این روزها که وزیر تندرو اسراییلی از استفاده از بمب اتمی در غزه سخن گفته بار دیگر برخی تحلیل ها درباره بازدارندگی هسته ای ایران تکرار می شود. از  منظر این تحلیل ها  سال‌های ۱۳۶۴ و ۶۵ سال‌هایی بود که صدام شهرهای مسکونی ما را با شدت بیشتری زیر موشک‌های دوربرد خود قرار داده بود. هر موشک با صدای مهیبی نیمه‌های شب، وسط شهرها، در حالی که مردم در خواب بودند منفجر می‌شد و گاه در یک شب بیش از 10موشک به یک شهر نسبتا کوچک، مثل دزفول اصابت می‌کرد. صحنه‌های وحشتناکی که احساس هر انسانی را پاره پاره می‌کرد. وسط معرکه موشک باران صدای ملت هرروز بلندتر می شد: موشک جواب موشک. اما موشکی وجود نداشت که به سمت دشمن پرتاب کنیم. تعدادی از سوریه می رسید، تعداد کمی هم با هزینه گزاف از لیبی. درست زمانی که اولین موشک ها را به طرف دشمن شلیک ‌کردیم، به شکل قابل توجهی حمله موشکی به شهرهایمان کم شد. پس از جنگ نیز علیرغم چشاندن طعم ضربات موشکی  به پایگاه نظامی آمریکا در عین الاسد و مواضع داعش در سوریه، لزوم ارتقاء سطح بازدارندگی در کشور کمابیش نیاز می شود. این احساس نیاز یا از طریق نخبگان و اندیشمندان علوم روابط بین الملل به جامعه ترزیق می‌شود یا از طریق گفتمان های کف جامعه یا دانشگاه ها یا تشکل ها وارد ادبیات سیاسی شده است. دراین میان، زمزمه هایی مبنی بر درخواست افزایش قدرت بازدارندگی با سلاح اتمی نیز به گوش می رسد! اما باید متذکر شد که ارتقای توان نظامی کشور مستلزم (استلزام منطقی) داشتن سلاح هسته ای نیست. همچنین نمی توان از استعاره «موشک جواب موشک» به ضرورت بمب هسته ای رسید؛ بمبی که به عقیده ای برخی از اندیشمندان انقلاب اسلامی با فطرت انسان و طبیعت به عنوان مخلوق خداوند سازگار نیست.

قائلان به ضرورت سلاح هسته ای برای کشور استدلال ها و دلایلی دارند از جمله اینکه رژیم غاصب قدس که گاه و بی گاه روان مردم متین و متدین و کشور را با تهدید حمله اتمی و نظامی می آزارد و به تازگی نیز یکی از وزرای تندرواش غزه را به بمباران اتمی تهدید کرد، دیگر به خود اجازه نخواهد داد که از گزینه نظامی سخن بگوید. دیگر اینکه ایران بیش از 20 سال است که به اتهام ساخت سلاح اتمی سنگین ترین  تحریم ها را علیه ملت ایران اعمال کرده اند، پس زمانی‌که هزینه های بسیار گزافی بابت نداشتن اش پرداخته ایم، حال حق داریم از مزایای آن بهره ببریم.

به اعتقاد مدافعان دستیابی به سلاح هسته ای، برنامه هسته ای ایران از ابتدای دهه هشتاد بهانه ای شد برای صدور انواع قطعنامه نامه علیه کشور و  قطعنامه ها با مناسبت و بی مناسبت علیه کشور صادر می شد. حاکمیت برای پاسخ دادن به این قطعنامه ها بهترین گزینه را انتخاب نمود: «رونمایی از یک دستاورد نظامی پس از صدور قطعنامه». این حرکت اقدامی شد برای توقف صدور قطعنامه علیه کشور که در نوع خود هم دستاورد محسوب می شود، هم موجب شناخت از روند تصمیم گیری در غرب شده است. در نتیجه اینطور برداشت می شود که، در قبال تحرکات دشمن چه در دیپلماسی و جنگ نرم و چه در زمان درگیری های نظامی‌ یا باید کنشگری کرد یا لازم است با اقدامی مهم و اثرگذار نظیر ساخت سلاح و امثال آن به اقدامات او پاسخ داد. در غیر این صورت، دشمن به اراده تصمیم گیران نظام تردید می کند و روند پیشروی را در دستور کار خود قرار می دهد. از نظر آنان امروز که در روز سی ام جنگ غزه قرار داریم و شاهد کشتار بی رحمانه و غیر انسانی ملت مظلوم در این باریکه هستیم، به نظر می رسد اعلام رسمی اقدام برای ساخت سلاح اتمی یک تیر و دو نشان است، یک: ارتقاء سطح بازدارندگی و افزایش قدرت تهاجمی در بالاترین سطح ممکن، دو: می توان اسرائیل و آمریکا را در مورد ادامه جنگ وادار به عقب نشینی کرد.

با این حال این دلایل علیرغم ظاهر موجه و واقع بینانه خود و محاسبه فواید، زیان های چنین اقدامی را کاملا نادیده می گیرند. مهم ترین آن ها از دست رفتن پشتوانه اعتماد داخلی و خارجی به خصوص پس از اعلام فتوای صریح رهبر انقلاب مبنی بر حرام بودن ساخت و استفاده از این سلاح هاست:

-ما دنبال انفجار هسته‌ای نیستیم، دنبال آزمایش هسته‌ای نیستیم، دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم؛ نه به‌خاطر اینکه آنها میگویند، [بلکه] به‌خاطر خودمان، به‌خاطر دینمان و به‌خاطر عقلمان. هم فتوای شرعی ما این است، هم فتوای عقلی ما این است. فتوای عقلی ما هم این است که ما امروز و فردا و هیچ وقت به سلاح هسته‌ای احتیاج نداریم؛ سلاح هسته‌ای برای یک کشوری مثل کشور ما مایه‌ی دردسر است. بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام ۱۳۹۴/۰۱/۲۰

 -اعلام کردیم که استفاده‌ی از سلاحهای هسته‌ای از نظر اسلام حرام و ممنوع است. و نگهداشتن آن ایجاد یک خطر بزرگ و یک دردسر بزرگ است؛ ما دنبال این نیستیم و نمیخواهیم؛ پول هم بدهند بگویند آقا شما بیائید این کار را بکنید، ملت ایران نمیخواهد، مسئولین نمیخواهند. بیانات در مراسم بیستمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله)  ۱۳۸۸/۰۳/۱۴

این ها تنها موارد از اظهارات رهبر انقلاب نیست که درباره ساخت، نگهداری و استفاده از سلاح هسته ای ایراد شده اند و ایشان چندین بار در این باره پرهیز داده اند. حال در صورت تخطی از این فتوای شرعی دیگر چه اعتمادی دستکم در داخل برای احکام شرعی صادر شده دیگر آن هم در یک نظام سیاسی مبتنی بر دین باقی می ماند؟ مرجعیت احکام اسلامی در طول تاریخ به دلیل صداقت و امانت داری حاملان و عالمان دین بوده است و بنابر مبانی دینی و فقهی ما ساخت سلاح های هسته ای و استفاده از آن زیان های غیرقابل محاسبه مادی و معنوی دارد.

از جهت سیاسی نیز معلوم نیست ساخت سلاح هسته ای بازدارندگی کافی را ایجاد کند. بازدارندگی از عناصر و ابعاد مختلف و پیچیده ای تشکیل شده است که بعد سخت افزاری و نظامی آن تنها یکی از این عناصر است که آن هم بسته به موقعیت ژئوپلیتیکی کشورها معنا پیدا می کند و چنین نیست که ساخت و آزمایش آن حلال همه مشکلات باشد. نمونه شوروی سابق و کره شمالی پیش چشم ماست. 

مساله پیچیدگی و دشواری محافظت از این سلاح های غیر متعارف و آلودگی های زیست محیطی دیگر آنها نیز نکته بسیار مهمی است که در تحلیل های مدافعان بازدارندگی هسته ای به کلی غایب است.