در میان بزرگان، شیخ بهایی برای ایرانیان از جایگاه رفیعی برخوردار است. از بالغ بر ۸۸ کتاب و رسالهای که در حوزههای مختلف از وی به یادگار مانده، جنبه معمار بودنش بیشتر در خاطره ها باقی است و زادروزش بهانهای برای گرامیداشت مقام معمار گردیده است.
معماری پیراهنی است که برای سبک زندگی دوخته میشود و معماران در جستجوی خلق کیفیت در فضا هستند. معماری مسجد در نگاه اول جهت اقامه نماز است اما مسجد ایرانی پیراهنی است، دوخته شده بر قامت «معراج المؤمن» که به دنبال بینهایتها است و پژوهش در این مفهوم، جایگاه میراث فرهنگی را تبیین مینماید.
معماران ایرانی غالباً گمنام بودند و اگر معدود نامی از آنان در بنایی یافت میشد، با صفتی متواضعانه همراه بود و چه لطیف در مسجد شیخ لطف الله، معمار خود را معرفی کرده: عمل فقیر حقیر محتاج به رحمت خدا!
برای بهرهمندی مطلوب از آثار تاریخی، شایسته است نسبت معماری معاصر با معماری سنتی، نسبتی جوهری و نه تقلیدی باشد تا معماری در زمان و مکان حبس نگردد و معاصر شود. معاصرسازی معماری با اتصال به ریشههای فرهنگی، حلقه مفقودهای است که پاسخ به آن مراجعه به بنا و بافتهای تاریخی است چرا که حفاظت از ریشه منجر به جوانهزدن خواهد شد و تفکیک نقش ریشه و جوانه در درخت همانند نقش بنای تاریخی و بنای معاصر در شهر است که در گفتمان توسعهی شهری در سدهی اخیر، تفهیم نگردیده است.
معاونت میراث فرهنگی با برگزاری نشستهای متعدد تخصصی با حضور معماران، شهرسازان و مدیران ارشد شهری این موضوع را از دریچه میراث فرهنگی به بحث گذاشت تا مسیری برای ایفای نقش خود در این حوزه را ترسیم نماید. در سالیان اخیر قوانین و مقررات شهری سعی در بهبود کیفیت معماری و شهرسازی شده و تا حدودی جایگاه حقوقی میراث فرهنگی نیز در این گفتمان ارتقا یافته اما با تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله معنادار است و رسیدن به این نقطه از مسیر «تداوم سنت» و آگاهی نسبت به زمینه سرزمینی حاصل میشود.
روز معمار را به همکاران پرتلاشمان در حوزه میراث فرهنگی و جامعه معماران تبریک عرض میکنم و امید که شاهد روزهای بهتری برای این جامعه رفیع باشیم.
