الف/ محمدجواد ظریف از اواسط هفته گذشته برای شرکت در نشست «روز بین‌المللی چندجانبه گرایی و دیپلماسی برای صلح» به نیویورک سفر کرده است. ظریف در طی این مدت سخنرانی و مصاحبه‌هایی داشته که موجب شده موضوع ایران در کانون توجه رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گیرد.

محمدجواد ظریف، روز چهارشنبه در یک سخنرانی به میزبانی انجمن جامعه آسیا از آمادگی برای تبادل زندانی ها با آمریکا سخن گفت. به گفته ظریف ایران شش ماه قبل چنین پیشنهادی را مطرح کرده اما پاسخی دریافت نکرده است. وزیر امور خارجه ایران همچنین عنوان کرد از اختیار کافی برای انجام این کار برخوردار است.

ظریف در مدتی که در نیویورک حضور داشته همچنین مصاحبه ای با فاکس نیوز، رسانه محبوب ترامپ و متعلق به نومحافظه کاران انجام داده است. این اقدامات در حالی صورت گرفته که چندی قبل مجید تخت روانچی نیز به عنوان سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد معرفی شد. تخت روانچی یکی از اعضای اصلی تیم مذاکرات هسته‌ای بود؛ مذاکراتی که در نهایت منجر به امضای برجام شد.

برخی این گونه اقدامات را به مثابه ارائه سیگنال از سوی ایران به آمریکا ارزیابی کرده‌اند. آنها یادآور می شوند که مذاکرات کره شمالی با آمریکا نیز سال گذشته در اوج بحران و جنگ لفظی طرفین از سفر مایک پمپئو به پیونگ یانگ و آزادی زندانی‌های آمریکایی شکل گرفت. این گروه بر این اعتقادند علنی کردن پیشنهاد شش ماه قبل برای تبادل زندانی‌ها توسط ظریف گامی جهت وادار کردن دولت ترامپ به موضع گیری و انداختن توپ به زمین آمریکاست.

اما سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص ادعای برخی رسانه های خارجی مبنی بر درخواست ایران برای مذاکره با آمریکا، این ادعاها را بی اساس و نادرست دانست و تاکید کرد: هیچ درخواستی برای مذاکره با آمریکا در کار نیست...

البته مذاکرات کره شمالی و آمریکا نیز در حال حاضر تقریباً به بن بست رسیده و اتفاق جدی بین طرفین رخ نداده است؛ اما نکته مهم این است که بین کره شمالی و ایران تفاوت‌های جدی وجود دارد که موجب شده واشنگتن برای مذاکره با ایران ۱۲ شرط تعیین کند و در مقابل برای پیونگ یانگ چنین اقدامی انجام ندهند. چندی قبل مایک پمپئو در مصاحبه با شبکه سی بی اس عنوان کرده بود دلیل این اتفاق آن است که کره شمالی سلاح اتمی دارد که می‌تواند خاک آمریکا را هدف قرار دهد.

تجربه کشورهایی مانند کره شمالی، لیبی، عراق و ... ثابت کرده آمریکایی‌ها هر گاه ضعفی در طرف مقابل احساس کنند در تحمیل شرایط و خواسته های خود به طرف مقابل هیچ ابایی ندارند.

در حال حاضر سیاست دولت روحانی در قبال تحریم‌ها و فشارهای روزافزون آمریکا، تکیه بر صبر و انتظار برای پایان ریاست جمهوری دونالد ترامپ است؛ اقدامی که بدون شک در صورت ادامه و پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ می‌تواند چالش هایی را ایجاد کند و موضع ایران را به شدت تضعیف نماید؛ همچنین این تدبیر، تمایزی بین جمهوریخواهان و دموکرات ها برقرار می‌کند که بدون شک با واقعیات بیرونی قرابت اندکی دارد و حتی در صورت پیروزی نامزد دموکرات بسیار بعید است بدون گرفتن امتیازات جدید اقدامی جهت بازگشت به برجام صورت گیرد.

دونالد ترامپ سال گذشته بعد از خروج از برجام مبادرت به بازگشت تحریم‌های علیه ایران کرد. ترامپ چندی قبل در اقدامی خصمانه، سپاه پاسداران را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داد و همچنین معافیت کشورهای خریدار نفت ایران را در راستای به صفر رساندن صادرات ایران تمدید نکرد. این اقدامات در چارچوب سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ برای کسب نتیجه در کوتاه ترین زمان ممکن صورت می گیرد. مسئله‌ای که می‌تواند جنگ اقتصادی، سیاسی و تبلیغاتی بین طرفین را در هفته ها و ماه‌های آتی تشدید نماید.

به نظر می رسد در وضعیت فعلی علاوه بر تلاش برای دور زدن تحریم ها، استفاده از ابزار دیپلماسی و گفت‌و‌گو با کشورهای همسایه و محور شرق، می‌بایست اصلاح سیاست های اقتصادی ناکارآمد در اولویت باشد.