مسجد ایاصوفیه همچنین به نام کلیسای حکمت مقدس یا کلیسای حکمت الهی ، بنای مهم بیزانسی در استانبول و یکی از بناهای تاریخی بزرگ جهان است. این بنا به عنوان یک کلیسای مسیحی در قرن ششم پس از میلاد ( 532-537 ) تحت هدایت امپراتور بیزانس، ژوستینیانوس اول ساخته شد. در قرون بعدی دوباره به موزه و مسجد تبدیل شد. این بنا با مناره ها و کتیبه های اسلام منعکس کننده تغییرات مذهبی است که در طول قرن ها در منطقه رخ داده است و همچنین ساخته شده از موزاییک های مجلل مسیحیت .

از آنجایی که ایاصوفیه اکنون دوباره یک مسجد در حال کار است، هیچ هزینه ای اضافی برای ورود به آنجا با تور استانبول وجود ندارد و غیر مسلمانان می توانند خارج از اوقات نماز وارد ساختمان شوند. از قوانین ایاصوفیه این است که بازدیدکنندگان زن و مرد باید محترمانه لباس بپوشند (بدون شلوارک، دامن کوتاه یا تاپ) و زنان باید قبل از ورود روسری داشته باشند. روسری را می توان به صورت رایگان در ورودی اصلی امانت گرفت. همه بازدیدکنندگان تور ارزان استانبول باید هنگام ورود کفش خود را در بیاورند.

تاریخچه و اهمیت ایاصوفیه،

گفته می شود که کلیسای اصلی در محل ایاصوفیه به دستور استکنستانتین اول در سال 325 بر پایه های یک معبد ساخته شده است. در زمان امپراتور ژوستینیان، کلیسا در مقیاس بزرگ‌تری بازسازی شد و ساخت آن بین سال‌های 532 تا 537 بعد از میلاد انجام شد. ایاصوفیه در حدود شش سال ساخته شد و در سال 537 میلادی تکمیل شد. تعداد زیادی ستون از معابد سراسر آسیای صغیر، یونان و ایتالیا به قسطنطنیه آورده شد و از بهترین سنگ مرمر و فلزات استفاده شد. و 10000 کارگر در ساخت آن مشغول به کار بوده اند.

برای بازدید از این شهر قدیم پیشنهاد توریاب  تور استانبول 7 شب و8 روز است.

ایاصوفیه در سال 404 در اثر آتش‌سوزی که در جریان شورش پس از تبعید دوم سنت جان کریزوستوم رخ داد آسیب دید. این بنا توسط امپراتور روم کنستانس اول بازسازی و بزرگتر شد. ساختمان بازسازی شده در سال 415 توسط تئودوسیوس دوم وقف مجدد شد. برای بیش از یک هزار سال ، این کلیسای جامع پاتریارکی قسطنطنیه بود. در سال 1204 توسط ونیزی ها و صلیبیون در جنگ صلیبی چهارم غارت شد . پس از فتح قسطنطنیه توسط ترکیه در سال 1453،محمد دوم با افزودن یک مناره چوبی ، یک چلچراغ بزرگ ، یک محراب و یک منبر آن را به عنوان مسجد تغییر داده است.

در سال 1934 رئیس جمهور ترکیه. کمال آتاتورک این ساختمان را سکولار کرد و در سال 1935 به موزه تبدیل شد. در سال 1985 هم ایاصوفیه به عنوان یکی از اجزای یونسکو تعیین شد. رجب طیب اردوغان در سال 2020 تصمیم برای تبدیل مجدد این ساختمان به مسجد گرفت. نمازهای اسلامی اندکی پس از اعلام این خبر با پرده هایی برگزار شد. به عنوان محبوب ترین مقصد گردشگری تور ترکیه ، ایاصوفیه برای بازدیدکنندگان باز بود.

جزئیات دیوارهای معماری داخلی

تصویر قرن نهم بر روی درگاه امپراتوری (در ورودی اصلی) و موزاییک که توسط امپراطور زوئی و امپراتور کنستانتین در دو طرف در گالری بالایی قرار دارد، جالب توجه است.فضای داخلی ترکیبی جذاب از شکوه بیزانس و عثمانی است. با پنجره های روشن بی شمار و گنبد مرکزی باشکوه با قطر 32 متر که بر آن مسلط است. بر روی پایه های اصلی پلاک های چوبی دایره ای شکل عظیمی نوشته شده است.

در طول تبدیل ایاصوفیه به مسجد در سال 2020، فرشی در کف شبستان گذاشته شد، اما Omphalion بدون پوشش نگه داشته شده است. این بخش مربعی از کفپوش موزاییک منبت کاری شده جایی بود که تخت امپراتور بیزانس در زمان تاج گذاری امپراتوران جدید قرار داشت.

پلان ایاصوفیه

ایاصوفیه یک کلیسای طولی و یک ساختمان متمرکز را به شیوه ای کاملاً اصلی با یک گنبد اصلی 32 متری که بر روی آویزها و دو نیم گنبد، که در دو طرف محور طولی قرار دارد، ترکیب می کند. اگرچه کلیساهای گنبدی ژوستینیان الگوهایی هستند که معماری بیزانسی از آنها توسعه یافته است، اما ایاصوفیه منحصر به فرد باقی ماند و پس از آن هیچ تلاشی توسط سازندگان بیزانسی برای تقلید از آن انجام نشد. در پلان ساختمان تقریباً مربع است، اما،وقتی از درون نگاه می‌شود، به نظر می‌رسد که مستطیل شکل است، زیرا نیم‌گنبدهای بزرگ در شرق و غرب اثر سقف را طولانی‌تر می‌کنند. سه راهرو وجود دارد که با ستون هایی با سنگ مرمر بزرگ از هم جدا شده اند اسکله هایی که در دو انتها بالا می روند تا گنبد را نگه دارند. ستون ها از مرغوب ترین سنگ مرمر هستند که به دلیل رنگ و تنوع انتخاب شده اند، در حالی که قسمت های پایینی دیوارها با تخته سنگ مرمر پوشانده شده است. دیوارهای پرده (دیوارهای خارجی غیر باربر) بالای گالری‌ها و پایه گنبد توسط پنجره‌هایی سوراخ می‌شوند که در تابش نور روز، تکیه‌گاه‌ها را مبهم می‌کند و این تصور را ایجاد می‌کند که سایبان روی هوا شناور است.

ستون‌های مرمر مانند قرنیزها و سرستون‌های حکاکی‌شده‌ی دقیق، باقی مانده‌اند، اما بقیه تزئینات اصلی، از جمله بیشتر موزاییک‌هایی که قسمت‌های بالایی دیوارها و سقف را تزئین می‌کردند، از بین رفته‌اند. نویسندگان اولیه همه آنها را با درخشان ترین عبارات توصیف کردند. اما به اندازه کافی باقی مانده است که گنجاندن ایاصوفیه در فهرست بزرگترین ساختمان های جهان را تضمین کند.

مورخان هنر، موزاییک های زیبای این بنا را منبع اصلی آگاهی از وضعیت هنر معرق قرن های 8 و 9 می دانند. بخش‌هایی از بازسازی کلیسا در نیمه آخر قرن نهم در زمان‌های اخیر کشف شده است. اینها در رنگ و تکنیک خود ادامه سنت اولیه بیزانس را نشان می دهند: ترجیح برای رنگ های نسبتاً قوی و شفاف و تأثیرات ایجاد شده توسط تکنیک هایی مانند کج کردن تسری ها و چرخاندن مکعب های طلا. مشغله فکری با نور قوی تر از همیشه به نظر می رسد: در مکان های بد نور دهلیزو در گالری، زمین طلا درصد بالایی از مکعب های نقره را در میان مکعب های طلایی نمایش می دهد تا بر درخشندگی آن بیافزاید. از نظر سبکی، زمین جدید شکسته شده بود. به خصوص در صورت ها، تسراها در خطوط موجی قرار می گیرند که مدل سازی را در پیکربندی های نواری می شکنند. خطی گرایی (بیان فرم در قالب خط و نه رنگ و لحن) گام بزرگی به جلو برداشته بود.

در چیدمان و توزیع تصاویر، ویژگی های جدیدی قابل مشاهده است. که توسط فضای وسیعی از طلا احاطه شده است. تمایل به به تصویر کشیدن شمایلی بی حرکت، و پیکره های با موزاییک جدا شده بر روی پس زمینه طلا دارای سوابق ماقبل شمایل شکنی است، اما از قرن نهم به بعد این یک اصل تزئینی برجسته شد.

در حیاط ورودی ایاصوفیه راهنماهای توریاب موجود است، اما اگر قصد دارید از چند مکان دیدنی استانبول دیدن کنید راهنما استخدام کنید تا عمیق‌تر در تاریخ بناهای بزرگ این شهر کاوش کنید، معمولاً بهتر است که رزرو کنید.