شب گذشته انتشار یك فایل صوتی از محمدجواد ظریف در شبكه‌های اجتماعی و سپس در شبكه سعودی ایران اینترنشنال جنجال زیادی آفرید. فایل صوتی منتشر شده، حاوی گفت‌وگوی ظریف با سعید لیلاز یكی چهره‌های نزدیك به دولت روحانی است و كمی بیش از سه ساعت است.

در یكی از اولین واكنش‌ها سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور در پاسخ به سوال خبرنگاران درخصوص فایل صوتی منتشره در برخی رسانه‌ها با صدای محمدجواد ظریف گفت: «این گفت‌وگو صرفا برای ثبت در حافظه سازمانی دولت تدبیر و امید ضبط شده بوده و قرار به انتشار آن نبوده است و معلوم نیست توسط چه افرادی و با چه اهداف و نیاتی به صورت گزینشی در فضای مجازی منتشر شده است».

احتمالاً اشاره سخنگوی وزارت خارجه به عبارت«ثبت در حافظه سازمانی دولت تدبیر و امید» به دفتر حفظ و نشر آثار حسن روحانی به سرپرستی محمد قوچانی برمی گردد.  

خبرگزاری فارس در تاریخ 14/11/1399 در خبری عنوان داشته بود« ... حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور اخیراً مرکزی به عنوان مرکز حفظ و نشر آثار خودش را راه‌اندازی کرده و عنوان آن را شورای تدوین، گردآوری و تنظیم آثار آیت الله حسن روحانی گذاشته‌‌ است. دبیری این شورا به محمد قوچانی سپرده شده است. اولین پروژه‌ای که قوچانی در این شورا در دست اجرا دارد تدوین کتابی با عنوان (احیای امید)‌ است که قرار است بر اساس مصاحبه با چهره‌های سیاسی مطرح در باب روحانی و خدمات او تدوین شود».

اما محمد قوچانی، دبیر شورای تدوین، گردآوری و مستندسازی آثار ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با ایرنا در تاریخ 16بهمن ماه 1399 درباره راه‌اندازی «دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله روحانی»، گفت: «این شورا با همین نام قبل از این دولت بوده و بعدها هم حضور خواهد داشت. کاری که ما انجام می‌دهیم نه درباره شخص رییس جمهوری بلکه تنظیم و تدوین آثاری درباره کارنامه دولت یازدهم و دوازدهم است».

با این شرایط مشخص نیست فایل صوتی ناقص مصاحبه ظریف چگونه از این شورا به بیرون درز كرده است. بدون شك در حال حاضر وظیفه دولت است تا در این باره پاسخگو باشد. 

ظریف در فایل صوتی چه می‌گوید؟

مصاحبه ظریف كه در اسفندماه 1399 ثبت و ضبط شده حاوی انتقادهای وزیر امور خارجه به سیاست منطقه ای، سیاست روسیه در برجام و منطقه و تعاملات ظریف با شهید قاسم سلیمانی است.

روزنامه شرق روز دوشنبه 6 اردیبهشت‌ماه 1400 درباره این فایل می نویسد:« در صحبت‌های منتشرشده ظریف در این‌باره مواضعی بی‌سابقه از او درباره عملکرد سردار سلیمانی، سپاه پاسداران و نیز عملکرد روسیه در صحنه سیاست خارجی ایران نقل می‌شود».

روزنامه فرهیختگان، در مطلبی با عنوان «یك رسوایی آشنا» درباره لو رفتن این فایل نوشته است:« جالب اینکه روحانی سال‌ها دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور بوده و آشنا، مشاور و مسئول پروژه اخیر نیز سابقه طولانی کار در وزارت اطلاعات داشته است. چگونه قابل باور است فایل صوتی محرمانه کشور، فایلی که وزیر امور خارجه حین ماموریت ملی‌اش در آن حرف‌های بسیار مهمی زده اکنون دراختیار بیگانه باشد؟ فایل صوتی ظریف فارغ از محتوای آن، یک رسوایی بزرگ برای دولت روحانی است».

این روزنامه در ادامه می‌نویسد:« اول اینکه گفته می‌شود این گفت‌وگو به میزبانی مرکز بررسی‌های استراتژیک با مدیریت حسام‌الدین آشنا انجام شده است. جنس اظهارات ظریف هم نشان می‌دهد به میزبان اعتماد داشته. سوال مهم اینکه این فایل چگونه از یک رسانه ضدانقلاب سر درآورده است؟ بخش‌های گزیده منتشرشده نشان‌دهنده اظهارات کاملا آزادانه وزیر امور خارجه است. چگونه می‌شود صفر تا صد یک پروژه سیاسی در نهادی زیرنظر رئیس‌جمهور مدیریت شود و دست آخر خروجی آن در لندن دراختیار ضدانقلاب باشد؟!».

حجت‌الاسلام نصرالله‌ پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس نیز با اشاره به فایل منتشر شده گفت:‌ «آقای ظریف باید راجع‌به مطالبی که در این مصاحبه مطرح کرده توضیحات لازم را بدهد».

وی افزود:‌ «آقای ظریف در این مصاحبه مطالبی را مطرح می‌کند که گویا نمی‌داند وزیر خارجه کشوری مثل جمهوری اسلامی ایران است و مسائلی را به چالش می‌کشد که جزو خطوط قرمز جمهوری اسلامی است که وی در آن سمت وزارت امور خارجه را دارد».

رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس اظهار داشت: «آقای ظریف پس از 40 سال در حوزه دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران گویا هنوز متوجه خطوط قرمز نظام و خط مشی نظام در حوزه سیاست خارجی نیست».

محمدعلی ابطحی در جماران نوشت:« طبیعی است که در همه دنیا اسناد و سخنان طبقه بندی شده برای تاریخ می ماند. انتشار این فایل محرمانه در این شرایط حتما با  اغراض سیاسی بوده است... مسیر خروج باید مسیر دزدیدن اسناد هسته ای از نزدیکی تهران و انتقال آن به اسراییل تلقى کرد. دو طرف به ظریف و سلیمانی ستم می کنند اگر این مصاحبه را در اختلافات داخلی خرج کنند. من کل فایل را گوش کردم. علیرغم تبلیغات و هیاهوهای فراوان حرف ویژه ای در آن نبود که به صورت کلی تا  به حال گفته نشده باشند... میدان و دیپلماسی دو وادی متفاوت هستند. مسئول  دیپلماسی باید از دیپلماسی و مسئول میدان باید از میدان دفاع کند. طبیعی ترین مساله این است که این دو باید مکمل هم باشند ولی لازم نیست که اختلاف نظر نداشته باشند. مهم این است که میدان دار و دیپلمات باهم جلسات مرتب داشته باشند. دو سردار بزرگ دیپلماسی و میدان، جواد ظریف و شهید قاسم سلیمانی پشتوانه پیشرفت کشور بودند...».

خبرگزاری تسنیم در تحلیلی كه روز 6 اردیبهشت ماه منتشر كرده یادآور شده است:« یک فایل صوتی ـ که سخنگوی وزارت خارجه می‌گوید تقطیع شده‌ است ـ از آقای «محمدجواد ظریف» در رسانه سعودی «ایران اینترنشنال» منتشر شده است. این فایل محصول مصاحبه‌ای با حضور سعید لیلاز و آقای ظریف است که ذیل پروژه‌ای تحت عنوان تاریخ شفاهی دولت آقای روحانی و‌ زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری انجام شده است. بدین ترتیب مسئولیت اول و اصلی بیرون رفتن این فایل که در قسمتهای مختلفی از آن آقای ظریف تأکید می‌کند نباید علنی شود، با آقای حسام‌الدین آشنا رییس این مرکز است، بدین ترتیب او باید در رابطه با این افتضاح بزرگ خود و زیرمجموعه‌اش پاسخگو باشد».

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری نیز به انتشار فایل مصاحبه جواد ظریف واکنش نشان داد. وی در این‌باره در توئیتی نوشت: « ‏اللهم وَ من أرادَنی بِسوءٍ فَأرِده وَ من کادَنی فَکِده. انشالله این سوء نیت و کید احتمالی، به خودشان برگردد».

با این وضعیت مقامات و مسئولانی دیگر نیز بزودی در باره این فایل موضع‌گیری خواهند داشت اما احتمالاً انتشار فایل صوتی وزیر امور خارجه پیامدها و تبعاتی در عرصه سیاست خارجی، انتخاباتی و امنیتی كشور با خود به همراه داشته باشد كه درك و توضیح آن در مقطع فعلی بسیار سخت است.