به گزارش ایرنا، حدود دو ماه پیش «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا دستور خروج این کشور از توافق هسته ای را صادر کرد و سپس کوشید با ابزارهای تحریمی حجمی چشمگیر از فشار را بر جمهوری اسلامی ایران وارد آورد و تهران را در مقابل خواسته های کاخ سفید به عقب نشینی وادارد. در ارتباط با اهداف و پیامدهای این تصمیم ترامپ، پژوهشگر ایرنا با یک تحلیلگر مسائل بین الملل به گفت وگو نشست.
«امیرعلی ابوالفتح» بر این باور است که آمریکا با خروج از برجام و اعمال تحریم های ثانویه تنها به دنبال تسویه حساب با ایران نیست بلکه در نظر دارد با جهان تسویه حساب کرده و اثبات کند که اتحادیه اروپا توان ایستادگی در برابر خواست و اراده آمریکا را ندارد.
ابوالفتح با اشاره به مهمترین اهداف آمریکا از اعمال تحریم ها علیه ایران گفت: به نظر می رسد که آمریکا با این تحریم ها دو هدف را دنبال می کند که می توان از آنها با عنوان کف و سقف خواسته ها یاد کرد. همانطور که «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان نیز اعلام کرد، حداقل خواسته کاخ سفید از این فشارها دستیابی به سیاست های اعلامی یا همان تغییر رفتار ایران است. بر پایه این خواسته ها، تا زمانی که جمهوری اسلامی سیاست های خود در منطقه را تغییر ندهد این تحریم ها همچنان باقی خواهد ماند. البته «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در سخنانی موضوع تغییر سیاست های کلی و اعمالی ایران در خصوص اقدامات دفاعی، منطقه ای و امنیتی را مطرح کرده اما موضوع اصلی را می توان به طور کلی تغییر رفتار ایران دانست که کف خواسته آمریکا نیز دستیابی به این هدف است.
این کارشناس مسائل آمریکا افزود: ترامپ در نظر دارد که اگر ایران به حداقل انتظارات پاسخ ندهد، اعمال فشارها را تا جایی پیش ببرند که به باور سردمداران آمریکا به شورش و نا آرامی در ایران منجر شود. کاخ سفید معتقد است که با این راهکار و به دلیل ایجاد مشکلات اقتصادی، ناآرامی و شورش گریبان جمهوری اسلامی را خواهد گرفت و ایران در آستانه فروپاشی قرار می گیرد. به این ترتیب جمهوری اسلامی برای حفظ موجودیت خود به تغییر رفتار تن خواهد داد؛ در غیر این صورت سقف خواسته های آنان یعنی تغییر رژیم در ایران به عنوان گزینه بعدی مطرح می شود.
به باور وی، سیاستمداران آمریکایی تاکنون این هدف را در چارچوب سیاست اعلانی تشریح نکرده اند اما اقداماتی که از طرف واشنگتن صورت می گیرد، همچون ازسرگیری و گسترش تحریم ها، عدم پذیرش معافیت شرکت ها و تلاش برای کاهش فروش نفت ایران، بیانگر این موضوع است که در صورت لزوم هراسی از مطرح ساختن بحث تغییر رژیم در ایران ندارند.
ابوالفتح ضمن تشریح برنامه های مختلف مقامات آمریکا برای اختلاف افکنی در ایران گفت: مقامات کاخ سفید در ماه های اخیر سیاست متفاوتی را دنبال کردند. آنان برای سال ها ایجاد شکاف بین نهادهای انتخابی و انتصابی را در دستور کار قرار داده بودند اما مدتی بعد به دنبال قرار دادن مردم در برابر نظام بر آمدند. از این رو می توان گفت که آمریکا چندان موضوع تغییر رژیم ایران را مطرح نمی کند اما اقداماتی که انجام می دهد، نارضایتی و ایجاد ناآرامی در ایران را هدفگذاری کرده تا مردم را در برابر نظام قرار دهد. به این ترتیب واشنگتن قصد دارد با ابزارهای موجود زمینه را برای تغییر رفتار یا تغییر نظام جمهوری اسلامی فراهم کند. مقامات کاخ سفید در تلاشند تا با سوار شودن بر موج نارضایتی ها و مطالبات مردم که بیشتر جنبه اقتصادی دارد، به هدف و خواسته خود دست یابند.
وی در پاسخ به چرایی درخواست ترامپ برای مذاکره با ایران اظهار داشت: آمریکا تلاش دارد که در این مذاکره ها درباره موضوعات فراگیرتری با ایران به توافق برسد که توان هسته ای بخشی از این گفت وگوها باشد. در اصل آمریکا در نظر دارد تا ایران نقش تعریف شده از سوی ایالات متحده را بپذیرد. تحریم های اعمالی در سال های گذشته موجب شد که ایران نظم تعریف شده را در حوزه هسته ای را بپذیرد. دولت ترامپ امید دارد که این الگو در خصوص توان دفاعی و منطقه ای نیز کارساز باشد و برجام های متعددی در زمینه های مختلف از این گفت وگوها حاصل شود. افزون بر آن برجام هسته ای هم اصلاح و نگرانی های آمریکا نیز در این زمینه بر طرف شود.
وی درباره امکان دستیابی به توافق در مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا تاکید کرد: پیشبینی می شود که در شرایط کنونی جمهوری اسلامی ایران آن طور که آمریکایی ها انتظار دارند در برابر خواسته های ترامپ تسلیم نشود. دلیل های گوناگونی برای این موضوع وجود دارد. نخست اینکه تحریم ها هنوز نتیجه ای مشخص به دنبال نداشته که البته به طور حتم ایران برای آن نیز تدابیری اندیشیده است. از طرفی جهان نیز با این فشارها همراهی نمی کند. اگر چه برهی شرکت های خصوصی در حال قطع همکاری با ایران هستند اما این امید در تهران، بروکسل، پکن و مسکو وجود دارد که راه های دور زدن و منافذی برای عبور از تحریم های یکجانبه آمریکا وجود دارد که ایران را مجبور به تسلیم شدن در برابر خواسته های واشنگتن نمی سازد.
ابوالفتح معتقد است که ایران به سمت آمریکا حرکت نخواهد کرد، چرا که رفتار این کشور بیانگر تلاش برای رسیدن به یک توافق نیست. به باور این کارشناس، دیپلماسی توئیتری که ترامپ آغاز کرده بیشتر در جهت تحریک مقامات ایران برای مذاکره نکردن است. این در حالی است که اگر رئیس جمهوری آمریکا خواهان مذاکره با ایران بود لحن خود را تغییر داده و محترمانه تر سخن می گفت.
به باور وی، آمریکا با خروج از برجام و اعمال تحریم ها فقط به دنبال تسویه حساب با ایران نیست بلکه در نظر دارد با جهان تسویه حساب کرده و اثبات کند که اتحادیه اروپا توان ایستادگی در برابر خواست و اراده آمریکا را ندارد. ترامپ در نظر دارد به قاره سبز اعلام کند اقتصاد جهان بر پایه دلار و در گرو تصمیماتی است که در واشنگتن و نیویورک اتخاذ می شود. این روش آمریکا برای بازگشت به سروری جهانی از مسیر زیر پا گذاشتن برجام است. بنابراین آمریکایی ها آن چنان به دنبال مذاکره با ایران نیستند بلکه قرار است نظم آمریکایی نوع ترامپی یا ملی گرایی آمریکایی از این کشمکش حاصل شود. به عبارت دیگر ایران وجه المصالحه جنگ بزرگان در عرصه سیاست منطقه ای و اقتصادی است.
