نیز گفته است، تصمیم دونالد ترامپ در خصوص عدم تایید پایبندی ایران به برجام در عمل هیچی نیست ولی موجب سردرگمی متحدانمان خواهد شد و باعث تقویت موضع ایران می شود.

سه سناريو درباره آينده برجام

چند روز قبل روزنامه فايننشال تايمز در گزارش به سه سناريوي برجامي بعد از عدم پايبندي ايران پرداخت و نوشت:

سناریوی اول این است که برجام پابرجا می‌ماند. برای تحقق این سناریو، دولت ترامپ و دیگر حامیان برجام، کنگره را قانع می‌کنند که مکانیزم ماشه را اجرایی نکند و با بازگرداندن سریع همه تحریم‌های قدیمی ایران، آمریکا را در معرض نقض برجام و برجام را در معرض از بین رفتن، قرار ندهد.

تحت این سناریو، کنگره با اضافه کردن یک متمم به قانون بررسی توافق هسته‌ای ایران، مهلت 90 روزه رئیس‌جمهور برای هر بار تأیید یا عدم تأیید پایبندی ایران را با مهلتی طولانی‌تر جایگزین می‌کند تا ترامپ مجبور نشود پایبندی ایران را به توافقی که بدترین توافق تاریخ آمریکا خوانده، تأیید کند. گام سوم در این سناریو، ترامپ هم مجاب می‌شود که بخشی از قانون ضدایرانی جدید کنگره که خود امضایش کرد را اجرا نکند. این قانون از رئیس‌جمهور آمریکا خواسته که سپاه پاسداران انقلاب را یک سازمان تروریستی خارجی اعلام کند. مقامات ایرانی گفته‌اند که تروریستی اعلام کردن سپاه به منزله تمام شدن عمر برجام خواهد بود.

احتمال تحقق این سناریوی با توجه به گفته ها و سخنان ترامپ درباره برجام بعید به نظر می رسد.

سناریوی دوم این است که ایران و 1+5، دوباره بر سر برجامی جدید مذاکره می‌کنند. تحت این سناریو، کنگره تحریم‌های ایران را بازنمی‌گرداند ولی آمریکا تا یک قدمی خروج از توافق می‌رود و با استفاده از فشار حاصل، سعی می‌کند که اروپایی‌ها را به فشار بر ایران برای قبول بازمذاکره، ترغیب کند. در توافق جدید حاصل از این بازمذاکره، شرایط سخت‌تری برای ایران پیش‌بینی خواهد شد.

طرف‌های اروپایی برجام اصرار خواهند کرد که مفاد برجام، قابل‌تغییر نیست ولی با تفسیر سخت‌گیرانه از بندهای توافق موجود، دسترسی به اماکن نظامی ایران را خواستار شوند. در آن روز، اروپایی‌ها راه‌‌حل‌هایی فرابرجامی برای رفع نگرانی‌های ترامپ پیشنهاد خواهند کرد که شروع مذاکراتی جدید برای سال‌های پس از 2025 و یا مذاکره بر سر برنامه موشکی بالستیکی ایران، از جمله این راه‌حل‌ها خواهد بود.

مقامات جمهوری اسلامی ایران به طور واضح و مشخص بارها عنوان کرده اند که هرگز چنین گزینه ای را قبول نخواهند کرد.

سناریوی سوم، بازگشت به دوران تحریم‌هاست. در این سناریو، کنگره آمریکا تحریم‌های پیش‌برجامی ایران را بازمی‌گرداند و دورنمای ادامه حیات برجام، مبهم‌ می‌شود. در اینجا، آمریکا به خاطر حمله به توافق، مورد انتقاد قرار می‌گیرد. متحدان آمریکا، دولت این کشور را به پایبند نماندن به معاهدات متهم می‌کنند و شعارهای ترامپ برای مذاکره با کره شمالی، به هیچ جا نمی‌رسد. ترامپ سپاه پاسداران را به عنوان یک سازمان تروریستی اعلام می‌کند و ایران هم این اقدام را یک اقدام خصمانه و نشانه‌ای از حرکت آمریکا به سمت تغییر رژیم ارزیابی می‌کند. اروپایی‌ها قانونی را برای مصون نگاه داشتن تجارت موجود خود با ایران از تحریم‌های آمریکا تصویب می‌کنند. تلاش‌ها برای پابرجا نگاه داشتن برجام که حالا دیگر آمریکا عضوی از آن نیست، شکست می‌خورد و ایران آزاد خواهد بود که غنی‌سازی را بدون‌محدودیت و با فن‌آوری بهتری، از سر بگیرد. در این صورت تنش‌ها در خاورمیانه اوج می‌گیرد.

به گزارش الف، البته برخی نيز از تحقق سناريوي برجام بدون آمريكا سخن گفته اند. در این سناریو، آمریکا هزینه های برجام شکنی خود را پذیرفته و به طور یکجانبه از برجام خارج می شود اما دیگر اعضای 1+5 زیر سایه سازمان ملل، آژانس، برجام و قطعنامه شورای امنیت به اجرای این توافق پایبند می مانند. در واقع به نظر می رسد جدا از روابط نزدیک ایران با چین و روسیه به عنوان دو کشور عضو 1+5 و دارای حق رای در شورای امنیت، بازیگران اروپایی همانند آلمان، فرانسه و انگلیس هم هیچ عنوان تمایلی به همسویی با سیاست های ناکارامد کاخ سفید ندارند و بارها به ترامپ و دولتمردان آمریکا درباره اجرای درست برجام هشدار داده اند. اعضای 1+5 بیش از دیگر بازیگران بین المللی از نتایج برجام و عادی سازی روابط با تهران بهره برده حاضر به همراهی با دولت جمهوریخواه ترامپ نخواهند بود؛ دولتی که سرنوشت آن پس از چهار سال پرتنش در هاله ای از ابهام قرار دارد.