به گزارش فارس - یک دانش‌آموز دیگر عاشق نوشتن نیست. یک مدیر پروژه دیگر نمی‌تواند یک متن ساده را بدون کمک یک نرم‌افزار بنویسد و یک محقق، مسیر فکری خود را به یک الگوریتم هوشمند سپرده است. این واقعیت تلخ، زنگ خطری است که این روزها در ذهن بسیاری از ما به صدا درآمده است. زنگ خطری که به ما می‌گوید، در حال از دست دادن یک توانایی اساسی هستیم: توانایی فکر کردن.
در مسابقه برای رسیدن به «هوش مصنوعی عمومی» یا (AGI)، ما در حال از دست دادن «حداقل انسجام شناختی» یا (MCI) خود هستیم. یک خطای مهلک که در سکوت، از ما یک موجود منفعل می‌سازد و این سؤال اساسی را مطرح می‌کند: «آیا متنی که با کمک یک هوش مصنوعی نوشته می‌شود، هنوز متعلق به ماست؟»
این پرسش، تنها یک دغدغه شخصی نیست، بلکه چالشی بزرگ است که در حال تغییر مسیر تفکر انسان است. بی‌توجهی به این مسئله، جامعه‌ای را به وجود می‌آورد که در آن، شهروندان به دلیل وابستگی به ابزارهای هوشمند، توانایی تحلیل را از دست می‌دهند و در نتیجه، راه برای سلطه فناوری بر زندگی روزمره هموار می‌شود.
برون‌سپاری تدریجی و مرگ خاموش خلاقیت
این روند به شکلی موذیانه و آرام آغاز می‌شود. ابتدا از ابزارهای هوش مصنوعی برای ساده‌سازی کارهای کوچک استفاده می‌کنیم. برای نوشتن یک ایمیل کوتاه، برای یافتن یک پاسخ سریع در اینترنت، یا برای خلاصه‌سازی یک متن بلند. این کارها، به ظاهر بی‌ضرر و حتی کارآمد به نظر می‌رسند. اما این تنها آغاز ماجراست. با هر بار استفاده از این ابزارها، بخش کوچکی از مغز ما که مسئول حل مسئله، تحلیل و خلاقیت است، غیرفعال می‌شود.
در ادامه، این فرآیند با شتاب بیشتری ادامه می‌یابد. دیگر برای نوشتن یک مقاله، ایده‌پردازی برای یک پروژه، یا حتی حل یک مسئله ریاضی، به سراغ مغزمان نمی‌رویم. به جای آن، از ابزارهای هوش مصنوعی می‌خواهیم تا همه این کارها را برای ما انجام دهند.
با این کار، ما در حال واگذاری «فراشناخت» خود هستیم. فراشناخت، توانایی تفکر درباره خود تفکر است. این توانایی به ما اجازه می‌دهد تا به نقاط قوت و ضعف خودمان در فکر کردن، آگاه باشیم. وقتی این توانایی را از دست می‌دهیم، دیگر نمی‌دانیم چگونه فکر کنیم و حتی مهم‌تر از آن، دیگر نمی‌دانیم چگونه به تفکر خودمان اعتماد کنیم.
تأثیرات پنهان در تار و پود جامعه
این پدیده، تنها به از دست دادن خلاقیت فردی محدود نمی‌شود. تأثیرات آن، در تار و پود جامعه نفوذ کرده و منجر به عوارض جدی‌تر می‌شود.
انزوای فکری: زمانی که دیگر برای حل مسائل با دیگران گفتگو نمی‌کنیم و به جای آن، جواب را از یک نرم‌افزار می‌گیریم، در حال از دست دادن مهارت‌های ارتباطی و تبادل فکری هستیم. این امر به تدریج به انزوای فکری و فردگرایی افراطی منجر می‌شود.
نابرابری شناختی: اگرچه هوش مصنوعی ابزاری در دسترس همگان است، اما نحوه استفاده از آن متفاوت است. افرادی که از این ابزارها برای تقویت تفکر خود استفاده می‌کنند، برتری چشمگیری نسبت به کسانی پیدا می‌کنند که صرفاً به آن تکیه می‌کنند. این امر، نابرابری جدیدی را در جامعه به وجود می‌آورد: نابرابری در توانایی تفکر.
سقوط مطالبه‌گری: وقتی پاسخ تمام سؤالات را از یک هوش مصنوعی می‌گیریم، دیگر نیازی به جستجو، تحقیق و سؤال پرسیدن از مسئولان نداریم. این امر باعث می‌شود که مطالبات عمومی در جامعه کاهش پیدا کند و جامعه‌ای منفعل شکل بگیرد که هیچ سؤال و مطالبه‌ای ندارد.
بیماری «فراموشی شناختی»
این روند، مانند یک بیماری مزمن است که به آرامی ما را درگیر می‌کند. مانند تحلیل رفتن عضلات که یک شبه اتفاق نمی‌افتد، بلکه با گذر زمان و عدم استفاده از عضلات، به تدریج قدرت و توانایی آن‌ها را از بین می‌برد. در نهایت، یک روز به خودمان می‌آییم و می‌بینیم که حتی توانایی بلند کردن یک وزنه سبک را هم نداریم. در حوزه شناخت نیز همین اتفاق در حال وقوع است.
کلمات خالی از معنا: زمانی که یک هوش مصنوعی برای ما یک متن می‌نویسد، از کلمات و جملات بی‌عیب و نقصی استفاده می‌کند، اما این کلمات خالی از حس و معنا هستند. زیرا این کلمات از یک تجربه زیسته، از یک احساس، یا از یک تفکر عمیق برنخاسته‌اند. این کلمات فقط یک سری داده پردازش‌شده هستند که کنار هم قرار گرفته‌اند.
سفرهای بی‌مقصد: وقتی یک هوش مصنوعی برای ما ایده‌پردازی می‌کند، ما در حال سفر در یک مسیر فکری هستیم که توسط شخص دیگری طراحی شده است. ما فقط یک مسافر هستیم که در یک قطار می‌نشینیم و به مناظری نگاه می‌کنیم که دیگران برایمان انتخاب کرده‌اند. ما دیگر نمی‌توانیم سفر خود را به مقصد دلخواه خود آغاز کنیم.
در جستجوی اصالت
«هوش مصنوعی عمومی» ممکن است هنوز سال‌ها با ما فاصله داشته باشد. اما «حداقل انسجام شناختی» همین حالا اینجا است. پرسش اصلی این نیست که آیا هوش مصنوعی می‌تواند مانند ما فکر کند، بلکه این است که آیا ما هنوز مانند خودمان فکر می‌کنیم؟
این یک هشدار نیست، بلکه یک فراخوان است. فراخوانی برای بازپس‌گیری کنترل ذهن و فکر خود. ما باید آگاهانه تصمیم بگیریم که چگونه از این ابزارها استفاده کنیم. باید برای ذهن خود، مانند یک ورزشکار، تمرین کنیم و از آن در برابر تحلیل رفتن محافظت کنیم.
باید از «تنبلی فراشناختی» دوری کنیم و با خودمان و دیگران گفتگو کنیم. باید از ابزارهای هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار برای تقویت تفکر خود استفاده کنیم، نه به عنوان یک جایگزین.
در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که تفکر، تنها یک ابزار نیست، بلکه یک سفر است. یک سفر پر از چالش، اما پر از کشف. یک سفر که ما را انسان می‌کند.
توضیحات اصلاحات تخصصی:
هوش مصنوعی عمومی (AGI): نوعی از هوش مصنوعی که می‌تواند هر کار فکری را که یک انسان می‌تواند، انجام دهد.
حداقل انسجام شناختی (MCI): حداقل توانایی فرد در پردازش و استفاده از اطلاعات به صورت مستقل.
فراشناخت: توانایی فرد برای آگاهی و مدیریت فرآیندهای فکری خود.
تنبلی فراشناختی: عدم تمایل به استفاده از فرآیندهای فکری عمیق و انتقادی و ترجیح تکیه بر ابزارهای هوش مصنوعی.