به گزارش الف سعید لیلاز کارشناس اقتصادی اصلاح طلب در یک گفتگوی  صریح درباره برجام، رابطه ایران و آمریکا و اسراییل، تاثیر انتخاب بایدن بر اقتصاد ایران و همچنین تفاوت نگاه بایدن با ترامپ در باره ایران به اظهار نظر پرداخته است. اظهاراتی که با روایت ها و تحلیل های غالبا شنیده شده از سوی اصلاح طلبان و طرفداران دولت بسیار متفاوت است. گزیده ای از گفتگوی این کارشناس اقتصادی و سیاسی اصلاح طلب را  با سایت اکو ایران بخوانید:

* آمریکایی‌ها از ابتدا برجام را اجرا نکردند اصلا. اجرا کردند؟ ابدا. از ابتدا برجام اجرا نشد. به‌علاوه ما همه‌مان می‌دانستیم، بارها هم گفته بودیم. 

* اصلا این حرف هم حرف بسیار بی‌ربطی است که بگوییم چون برجام را امضاء کردیم، باید از پروژه‌های موشکی‌مان بیاییم پایین؟ برای این‌که یک خبرنگار خارجی به من گفت شما چرا روی موشک متمرکز شدید؟ گفتم برای این‌که ما هواپیما نداریم، ما اگر هواپیمای جنگنده می‌داشتیم؛ شما الان قول بده 50 اسکادران هواپیمای جنگنده F35 به ایران بفروشند، با تجهیزاتش، با لوازم یدکی‌اش، با آموزش و با همه چیز، آن وقت ما هم پروژه موشکی‌مان را بگذاریم کنار. هر وقت آن اتفاق افتاد، این هم می‌افتد. به قول قرآن هر وقت شتر از سوراخ سوزن رد شد، این مساله هم حل می‌شود

* کجای برجام نوشته بودند ما دیگر حق نداریم بگوییم مرگ بر آمریکا؟ چطور مردم فرانسه حق ندارند بگویند مرگ بر آمریکا، مردم ایران حق ندارند بگویند مرگ بر آمریکا؟ من نمی‌پذیرم این حرف را. چطور در هر تظاهراتی در ایتالیا مردم به آمریکا فحش می‌دهند، در فیلیپین، در تایلند، در تمام کشورهای وابسته به آمریکا گفتن مرگ بر آمریکا مجاز است، چطور در ایالات متحده گفتن مرگ بر آمریکا مجاز است و در ایران مجاز نیست؟

*من معتقد نیستم که مساله اصلی ایران این است ما اسرائیل را به رسمیت نشناختیم. اگر قرار بود با به رسمیت شناختن اسرائیل، کشوری مشکلاتش حل شود، الان کثیری از مردم قاهره نباید در قبرستان عمومی قاهره می‌خوابیدند شب‌ها، ولی دارند آن‌جا زندگی می‌کنند. این حرف ساده‌لوحانه است

* مسائل ایران از خارج حل نمی‌شود. اقتصاد نفتی، دولت رانتیر می‌آورد روی کار، دولت رانتیر هم از طریق فساد درآمد کسب می‌کند، از طریق مابه‌التفاوت‌ها، از طریق ایجاد طبقه وفادار به خودش. اگر قیمت نفت بیاید پایین و سهم نفت در GDP ایران از 10 درصد GDP کمتر شود که دارد می‌شود، شما خواهید دید که اقتصاد ایران به سمت آن شفافیت‌ها می‌رود، به سمت آن آرام‌سازی‌ها می‌رود و این دیگ از تلاطم می‌افتد. منشأ این تلاطم، آمریکا و روابط خارجی ایران نیست. 

 *یک بار فشار آوردید و ما یک مصالحه شرافتمندانه کردیم سر برجام. چرا بر هم زدند؟ ما در اثر تحریم‌های دوم در هفت، هشت ماه اول حدود 25 تا 30 میلیارد دلار و 80 تن طلا را دولت از بین برد، یک گروهی آن را دزدیدند. این ربطش به ایالات متحده آمریکا چیه؟ 

*شما در سه سال گذشته 100 تا 150 هزار میلیارد تومان رانت از طریق مابه‌التفاوت قیمت خودرو به یک مشت دلال دادید، به یک تعداد خریدار دادید. این سیاست‌گذاری ربطش به ایالات متحده آمریکا چیه؟

ما اگر این 100 تا 150 هزار میلیارد تومان را نداده بودیم به مردم، به خریداران، الان قیمت بازار آزاد به مراتب پایین‌تر بود، تولید خودروسازی‌ها به مراتب بالاتر بود... این حکمرانی تو است برادر، شما دلاری که می‌دانی نمی‌توانی با این رشد نقدینگی که الان داری روی 4200 نگه داری، می‌آیی و می‌کنی 4200 و می‌گویی هر کس از در آمد تو، برایش ثبت سفارش کنید و به او بدهید. ظرف 25 روز در اتاق بازرگانی ایران، در سازمان توسعه تجارت، یعنی وزارت صمت، در نیروی انتظامی؛ این‌ها همه درگیر بودند؛ یک نفر موفق شد برود یک شرکت را ثبت کند، گواهی عدم سوءپیشینه بگیرد، بتواند برود کارت بازرگانی بگیرد، این کارت بازرگانی ثبت سفارش کند، از این ثبت سفارش برود LC باز کند، 30 میلیون دلار کاغذی وارد کند که هرگز وارد اقتصاد ایران نشده است

 * این فساد است، این ربطش به ایالات متحده چیه؟ این فساد را اگر شما خاطرات علم را بخوانید، هرگاه درآمد نفتی رفته بالا و ریخت و پاش پول شروع شده، در آن دوره هم وحشتناک بوده؛ علم را بخوانید، می‌گوید پروژه‌ها زیر سه برابر قیمت واقعی؛ این حرفش برای سال 54 است، زیر سه برابر واقعی پروژه‌ها تمام نمی‌شود. زیر سه برابر؛ ما الان هم در ایران هم همین مشکلات را داریم. من می‌گویم این مسائل هر وقت حل شد، آن وقت آمریکایی‌ها مثل ویتنام از ایران قطع امید خواهند کرد و دیگر هم توطئه‌ای در کار نخواهد بود

*من معتقدم بین بایدن و ترامپ فرق اساسی و بنیادین و تعیین‌کننده‌ای نیست برای ایران و این تحریم هم از سال 1400 به بعد به سمت آرامش می‌رود. اگر کرونا نبود، تا الان حل شده بود. کرونا میل ایران و ایالات متحده به لغو تحریم‌ها را بلاموضوع کرده؛ همین الان اگر تحریم‌ها لغو شود، دیگر قیمت نفت 36-35 دلار که بیشتر نیست، ایران هم مشتری‌ای ندارد پشت در، بنابراین چیزی گیر ما نمی‌آید. ما اگر تصور کنیم که همین امشب تحریم‌ها لغو می‌شود و مسائل ایران حل می‌شود، اشتباه کردیم؛ یک بار این اتفاق افتاده است. ضمن این‌که به ازای هر یک دلاری که به درآمد ایران اضافه شود، 10 دلار مطالبات و هزینه می‌آید به سمت ما. از این به بعد را به سمت آرامش داریم می‌رویم، حتی در روابط خارجی‌مان؛ برای این‌که آن عنصر اصلی که تلاطم ایجاد می‌کرده، یعنی نفت که باعث می‌شده ایران در منطقه خاورمیانه هم رفتار اگرسیو ( تهاجمی) داشته باشد، دشمنان ایران هم بتوانند علیه ایران رفتار اگرسیو داشته باشند. 

* دشمنان ایران هم که بتوانند علیه ایران رفتار اگرسیو داشته باشند، همه دارند می‌خوابند. یعنی عربستان، ایران، عراق، این‌ها با کوهی از مشکلات داخلی هر کدام روبرو هستند. آمریکا، چین، فرانسه؛ یک نوع درونگرایی، یک نوع انزواگرایی بر جهان حاکم خواهد شد. در روابط بین‌المللی هم به حداقلش رسیده در همه دنیا، کشورها رو می‌آورند به مسائل داخلی‌شان، ما آخرین نقطه تلاطممان شاید انتخابات 1400 باشد. از آن‌جا به بعد با آمریکا به سمت آرام‌ترشدن روابط خواهیم رفت، گرچه هرگز این روابط به حالت عادی، حداقل تا این چشم‌اندازی که ما داریم، نزدیک نخواهد شد؛ مناسبات و دعواهای ژئوپلتیک به این سادگی حل نمی‌شود.

* چهار تا رژیم در روسیه عوض شده در 100 سال گذشته؛ رژیم اول رژیم تزارها بود، رژیم دوم کمونیست‌ها بود که خود آن 10 جور بود، رژیم سوم یلتسین بود که اصلا نه با دولت قبلش قابل مقایسه است، نه با رژیم بعدش؛ و رژیم چهارم آقای پوتین است. رفتار و مناسبات روسیه با اروپا و ایالات متحده اساسا تغییر نکرده. چرا ما باید ساده‌لوحانه به مسائل نگاه کنیم؟ ایران هم همینطور؛ مناسبات داخلی اش به تدریج به سمت آرامش خواهد رفت از سال 1400 و من پیش‌بینی‌ام این است که از طریق یک بناپارت این اتفاق باید بیفتد. این حرف را چهار، پنج سال است می‌زنم. ما می‌رویم به سمت آرام‌سازی روابط داخلی، این آرام‌سازی روابط داخلی منجر به آرام‌سازی روابط منطقه‌ای می‌شود و بعد پیرو آن، روابط بین‌المللی و ایران به سمت آرامش از این به بعد خواهد رفت.

* (انتخابات آمریکا) از نظر روانی حتما تاثیر می‌گذارد، ولی اثر روانی اثر تعیین‌کننده‌ای نیست. هم کوچک است و هم ناپایدار، یعنی هم زمانش کم است، هم تاثیر لحظه‌ای‌اش قابل توجه نیست. شما هر وقت دستگاه چاپ پول بانک مرکزی را خاموش کنی، به شما قول می‌دهم قیمت دلار آرامش می‌گیرد، چون ما که الان خواستار ارزان‌شدن دلار نیستیم، ما الان خواستار پیش‌بینی‌پذیرشدن قیمتش هستیم. ما ثبات قیمت دلار را می‌خواهیم و پیش‌بینی‌پذیربودنش را. کسی انتظار ندارد دلار بشود 10 هزار تومان، عملی هم نیست. بله، به خاطر مسائل روانی این الان رسید به 33-32 هزار تومان. من خودم هم معتقد نیستم که قیمت دلار 33-32 هزار تومان است، ولی این اگر برسد به یک عدد معقول 25-24 هزار تومانی؛ این‌که می‌گویم معقول، مثل هر کالای دیگری مخلوق رابطه عرضه و تقاضاست. عرضه یعنی درآمدهای ارزی که به خاطر کرونا و به خاطر جهان مرکانتیلیستی بعد از کرونا درآمد ارزی ایران یکباره افت کرد. این دارد برمی‌گردد به تدریج سر جایش، از آن طرف هم دستگاه چاپ پول یک مقدار آرام‌تر بگیرد، ما به ثبات خواهیم رسید. خیلی به ترامپ و بایدن کاری ندارد.