به گزارش الف، سه‌شنبه هفته گذشته دومین نشست وزیران خارجه ایران و ۱+۴ درباره برجام بعد از خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی، در مقر سازمان ملل در نیویورک برگزار شد که در پایان به بیانیه‌ای در مورد ایجاد «سازوکار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های نفتی و واردات ایران ختم شد.

وزرای خارجه در این بیانیه بر اعلام تعهد مجدد کشورهای عضو برجام بر اجرای کامل و موثر این توافق، از جمله در حوزه رفع تحریم‌ها تاکید کرده و اذعان کردند که رفع تحریم ها و برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله، بخش کلیدی و حیاتی برجام است.در اینکه اروپایی عزم خود را جزم کرده‌اند که این کار را انجام بدهند، شکی نیست اما سوالی که مطرح است اینکه آیا این شرکت‌هایی که با آمریکایی‌ها در ارتباط هستند، می‌توانند با ایران تبادلات بانکی انجام دهند؛ چراکه اگر اینطور باشد نمی‌توانند با ایران مبادله بانکی انجام دهند.

این در حالی که کمتر از ۴۰ روز مانده به آغاز دور دوم تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران مانده است، محمد جواد ظریف وزیرخارجه کشورمان در گفتگویی اعلام کرد: اروپایی‌ها در چند ماه گذشته تلاش وسیعی را انجام دادند، لااقل هفت بانک مرکزی با هم توافق کرده‌اند که یک راهکار ویژه مالی را برای ارتباط با ایران ایجاد کنند و بعد در آینده این راهکار ویژه مالی را به موسسه ای تبدیل کنند که بتوانند خودشان را نجات دهند و کار فقط با یورو انجام می شود و هیچ حضوری در بازارهای دلاری و آمریکا ندارد.

پیش از این، موگرینی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل ابراز امیدواری کرده بود که ابزار مالی مدنظر ۱+۴ برای دور زدن تحریم‌های آمریکا تا روز ۱۰ آبان یعنی ۳روز قبل از آغاز تحریم‌ها آغاز به کار کند.

همچنین سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز روز جمعه مطرح کرد: سازوکارهای تبادل بانکی و تجاری با ایران تا شروع دور دوم تحریم‌های آمریکا در ۱۳ آبان اجرایی خواهد شد.

بر اساس این گزارش، این فرانسوی‌ها بودند که برای اولین بار چنین ساز و کاری را پیشنهاد دادند و حالا باید دید که بر سر این پیشنهاد خود باقی خواهد ماند.

به عقیده اقتصاددانان نفت و بانک دو حوزه کلیدی اقتصاد ایران هستند و آمریکا درصدد این است تا با تحت فشار قرار دادن این دو حوزه فشار تحریم‌ها علیه ایران را چند برابر کند لذا اروپا به دنبال این است تا با ایجاد کانال‌های مالی به صادرات نفت ایران، مبادلات بانکی میان ایران و اروپا و همچنین سایر کشورهایی که قرار است پول نفت ایران را پرداخت کند، کمک شود تا شاید از این طریق بتواند نفس تازه‌ای به برجام داد و تحریم‌های آمریکا را دور زد.تمام تبادلات مالی و بانکی دنیا با دلار انجام می‌شود. در ذهنیت کشورها این‌طور جا افتاده است که دلار بهتر از یورو است، اما اتحادیه اروپا می‌تواند هم به نفع ایران کار کرده و هم از این فرصت برای تبادلات مالی خود از یورو استفاده کند.

حقیقت امر این است که علیرغم آغاز استفاده از یورو در سال ۲۰۰۲، این ارز هنوز نتوانسته جای دلار را در مبادلات بین المللی بگیرد و مانند سوئیفت که یک سامانه اروپایی محسوب می‌شود، همچنان تحت الشعاع نظام مالی آمریکا قرار دارد، لذا اروپایی ها از این موضوع نگران بوده و می خواهند با تضعیف دلار، تبعات سیاسی و اقتصادی را کم کرده و یورو جایگزین مبادلات بانکی خود کنند که از این موضوع نیز به نفع خود آنها تمام خواهد شد.

حسن بهشتی‌پور کارشناس مسایل هسته‌ای در گفتگو با خبرنگار الف در این مورد می‌‌گوید: اگر این اتفاق بیفتاد تحریم‌های آمریکا دور زده میشود اما نه باید به اروپایی‌ها نا امید بود نه خوش‌بین. باید این 7 بانک‌ هیچ وابستگی و تبادلی با آمریکا نداشته و مستقل عمل کند.

*به نظر شما آیا هفت بانکی اروپایی که قرار است یک راهکار ویژه مالی برای دور زدن تحریم‌ها به ایران بدهند، موفق خواهند بود؟

در اینکه اروپایی عزم خود را جزم کرده‌اند که این کار را انجام بدهند، شکی نیست اما سوالی که مطرح است اینکه آیا این شرکت‌هایی که با آمریکایی‌ها در ارتباط هستند، می‌توانند با ایران تبادلات بانکی انجام دهند؛ چراکه اگر اینطور باشد نمی‌توانند با ایران مبادله بانکی انجام دهند؛ اما شواهد و قراین نشان می‌دهد که اروپایی‌ها به دنبال این هستند که راهکاری برای این موضوع پیدا کنند، زیرا آنها برای حفظ منافع خودشان هم که شده خواستار همکاری و ماندن در برجام هستند و سیاست‌های دولت ترامپ نیز موجب شده تا اروپا به این فکر بیفتد که برای پرستیژ خود هم که شده مستقل عمل کرده و زیر سلطه زورگویی‌های آمریکا نرود. 

* آیا می توان به این اقدام اروپا خوشبین بود و گفت که با اقدام شاید برجام نفس تازه‌ای بگیرد؟

نباید نسبت به این موضوع خوشبین و نباید هم ناامید بود، چراکه جامعه امروز ایران در شرایطی قرار دارد که نباید ناامیدی را به آن تزریق کرد، اما ایران باید شروط و سازوکارهایی را برای اروپا در نظر بگیرد تا این موضوع عملیاتی شود و این‌طور نباشد که آنها فقط وعده داد، اما آنرا اجرایی نکنند و از این طرف فرصت ایران از بین برود.

اروپایی‌هایی مبادلات بسیار گسترده‌ای با آمریکا دارند و شرکت‌های اروپایی به دنبال دستورات دولت‌های اروپایی نیستند و به صورت خصوصی عمل کرده و تصمیم‌گیری می‌کنند اما ما باز هم امید داریم که اروپا تا قبل از ۱۳ آبان با سازوکار ویژه تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات و واردات ایران تحریم‌های آمریکا را دور بزند.

اروپایی‌ها اگر بتوانند در گام نخست یک مسیر مالی و پولی مطمئنی را برای تبادلات بانکی و نفتی، بیمه و کشتیرانی ایران باز کنند، در این صورت برجام زنده مانده و می توان به آنها اعتماد کرد. بنده معتقد هستم که این موضوع یک معادله دو طرفه است و ایران و اروپا باید اقداماتی را انجام دهند تا این امر تحقق یابد.

*مبادلات با یورو می‌تواند نظام مالی آمریکا را دچار چالش کرده و به نفع سایر کشورها باشد؟

واقعیت این است که تمام تبادلات مالی و بانکی دنیا با دلار انجام می‌شود، به طور مثال یک کشوری در یک گوشه دنیا که هیچ رابطه‌ای هم با آمریکا ندارد، اگر بخواهد تبادلی را با کشوری انجام دهد از طریق دلار این کار را انجام می‌دهد و در ذهنیت این کشورها این‌طور جا افتاده است که دلار بهتر از یورو است، اما اتحادیه اروپا می‌تواند هم به نفع ایران کار کرده و هم از این فرصت برای تبادلات مالی خود از یورو استفاده کند، زیرا اظهارات مقامات اروپایی نشان می‌دهد که آنها در اثر برجام متوجه شدند که تا چه اندازه به آمریکا وابسته هستند و به دنبال راه فراری برای این موضوع هستند.

امیدواریم اروپا تنها حرف نزده و گفته‌های خود را عملیاتی کند، چرا که در غیر این صورت اروپا هم با خروج از برجام متضرر خواهد شد و این فرصتی است که کشورها بتوانند در مقابل آمریکا ایستادگی کنند.