در چند ماه و به خصوص در چند هفته گذشته بورس ایران هر روز دارد رکورد می‌شکند. در این یادداشت کوتاه بدنبال درست یا نادرست بودن و چرایی و چگونگی رسیدن بورس به این مرحله نیستیم اما تصمیم اخیر برای درگیر کردن 8 میلیون نفر در این بازار ما را بر ان داشت که به همه دست اندرکاران بورس و مدیران افتصادی دولت و بانک مرکزی که به وضوح تصور می‌کنند با استفاده از بورس می‌توان تا حدود زیادی نقدینگی ریالی کلان کشور را جذب کرد هشدار فوری بدهیم. 

متاسفانه از دو هفته گذشته به نظر می رسد کنترل بورس و شاخص ان تا حدود زیادی از دست مدیران اقتصادی کشور خارج شده به این معنی که امکان نزولی شدن تکنیکی شاخص بورس وجود ندارد و اهرمی که آن‌ها برای کنترل نقدینگی به ان پرداختند حالا بدون توقف و ترمز دارد می تازد و به بزرگترین پاشنه اشیل اقتصاد ایران تبدیل شده چرا که با تبلیغ بیش از اندازه که تا حدود زیادی غیر واقعی است میلیون‌ها نفر از مردم اغلب بی تجربه و با ریسک بالا  وارد این بازی خطرناک شدند و برای آن‌ها انتظار اشتباهی بوجود امده که بازار بورس باید هر روز دو تا سه درصد و هر هفته ده تا 15 درصد رشد کند.

الان بزرگترین نگرانی کارگزاران و مدیران اقتصاد ایران باید این باشد ( اطمینان داریم که قطعا هم هست) که سرعت رشد شاخص بورس دیگر نمی‌تواند نزولی و متوقف شود چون در ان صورت خطر عظیمی بوجود می‌آید که سهامداران تازه وارد و بی تجربه‌ای که اغلب برای سود چند ده درصد در ماه در چند هفته اخیر وارد بورس شدند ناگهان تصمیم به فروش و نقد کردن پول و سود خود شوند. تاکید مدیران اقتصادی و بانک مرکزی برای رونق بورس برای کنترل و مهار نقدینکی ریالی ما را نا خوداگاه به یاد همان تدبیر افراد ساده اندیشی می اندازد که به تصور خود برای مهار کرونا از الکل یا داروهایی بدون تجویز پزشک استفاده می کنند.

به عنوان شخصی که از نزدیک تجارب فروپاشی بازارهای آسیایی و جهانی در سالهای 1997و2000 و 2008 را داشته‌ام باید به دست اندرکاران اقتصاد و آقای همتی هشدار دهیم که متاسفانه بورس ایران دقیقا به همان مسیر بورس‌های آسیا و امریکا و اروپا در آن سال‌ها هدایت شده و اقتصاد ایران را هم مانند همان ترکیدن حباب‌های بازارهای بورس و املاک که اقتصاد امریکا و اسیا و اروپا را به بحران کشید با مشکل بزرک روبرو کرده. حالا در بازار بورس ایران کوچکترین توقف و روند نزولی می‌تواند به فروش گسترده و منفی شدن شاخص بورس و تلاطمات اقتصادی و اجتماعی مصیبت‌بار تبدیل شود. 

در مقام قیاس و فقط برای روشن شدن بیشتر مسئله تصور کنید درصد کوچکی از سپرده گذاران بانکی درصدد نقد نمودن سپرده‌های خود در بانک‌ها باشند. چه اتفاقی برای سیستم بانکداری و اقتصاد کشور روی خواهد داد؟ اما برای بانک‌های ایران با توجه به نوع مشتری‌ها که اغلب محافظه کار و سنتی هستند و همانطور بدلیل تضمین سودهای 15 تا 20 درصد در سال این اتفاق بسیار بعید است ولی طبیعت بورس ایران و دنیا با بانک بسیار متفاوت است چون هیچ تضمینی برای سود در پایان سرمایه گذاری وجود ندارد.

همین باعث می شود در بورس ایران که اغلب مشتریان جدید ان جوان و بی تجربه هستند و  فقط به دنبال  سود فوری و چند برابر بانکها هستند و بسیاری از انها 70 تا 80 درصد و گاهی تمام سرمایه و پس انداز خود را راهی بازار بورس کردند به محض منفی شدن یا ملایم شدن رشد شاخص بورس انها تصمیم به نقد کردن سهام خود بگیرند. به نظر شما چه اتفاقی خواهد افتاد؟ و بدتر از ان این حقیقت تلخ هست که این امر یعنی نقد کردن سهام فقط در صورتی اتفاق نخواهد افتاد که بورس به روند رشد 15 درصد در هفته خود ادامه دهد.

ولی همه می‌دانیم که چه از نظر اقتصادی و چه از نظر منطقی غیر ممکن است سود هفته ای 15 درصد در بورس  ادامه یابد و باید هشدار فوری داد که خیلی زود متوجه می‌شویم که متاسفانه مدیران اقتصادی و بانک مرکزی به خاطر نگرانی از به هم خوردن بازارهای موازی و کنترل بمب نقدینگی چه بمب بسیار بزرگتر و مهیب تری به عنوان بازار بورس بوجود اورده اند که مادر تمام بمب‌های اقتصادی خواهد بود. حداقل کاری که تا دیر تر از این نشده  باید فوری  اجرا شود این است که در مرحله اول در تصمیم به بورس کشاندن سرمایه ناچیز دو میلیون تومنی  8 میلیون کد ملی بازنگری اساسی انجام شود و در مرحله دوم تلاش شود سرعت رشد شاخص بورس بدون اینکه منفی شود ملایم شود. حتی روش‌های دیگر مهار موقت نقدینگی مانند افزایش سود بانکی هر چند تا به حال از آن استفاده گسترده شده که به فرسوده شدن سیستم بانکی انجامیده ولی باز به دلیل تضمینی بودن سود مشتری در مقام قیاس با افزایش روزانه بورس از هزینه و خطر کمتری برای اقتصاد کلان و امنیت ملی کشور برخوردار است. غیر از این باشد تلاطمات اقتصادی و اجتماعی ادامه روند کنونی بورس ایران به اندازه‌ای خواهد بود که تلاطمات اقتصادی و اجتماعی موسسات اعتباری یا جریان تعدیل قیمت بنزین و حتی هزینه‌های اقتصادی کرونا در برابر آن به سان نسیم خواهد بود و اصلا هم تصور نکنیم روی دادن آن به دوری زمان دولت بعد خواهد بود.