به گزارش الف، بهروز کمالوندی معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی امروز (شنبه) ۱۶ شهریور ماه در نشستی خبری در محل این سازمان به تشریح جزییات گام سوم کاهش تعهدات برجامی پرداخت.

بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ضمن تشریح گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران، گفت: گام سوم کاهش تعهدات برجام روز گذشته بنا به دستور رئیس‌جمهور رئیس شورای عالی امنیت ملی آغاز شد و اعلام کردند که سازمان انرژی اتمی مکلف است بر اساس نیازهای فنی بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های برجامی فعالیت‌های علمی و پژوهشی هسته‌ای را آغاز کرده و شتاب بخشد.

وی گفت: فعالیت‌های تحقیق و توسعه ایران از سال ۵۳ شروع شد و پس از انقلاب هم با تغییراتی همراه بود. ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم خنداب، اصفهان و دیگر موارد باعث شد دشمنان نسبت به برنامه‌های هسته ای ایران حساس باشند.   

سخنگوی سازمان انرژی اتمی بیان کرد: از آغاز دهه نود، توسعه تکنولوژی های جدیدی همچون کوانتوم را در دستور کار قرار دادیم. در برجام هم سازمان تلاش کرد سطح غنی سازی به نحوی باشد که پاسخگوی نیازهای تاسیسات هسته‌ای کشور باشد.

وی ادامه داد: بعد از پیروزی انقلاب تا دهه ۶۰ تحولات و تغییر ساختارهای سازمان انرژی اتمی صورت گرفت و عملاً از ابتدای دهه هفتاد بود که چرخه سوخت هسته‌ای در برنامه سازمان انرژی اتمی قرار گرفت.

کمالوندی گفت: اقدامات صنعت هسته ای ایران، تولید و غنی سازی اورانیوم ۴ درصد و بعد از آن ۲۰ درصد بود یعنی زمانی که به ما ندادند خودمان بیشتر تولید کردیم.

وی با بیان اینکه غنی‌سازی اورانیوم باید به میزانی باشد که نیازهای کشور را رفع کند، گفت: با توجه به نگاه بلند مقام معظم رهبری به این صنعت و حمایت هایی که همواره از سازمان انرژی اتمی داشتند موجب پیشرفت این صنعت شده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: بعد از برجام عملا با بدعهدی‌هایی مواجه شدیم و طرف مقابل تعهداتی را که باید انجام می‌داد را انجام نداد، لذا با مشکلاتی مواجه شدیم که عمده به خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال گذشته برمی‌گردد.

وی افزود: آمریکایی‌ها فشارهای زیادی را به جمهوری اسلامی ایران و به کشورهای دیگر وارد کردند تا همکاری‌های خود را با ایران به حداقل ممکن برسانند. بر این اساس بود که نظام تصمیم گرفت در وضعیت عدم تعادل بین تعهدات و حقوق جمهوری اسلامی، یک توازن ایجاد کند تا طرف مقابل به مسیر اجرای تعهدات خود برگردد و حقوق و جمهوری اسلامی را رعایت کند.

کمالوندی گفت: ضمیمه ۱۲ برجام تعهدات ایران و طرف مقابل را بررسی می‌کنند و برای کاهش تعهدات باید بر ضمیمه یک تمرکز کنیم، ضمیمه یک ۱۲۲ صفحه است که می‌توان آن را در هشت موضوع اصلی تقسیم‌بندی کرد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهار داشت: هشت موضوع اصلی تعهداتی در مورد راکتور آب سنگین اراک خنداب است که در خصوص عدم باز طراحی و عدم اجرای راکتور قبلی و باز طراحی آن است.

تحقیق و توسعه موضوع گام سوم کاهش تعهدات برجامی است

وی ادامه داد: سطح میزان غنی سازی از ۳.۶۷ درصد را در گام دوم کنار گذاشتیم. در گام اول تعهدات ایران، برای عرضه ذخایر ۳۰۰ کیلو و ۱۳۰ تن آب سنگین به بازارهای بین المللی را کنار گذاشتیم. بازطراحی سوخت مصرف شده به موضوع گام دوم مربوط است.

کمالوندی گفت: تحقیق و توسعه موضوع گام سوم است. امروز سه موضوع باقی مانده است. یک فردو، دو، میزان ذخایر که عملا تعهد در مورد این موضوع را کنار گذاشته‌ایم، و سه، نظارت‌ها و دسترسی‌های سازمان انرژی اتمی یا شفاف‌سازی.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: ما در موضوع شفاف‌سازی فعلاً بنابراین داریم که در این حوزه ورود نکنیم و تعهدات ایران در خصوص شفاف‌سازی کمافی سابق اجرا خواهد شد.

کمالوندی گفت: بنابراین از این ۸ موضوع [راکتور آب سنگین، کارخانه تولید آب سنگین، بازفرآوری سوخت مصرف شده، غنی سازی در ظرفیت و سطح، تحقیق و توسعه، فردو، میزان ذخایر و نظارت و دسترسی آژانس]، عملا چهار و نیم موضوع را انجام داده‌ایم. در مورد ظرفیت و سطح غنی سازی عملا سطح غنی‌سازی را کنار گذاشته‌ایم و ظرفیت آن به تعداد سانتریفیوژها مربوط می‌شود و از سوی دیگر موضوعاتی که باقی مانده‌اند خیلی مختصر است.

وی تاکید کرد: این نشان می‌دهد که در مذاکرات نحوه تعهدات به گونه ای بوده است که مشکلی ایجاد نکند و همانطور که آقای صالحی بارها گفته اند متاسفانه بنا به ملاحظات سیاسی، عده‌ای از این نکته غفلت می‌کنند. صنعت هسته ای حتی در قالب برجام به اهداف بلندمدت خود خواهد رسید کما اینکه در ابتدای اجرای برجام با توجه به فرمایشات رهبری که شرط کرده بودند که باید کار در انتهای ۱۵ سال مشخص باشد و غنی سازی نیز پاسخ نیازهای کشور را بدهد و حداقل ۱۹۰ هزار سو تولید شود، ما برنامه ۱۵ ساله را برای توسعه و پیشرفت سازمان انرژی اتمی تا ۲۷۰ هزار سو و قابل پیشرفت تا یک میلیون سو را ارائه دادیم.

کمالوندی ادامه داد: تغییرات در بحث تحقیق و توسعه حرکت به سمت یک میلیون سو را تسهیل می‌کند. ما پیشرفت به سمت ۲۷۰ هزار سو را به راحتی با برنامه برجام می‌توانستیم محقق کنیم اما اینکه چقدر به سمت یک میلیون سو برویم، بستگی به این دارد که چه مقدار تغییرات در اجرای برجام بدهیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: تحقیق و توسعه از بندهای ۳۲ تا ۴۳ و بند ۸۱ است. در واقع بند ۸۱ روش غنی سازی غیر از سانتریفیوژهای گازی است. سانتریفیوژهای موجود و روش‌های جداسازی برای رسیدن به ایزوتوپ‌های ۲۳۵ اورانیوم است که عمده کار اقتصادی دنیا برای این مبنا انجام می‌شود اما روش‌های دیگری نیز وجود دارد که لزوما اقتصادی نیست.

در مسیر غنی سازی می‌توانیم بگوییم هیچ محدودیتی برای ما وجود نداشته است

وی گفت: جمهوری اسلامی در این مورد خاص پذیرفته بود که این کار را فعلاً در چارچوب سانتریفیوژهای گازی انجام دهد.

کمالوندی گفت: در مسیر غنی سازی عملا می توانیم بگوییم که هیچ محدودیتی برای ما وجود نداشته است، به این دلیل که برنامه ها بر اساس یک بازه زمانی بلندمدت و با روش های جدید در نظر گرفته شده بود.

وی با اشاره به اینکه روش های گذشته مهندسی معکوس و زمانبر بود، افزود: ماشین های IR۱، ماشینی نبود که ساخت ایران باشد، بلکه ریشه آن هلندی است و سپس به پاکستان رفته و بعد به ایران آمد و ماشینی که شما خودتان می سازید، حتما نیاز به مستندسازی دانش دارد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهارداشت: مستندسازی دانش یکی از کارهایی است که در دنیا انجام می شود و بر این اساس تاکنون ما هزاران سند برای هر یک از این سانتریفیوژها ایجاد کرده ایم که کار بسیار عمیق و بزرگی است.

کمالوندی ادامه داد: در واقع اگر مقداری زمان برای رسیدن به آن اهداف بلندمدت بیشتر شده است، کیفیت هم افزایش پیدا کرده است، در حالی که در گذشته به دلیل آنکه سرعت در این زمینه مهم  و بحث مهندسی معکوس مطرح بود، عملا وارد فرآیند مستندسازی که زمانبر است، نمی شدند اما در حال حاضر همه تحقیقات به هر شکلی که انجام می گیرد، باید مستندسازی و با یکدیگر مقایسه شود.

وی با اشاره به چهار اقدامی که امروز در راستای کاهش تعهدات برجامی ایران انجام شده است، گفت: اولین مورد مربوط به بند ۳۹ است مبنی بر اینکه تولید محصول غنی سازی و ماشین های نسل جدید و عدم اختلاط پسماند و محصول این زنجیره ها که این موضوع بسیار مهم است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ادامه داد: پیش از کاهش تعهدات برجامی، اگر هر یک از ماشین های پیشرفته ما در عمل غنی سازی می کردند، محصولشان را دوباره برمی گرداندند و خوراک و محصول را دوباره با یکدیگر مخلوط می کردند و تبدیل به اورانیوم طبیعی می شد اما از این به بعد این اتفاق نمی افتد، به این معنا که ماشین های سانتریفیوژ ما در همان حال که توسعه می یابند، به انباشت ذخایر ما هم کمک خواهند کرد.

کمالوندی تصریح کرد: ظرفیت این ماشین ها چندین برابر ماشین هایی است که فعلا نصب شده و بر این اساس صدها و بلکه در برخی از جاها بیشتر از هزار ماشین در حال نصب به افزایش ذخایر ما کمک خواهند کرد.

وی با تاکید بر اینکه این اقدام از روز گذشته انجام و امروز به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام شد، گفت: تولیدات تحقیقاتی به ذخایر ما افزوده می‌شود.

آغاز گازدهی به سانتریفیوژ آی‌آر۶ در یک زنجیره ۲۰تایی

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: همچنین ماشین IR۶S قرار بود در ابتدای سال یازدهم  گازدهی شود که گازدهی آن را آغاز کرده ایم.

کمالوندی ادامه داد: راه اندازی زنجیره ۲۰ تایی ماشین IR۴ که موضوع بند ۳۵ ضمیمه یک است و قرار بود ابتدای سال یازدهم این کار عملا انجام شود که این کار هم عملا انجام شده است. زنجیره ۲۰ تایی ماشین IR۴ هم آغاز به کار کرده است و تولیدات آن به ذخایر اضافه می‌شود.

وی گفت: همچنین ماشین IR۶ به صورت زنجیره ۲۰ تایی، قرار بود آبان ماه به بعد گازدهی شود که ما گازدهی آن را از روز گذشته آغاز کردیم و زنجیره ۳۰ تایی را هم در برنامه بعدی خود داریم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه چهار اقدام مذکور عملا آغاز شده است، گفت: همچنین چهار اقدام دیگر در دستور کار داریم که اگر انجام شود، عملا در حوزه غنی سازی هیچ تعهد دیگری باقی نمی ماند.

کمالوندی تصریح کرد: دو مورد از آن تعهدات در ماه آینده انجام خواهد شد مبنی بر راه اندازی زنجیره میانی ماشین IR۲M که موضوع بند ۳۲ ضمیمه ۱ و مورد بعدی راه اندازی زنجیره ۱۰ ماشین سانتریفیوژ IR۵ که گازدهی آن باید از سال یازدهم یعنی هفت سال دیگر آغاز می‌شد.

وی همچنین گفت: سازمان انرژی اتمی دعوتی از رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی داشت و بر حسب آن، وی فردا صبح (یکشنبه) وارد کشور می‌شود و ملاقات‌هایی با آقایان صالحی و ظریف دارد.

ایران با کاهش تعهدات خود از برجام فاصله می‌گیرد

کمالوندی در پاسخ به این سوال که گام های ایران به چه اندازه برای طرف مقابل تاثیرگذار بوده است؟، تصریح کرد: آنچه مشخص است اینکه، ایران با کاهش تعهدات خود در حال فاصله گرفتن از برجام است. ولی برخی ممکن است بگویند ما باید اقدامات تندی را انجام دهیم که پاسخ این است که اقدامات و تصمیمات ایران بر اساس مجموعه ای از  مسائل سیاسی فنی و حقوقی اتخاذ می شود. 

وی گفت: ما نباید کاری کنیم که بهانه ای به طرف مقابل دهیم، کاهش تعهدات ایران یک فرایند است. زمانی که مجموعه ای از افراد و نهادهای مختلف تصمیمی می‌گیرند با تصمیمات انفرادی هر یک از ما متفاوت خواهدبود و ابعاد مختلفی را شامل می شود. 

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه تصمیمات ما از جنس تصمیمات معقول و حساب شده ای است که تو خالی هم نیست،افزود: ما مصمم و حساب شده جلو می رویم و طرف مقابل هم این محاسبات را در اقدامات و گام های خود دارد. 

کمالوندی اضافه کرد: ما گوشه چشمی به این داریم که طرف مقابل بازگشت به تعهدات خود داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه همان‌طورکه گفتم، دخایر ما به سرعت در حال افزایش است و طرف مقابل این را می بیند،خاطرنشان کرد: ما امیدواریم آنها به خودشان آیند و تعهدات خود را عملیاتی کنند.

پایان برجام را از دوستان سیاسی باید پرسید

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که تداوم گام های ایران را می توان به منزله پایان برجام دانست یا خیر؟، تصریح کرد: اینکه پایان برجام است یا خیر را اهل سیاست و وزارت امور خارجه باید پاسخگو باشند. ببینید، اگر ما یکی دو موضوع کوچک فنی دیگر را هم در نظر داشته باشیم می توان گفت که در حوزه فنی تعهد دیگری برای ایران باقی نمی ماند. 

کمالوندی با بیان اینکه ما امروز می توانیم هر مقدار که می خواهیم سطح غنی سازی را افزایش دهیم، گفت: ممکن است به پایان مسائل فنی برسیم ولی پایان برجام را از دوستان سیاسی باید پرسید.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی در خصوص گام های بعدی ایران، گفت: ما گام های پیشنهادی را به شورای عالی امنیت داده ایم و حتی در لیست اولی که ارائه شد خروج از NPT را هم دیده بودیم که البته بعدا حذف کردیم و گفتیم این نظر سازمان نیست. برنامه ای نداریم که به حوزه پادمان ورود کنیم و لازم نیست بهانه به دست دشمن بدهیم که ایران کارهای خلاف انجام می دهد پس نظارت و شفاف سازی ادامه دارد.

 وی در خصوص غنی سازی ٢٠ درصد ایران، بیان کرد: امروز این مساله نیاز ما نیست. اما هر زمان بخواهیم امکانپذیر است.

اقدامات ایران به هیچ عنوان ناقض برجام نیست

کمالوندی در خصوص تفاوت گام های ایران و پیام آن افزود: این کاملا مشخص است و ما تقریبا به انتهای تعهدات وارد می شویم و پیام کاملا واضح است که اگر طرف های مقابل تعهدات خود را انجام ندهند ما هم تعهدات خود را انجام نمی دهیم.

 وی در واکنش به اظهار نظر برخی رسانه های خارجی که اقدامات ایران را ناقض برجام می دانند گفت: این اقدامات به هیچ عنوان ناقض برجام نیست و در چهارچوب توازن تعهدات و حقوق ایران صورت گرفته و در این شرایط که طرف های مقابل به تعهدات خود پایبند نیستند نمی توانیم به اجرای تعهدات خود ادامه دهیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در خصوص پایه های تشکیل دهنده برجام گفت: مسائل فنی یکی از پایه های برجام است و مهمترین پایه برجام تعهدات است که اگر عملی نشود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند. در پایه فنی هم هنوز اقداماتی باقی مانده است.

وی در خصوص تصمیم برای جزئیات کاهش تعهدات و گام‌های ایران گفت: این گام ها تصمیم مشترک شورای عالی امنیت ملی، سازمان انرژی اتمی و نهادهای دیگر است. ممکن است اگر من به تنهایی قرار بود تصمیمی بگیرم طور دیگری عمل می کردم. هرچه زمان می گذرد مشخص می شود که گام‌های ایران معقول بوده است. ما البته به بحث بازگشت پذیری هم توجه داریم و امیدواریم طرف مقابل هم به خودش بیاید و اقدامات لازم را برای بازگشت به تعهداتش انجام دهد.

کمالوندی افزود: اگر ضمیمه دوم برجام را نگاه کنید اروپا به هیچکدام از تعهداتش پایبند نبوده و حتی به یازده تعهدی که بعد از خروج آمریکا از برجام به ایران دادند پایبند نبودند. ما همچنان در برجام هستیم و در چهارچوب این تعهد عمل کرده ایم.

وی در خصوص با بازتاب گام سوم تصریح کرد: آن چیزی که ما شنیدیم این است که ایران مصمم است و آنها این مساله را درک کرده اند که جمهوری اسلامی علیرغم بیانیه های آنها در روند کاهش تعهدات جدی است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در خصوص پیشرانه ها افزود: در حال فعالیت در این حوزه هستیم که البته زمان بر است. پیشران در دستور کار سازمان است اما هنوز با تولید سوخت پیشران فاصله داریم و البته اطلاعات لازم را به آژانس داده ایم.

کمالوندی در پاسخ به این سوال که آیا گازدهی به IR6 به معنای عملیاتی شدن آن است بیان کرد: در گذشته ما با مهندسی معکوس IR1 را مستقر کردیم و فقط هدفمان انباشت ذخایر بود. ما می توانیم از همین فردا ماشین IR6 را مستقر کنیم اما باید اول آزمایش ها روی آن صورت گیرد. فکر می کنم اگر از همین امروز مستقر شود، از IR1 بهتر باشد. اگر به ما بگویند با سرعت ذخایر را افزایش دهید می توانیم روند تحقیق و توسعه را کوتاه کنیم.

وی در خصوص تاثیر کاهش تعهدات ایران بر همکاری ایران با روسیه و چین گفت: آنها می دانند که ایران به چه علت تعهدات خود را کاهش داده و این موضوع برای آنها قابل درک است و ما توقعی غیر از این هم از چین و روسیه نداشتیم. از مواضع حمایتی این دو کشور دوست خود تشکر می کنیم.

سخنگوی دولت تصریح کرد: اروپایی ها هم در جلسات می گویند که اقدام ایران قابل درک است اما یا نمی خواهند یا توان ندارند که جلوی آمریکا بایستند. ما هیچ تردیدی نداریم که به لحاظ فنی و اعتقادی به اهداف خود می رسیم.

وی در پایان در خصوص آخرین وضعیت ماشین های نسل IR8 ایران، خاطرنشان کرد: وقتی طرف های مقابل پیش از برجام متوجه شدند این نسل در حال تولد است، خواستند که آن مولود را سقط کنیم، اما خوشبختانه ما تولد این ماشین را به آژانس اعلام کردیم و امروز فعالیت آن تحت نظارت این نهاد قرار دارد. الان وضعیت سانتریفیوژ این نسل ما خوب است.