همانطور که همه می‌دانند یکی از علل اصلی افسار گسیختگی نرخ ارز در بازار هجوم نقدینگی به سمت بازار ارز و سکه است. امروز حجم نقدینگی در پایان تیرماه براساس آمار بانک مرکزی امسال به 16 تریلیون و 22 هزار و 500 میلیارد ریال رسید که از ابتدای سال ۴.۷درصد و در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۲۰.۱درصد رشد داشته است.
از سوی دیگر با رکود و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و صنایع، بسیاری از صنعتگران و تجار برای حفظ سرمایه اولیه خود اقدام به خریدار سکه و ارز کردند که همگی باعث افزایش تقاضا برای ارز و سکه و به طبع آن افزایش قیمت بخاطر کمبود عرضه و نبود کانال عرضه رسمی، تهیه از بازار سیاه، شده است.
پس از امضای برجام تعداد بسیار زیادی پروژه‌های فاینانس توسط وزارتخانه های مختلف ازجمله وزارت نفت تعریف شد.
در دو سه سال گذشته و پیش از خروج آمریکا از برجام علیرغم تمایل شرکت نفت و برخی شرکتهای خارجی جهت تامین مالی پروژه‌ها به روش فاینانس، عمدتا به دلیل عدم تامین ضمانت‌های لازم مورد درخواست تامین کننده خارجی توسط شرکت نفت غالب پروژه‌ها به نتیجه نرسید و بخش اندکی هم که شروع شد با خروج آمریکا از برجام متوقف گردید.
در صورت ادامه توقف پروژه های حیاتی شرکت نفت خطر بسیار بزرگی از دو جهت متوجه کشور میشود؛ که یکم روند تولید نفت، گاز و یا میعانات و فرآورده‌ها دچار مشکل میشود و دوم صنایع جانبی که مایحتاج، لوزام و تجهیزات پروژه‌ها را تولید و تامین میکردند به سبب توقف پروژه‌ها دچار رکود و سرانجام ورشکستگی خواهند شد.
جهت رفع مشکل پیشنهاد میشود شرکت نفت با همکاری بانک مرکزی راسا اقدام به انتشار اوراق مشارکت ارزی معاف از مالیات برای پروژه های ملی کند.
نرخ ارز بر اساس نرخ بازار ثانویه تعیین و سود مشارکت بر اساس روش‌های جهانی تعیین گردد، مثلا حدود 5 درصد.
در این‌صورت سرمایه گذار نخست با انجام سرمایه گذاری ارزی از حفظ ارزش پول خود، که علت اصلی افزایش تقاضا در بازار ارز در ماه‌های اخیر است، مطمئن می گردد.
ثانیا با برخورداری از سود مختصر از کسب مزیت در این مشارکت اطمینان می یاد و خود را از تحمل ریسک ناشی از نوسانات شدید در بازار ارز مصون می‌دارد.
پروژه های نفت و گاز کشور نیازمند سرمایه گذاری گسترده است، به عنوان مثال فاز ۱۱پارس جنوبی نزدیک به ۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیازمند است و پروژه‌های ساخت و یا بازسازی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها حداقل به ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه نیاز دارد.
به این ترتیب با تعریف تعدادی پروژه در این زمینه و همچنین بسط این سیاست در صنایع دیگر نظیر حمل و نقل، فولاد، معادن، بهداشت و درمان و غیره ضمن جذب حجم بسیار بزرگی از نقدینگی سرگردان و کنترل نرخ ارز نسبت به راه اندازی پروژه های زمین مانده، ایجاد ارزش افزوده، اشتغال زایی و راه اندازی صنایع جانبی می توان اقدام کرد.
جهت موفقیت این روش توجه به نکات زیر ضروریست؛
۱- تضمین اصل سرمایه و سود توسط بانک مرکزی به صورت ارزی
۲- واقعی نگهداشتن نرخ ارز در بازار ثانویه
۳- انتشار اوراق مستقیما توسط بانک مرکزی به واسطه یکی دو بانک دولتی خوشنام، زیرا بسیاری از بانکهای کشور متاسفانه خود زمینه ساز شرایط نا مساعد کنونی هستند.
۴- جهت تشویق سرمایه گذار به حفظ سرمایه خود اقدام به ارایه مشوق در پایان برخی فواصل زمانی نمود، مثلا پس از دو سال حفظ سرمایه مبلغی یا درصدی اضافه‌تر پرداخت شود.
۵- سرعت عمل در تصمیم گیری و انتشار هر چه سریع‌تر اوراق تا قبل از وخیم تر شدن شرایط.
نگارنده معتقد است اجرایی سازی این روش (انتشار اوراق مشارکت ارزی) در ظرف مدت کمتر از یک‌ماه امکان پذیر است، چراکه شرکت نفت پروژه‌های متعدد تعریف و حتی آغاز شده در دست دارد؛ بنابراین نیازی به صرف زمان برای مطالعه و تعریف پروژه ندارد.
از سوی دیگر بانک مرکزی سپرده پذیری ارزی در بانکها را به تصویب رسانده و با اندک تغییرات قادر به تعمیم آن به اوراق مشارکت، با تکیه به تجربیات انتشار اوراق مشارکت ریالی در سالهای قبل خواهد داشت.
