به گزارش الف، اربعین امسال برای کسانی که دیدارها و سخنرانی‌های آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران را دنبال می‌کنند با یک تفاوت همراه بود. اینکه ایشان در این مناسبت با جوانان دانشجوی عزادار در دانشگاه تهران به شکل مجازی صحبت کردند و ضمن برشمردن برخی آموزه‌های مناسبت اربعین و نقش آفرینی حضرت زینب (س) در واقعه عاشورا به موضوع فعالیت صحیح در فضای مجازی پرداختند. 

آیت‌ الله خامنه‌ای جوانان را میوه دل ملت و امید آینده کشور توصیف کردند و سپس آنها را به جهاد در فضای مجازی فراخواندند. تعبیر «جهاد تبیین» بعد از ایراد این سخنرانی توسط گروه‌ها و شخصیت‌های مختلف سیاسی بسیار مورد توجه، تحلیل و تفسیر قرار گرفت. 

اهمیت نگاه فرصت محور به فضای مجازی

سعید آجورلو از فعالان سیاسی و رسانه‌ای درباره این موضع‌گیری رهبری برای فعالیت جوانان انقلابی در فضای مجازی به خبرنگار پایگاه خبری الف گفت: آنچه که از روح و محتوای سخنان رهبر انقلاب درباره فضای مجازی در محافل مختلف و همین سخنرانی اخیر برداشت می‌شود این است که نوع نگاه ایشان به حوزه فرهنگ و رسانه‌های اجتماعی و به طور خاص فضای مجازی «فرصت محور» است. 

وی افزود: نوع نگاه فرصت محور این نیست که عرصه‌های مذکور بدون تهدید هستند؛ به طور حتم فضای مجازی همچون دیگر بسترهای رسانه‌ای که در گذشته وارد کشور شده اند فرصت‌ها و تهدیدهای خاص خودشان را دارد.

صورت مساله را پاک نکنید!

این فعال سیاسی با سپس با لحنی انتقادی به طرح این موضوع پرداخت که بسیاری از موضوعات را نمی‌توان با پاک کردن صورت مساله نادیده گرفت و با این روند به موضوعاتی که کشور با آنها مواجه است نپرداخت. جای سوال است که با وجود گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی و رسانه‌ای آیا می‌توان با نگاه سلبی و نفی موضوعات از کنار آنها گذشت. 

وی در ادامه تاکید کرد: وقتی موضوعات را تهدید محور ببینیم و هیچ راهکار ایجابی پیش بینی نشود شرایطی برای فضای مجازی به‌وجود می‌آید که ماهیت آن رویکردی سلبی نسبت به مسايل است. درحالی‌که با نگاه ایجابی به فضای مجازی این عرصه تبدیل به بستری برای بروز استعدادها و شکل‌ دادن به ایده‌ها، محتواهای متنوع و نظرات گوناگون می‌شود. لازم است یک مرزبندی جدی برای فضای مجازی داشته باشیم تا به این بستر نگاهی سازنده، فعال و به‌روز داشته باشیم و در یک جمله شرایطی پدید آوریم که فرزند زمان خودمان باشیم. 

این فعال سیاسی سپس اظهار داشت:‌ صحبت‌ رهبری درباره جهاد تبیین مبتنی بر این نگرش است که پیش از هرچیز فضای رسانه را به یک واقعیت موجود تبدیل کنیم. بعد هم این بستر را به صحنه‌ای که در آن گفتمان انقلاب اسلامی، مردم سالاری و سبک زندگی ایرانی- اسلامی ترویج پیدا می‌شود تبدیل کنیم. 

دفاع از انقلاب اسلامی با رویکرد ایجابی 

وی ادامه داد:‌ می‌توان با فراهم شدن شرایطی برای شکل‌گیری ارتباط بین مردم در شبکه‌های اجتماعی آنها را به کنشگر فعال تبدیل کرد و به‌نظرم فلسفه جهاد تبیین که رهبری مطرح کردند نیز به همین معناست؛ اینکه در این بستر از گفتمان انقلاب اسلامی دفاع شود و جنبه ایجابی داشته باشد و در این بستر برای انقلاب اسلامی تبلیغ شود. 

آجورلو با انتقاد از کسانی که با نوع نگاه‌های محافظه‌کارانه خواهان وضع محدودیت‌های غیر واقعی برای کنترل فضای مجازی هستند تصریح کرد:‌ نوع نگاه ایجابی که اشاره شد در مقابل اندیشه‌های محافظه‌کار و غیر واقعی به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی قرار می گیرد. این نگاه ایجابی به فضای مجازی ضروری است و چنین رویکردی در فضای جامعه ایجاد شادابی می‌کند. 

از تجربه فیلتر تلگرام درس بگیریم

این فعال سیاسی گفت: پیشتر هم این تقابل سلبی و ایجابی به فضای مجازی موضوعیت داشت. به عنوان مثال در این رابطه می توانم به فیلتر تلگرام اشاره کنم. من به جد معتقدم باید اپلیکیشن‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی در ایران نمایندگی داشته باشند و به نسبت گستردگی فعالیت‌های آنها و زیرساخت‌های‌شان مسئول باشند. این مسئولیت پذیری به ویژه در زمینه‌های تکنیکال و بیگ‌دیتا موضوعیت دارد. 

وی تاکید کرد: اما این سوال هست که آیا فیلترکردن همین پیام‌رسان تلگرام و سایر شبکه های اجتماعی به کمرنگ شدن نقش آفرینی آنها کمکی کرده است، به نظرم این اتفاق نیفتاده است و البته بازهم تاکید می‌کنم مسئولیت‌ ناپذیری این اپلیکیشن‌ها دربرابر حاکمیت موضوعی جدی است که باید حل شود. 

راهکار فعالیت موثر در فضای مجازی نگاه بلند مدت است

آجورلو سپس گفت:‌ باوجود این شرایط رویکرد موثر برای فضای مجازی حضور فعالانه و بلندمدت است. چرا که در کوتاه مدت می‌توان با وضع یک‌سری محدودیت آن را تحت کنترل درآورد اما در بلند مدت لازم است رویکردها تغییر کند و باید به این بستر نگاهی فرصت محور و ایجابی داشته باشیم. تا به این ترتیب بتوانیم مدیریت عرصه عمومی کشور را به دست بگیریم. 

وی در پاسخ به سوال خبرنگار الف مبنی بر چرایی اینکه پیشتر هم رهبر انقلاب به عنوان شخص اول سیاسی کشور درباره نوع حضور در فضای مجازی بیاناتی داشتند و در دیدار اخیر با دانشجویان در روز اربعین هم باز همان موضوعات را تکرار کردند، این طور پاسخ داد: در حوزه فرهنگ و هنر و به طور کلی موضوعاتی که تابع مدیریت فرهنگی کشور هستند ایشان جلوتر از مدیران این عرصه است. این جلوتر بودن و پیشروتر بودن ایشان ناشی از عقب ماندن ساختار اجرایی کشور، بروکراسی‌ها و نوع نگاه افرادی است که در این بستر مدیر هستند. 

این فعال سیاسی ادامه داد: با توجه به عوامل فوق و نوع نگاه‌هایی که اشاره شد می‌توان گفت مدیران فرهنگی نمی‌توانند خودشان را با الزامات روز تطبیق دهند. آنها نمی‌توانند متناسب با شرایط جدید ارزش‌ها و ایدئولوژی‌هایشان را تطبیق دهند و واقعیت‌ها را ببینند. 

افراط و تفریط در مدیریت فرهنگی کشور

آجورلو گفت:‌ بخشی از این وضعیت به خاطر نگرش مدیریت فرهنگی کشور است و اینکه دچار افراط و تفریط هستیم. در بینش‌ها و نگرش‌های این بخش لازم است تا تغییر رویکردها اتفاق بیفتد. با توجه به شرایط موجود و ارزیابی مجموعه عملکرد دستگاه‌های مختلف فرهنگی کشور می بینیم این مجموعه ها نتوانستند پاسخی به تفکر پیشرو رهبر بدهند. حتی می‌بینیم مدیران فرهنگی می‌خواهند با سازوکارهای قدیمی کارها را یش ببرند و در حوزه‌های گوناگون ارتباط هدفمند شکل نمی‌گیرد. 

وی ادامه داد:‌ در حوزه‌های مختلف حکومتی و دولتی و به طور کلی حوزه‌های رسمی اعتقاد ندارم نگاه‌ها براساس بی‌طرفی باشد. به عنوان مثال در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی کارگزاران نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند با این حال انتظار هم نمی‌رود که منفعل باشند. باید هنر انقلابی و رسانه‌های انقلابی داشته باشیم و می‌بایست در این هنر و فرهنگ طیف های مختلف مردم حضور داشته باشند و همان‌طور که این هنر انقلابی ماهیت مردمی دارد در این عرصه نیز تمام طیف‌ها حضور داشته باشند. 

آجورلو در پایان گفت: به یک بازتعریف از حوزه‌های مختلف فرهنگی و علایق و خواست‌های مردمی نیاز داریم و معتقدم نوع نگاه انقلابی با الزامات شرایط جدید فضای مجازی قابل پیوند است و این موضوع در اندیشه و سخنان رهبری هم دیده می‌شود که موید این نکته است که می‌توان این پیوند را برقرار کرد.