به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم،  بیست و سومین نمایشگاه لوازم خانگی کشور از 3 تا 6 آبان ماه 1402 برگزار شده است. در این نمایشگاه نیز همانند نمایشگاه های قبلی برخی از برندهای مطرح بازار که عمده سهم بازار را در دست دارند شرکت نکرده بودند که بیانگر اختلافات در انجمن های مربوطه و شرکت های لوازم خانگی است که تاکنون مقام سیاستگذار نتوانسته است راه حلی برای برون رفت از آن ارائه دهد.

خبرنگار تسنیم در بازدید از بیست و سومین نمایشگاه صنعت لوازم خانگی کشور به نکات جالبی دست پیدا کرده است که اگر از منظر سیاستگذاری صنعتی به آن نگاه شود، می تواند کمک شایانی به صنعت لوازم خانگی کشور شود.
 
1- عدم حضور برخی برندهای مطرح صنعت لوازم خانگی در نمایشگاه

تعدد انجمن های صنعت لوازم خانگی در کشور شاید گویای اختلافات جدی و مخربی در صنعت لوازم خانگی کشور بوده است. چرا که امروزه نزدیک به 5 انجمن در حوزه لوازم خانگی کشور وجود دارد که هرکدام ذینفعان خود را داشته و از طرفی برنامه ها و سیاستگذاری های خاص خود را دنبال می‌کنند.

 البته دلیل این موضوع را باید سیاستگذاری برخی با محوریت واردات و برخی دیگر با محوریت تولید دانست که این اختلافات همواره مخل سیاستگذاری صنعتی درست در این صنعت شده است. چرا که مقام سیاستگذار بجای تمرکز بر سیاستگذاری صنعتی و بکارگیری تجارب کشورهای موفق صنعتی در دنیا، همواره در برابر موضوع دوگانه تولید-واردات قرار گرفته است و کلیدواژه های اقتصاد همچون حمایت از تولید ملی، تولید و ... بر اثر عدم سیاستگذاری صنعتی صحیح سیاستگذار و سوء استفاده برخی از واردکنندگانی که در واژه دروغین تولید خودنمایی می کند، به ابتذال کشیده شده است.
 
در حال حاضر اگر این اختلافات به نحوی درست مدیریت شوند، می تواند با ایجاد کنسرسیوم های قطعه سازی و همچنین تولید مشارکتی، همکاری های سازنده ای را در این صنعت خلق کند که زمینه های رقابت پذیری را در این صنعت افزایش می‌دهد.

2- مقیاس اقتصادی، حلقه مفقوده حاضرین

نگاهی گذرا به شرکت های حاضر در نمایشگاه نشان از وجود گسترده برندهایی بود که کمتر شناخته شده هستند و عموما در دوره پسا برجام شکل گرفته اند. اتفاقی که اگرچه برخی از آن به عنوان یک موفقیت یاد می کنند، ولی در عمل این یک شکست سیاستگذاری در حوزه صنعت لوازم خانگی کشور بوده است. چرا که صنایع با نیاز بالا به هزینه های تحقیق وتوسعه، مهمترین نیازمندی که برای موفقیت خواهند داشت، رسیدن به مقیاس بهینه اقتصادی است تا بتواند هزینه های تحقیق و توسعه و نوآوری را با سرشکن کردن بر تعداد بالاتری محصول امکانپذیر کنند. این مهم حلقه مفقوده بسیار مهمی است که خلاء آن مانع از تولید محصولات با کیفیت توسط بنگاه های کوچک بوده است.
 
موضوعی که گاها باعث بروز نارضایتی از محصولات این بنگاه ها هم شده است. اهمیت این موضوع تا جایی است که در تجربه توسعه صنعتی صنایع الکترونیک و خودرو در کره جنوبی، قوانین قهری برای ادغام، خلق انحصار برای رساندن بنگاه های تولیدی به مقیاس اقتصادی بهینه توسط مقام سیاستگذار وجود داشته است، حال آنکه سیاستگذاری مقام سیاستگذار در صنعت کشور ما با قوانینی همچون تسهیل صدور مجوزها و همچنین قوانین و مقررات راهبردی، همواره باعث خلق بنگاه های کوچکی شده است که مانعی جدی در برابر رسیدن بنگاه های به مقیاس بهینه اقتصادی خود بوده است.
 
آمارهای اعلامی از سوی نهادهای رسمی از تعدد تولیدکنندگان رسته های مختلف صنعت لوازم خانگی جای تأمل بسیاری دارد که در جدول زیر مشاهده می کنید.

حداقل ظرفیت سالیانه تولید برای هر واحد صنعتی ( هزار دستگاه)
یخچال
700
ماشین لباسشویی
600
کولر آبی
450
تلویزیون رنگی
500

آماری که به جز چند شرکت مطرح، تقریبا هیچکدام از تولیدکنندگان لوازم خانگی قادر به تولید آن نبوده اند، و این در حالی است که مقام سیاستگذار همچنان در حال صدور مجوز برای ورود تولیدکنندگان دیگر به این صنعت، به بهانه رقابت است.

 در نمایشگاه امسال اکثر شرکت کنندگان بیشتر در حوزه یخچال از محصولاتی رونمایی کردند که هر کدام فارغ از کیفیت که در شرایط نامناسبی بودند و بازدید کنندگان را با قیمت های بالایی روبه رو می کردند که اصلاَ با کیفیت بد یخچال قابل قبول نبود.

3- کیفیت، فدای سیاستگذاری غلط

بررسی های میدانی خبرنگار تسنیم، در بازدید از نمایشگاه لوازم خانگی مشاهداتی از کیفیت بسیار پایین تولید برخی از تولیدکنندگان داخلی بود که عموما با برندهای کمتر شناخته شده اقدام به حضور در نمایشگاه کرده بودند. برندهایی که عموما در چندسال اخیر و در غیاب یک سیاستگذاری درست که عموما همراه با سیاست تسهیل صدور مجوزها، شکل گرفتند و اگرچه بخشی از نیاز بازار را توانستند پوشش دهند ولی هرگز با مقیاس تولیدی پایینی که دارند نمی توانند محصولاتی با کیفیت مورد انتظار بازار را تولید و عرضه کنند.
 

البته نکته مهم اینجاست که ارتقاء کیفیت، در گرو تحقیق و توسعه قوی است که این مهم نیازمند سرمایه گذاری های سنگین بوده که تنها با تیراژ تولید بالا است که می توان هزینه های آن را پوشش داد. این در حالی است که تولیدکنندگانی که در تیراژ پایین اقدام به تولید می کنند، هرگز قادر به پوشش این هزینه ها نبوده و از این جهت نمی توانند کیفیت محصولات تولیدی خود را ارتقاء دهند. حال آنکه یک سیاستگذاری درست در عرصه صنعت لوازم خانگی می توانست منافع فردی این واحد ها را به گونه ای طرح ریزی کند که در راستای منافع صنعت، بجای تولید محصول کامل که صرفه مقیاس ندارند اقدام به تولیدات قطعات مورد نیاز این صنعت نماید که صرفه های اقتصادی را برای آنها در پی داشته باشد تا عملا منافع بنگاهی با منافع صنعت و منافع ملی همسو شود. حال آنکه نحوه سیاستگذاری به شکلی بوده است که منافع اقتصادی این بنگاه های نوظهور عملا، منافع ملی را خدشه دار کرده است.
 
4- عدم وجود نقشه راه صنعت

یکی دیگر از مشکلاتی که در نمایشگاه صنعت لوازم خانگی به وفور شاهد آن بودیم، عدم وجود یک برنامه یکپارچه و منسجم در غالب سند راهبردی در این صنعت بوده است. به عبارتی امروزه وجود یک سند راهبردی برای صنعت لوازم خانگی کشور به عنوان یک حلقه مفقوده مهم بسیار قابل احساس است. سند راهبردی که بتواند هم مقام سیاستگذار را از اتخاذ تصمیمات ناگهانی و احساسی بازدارد و هم اینکه بتواند منافع اقتصادی همه تولیدکنندگان این صنعت را همسو با منافع صنعت و منافع ملی پی ریزی کند. به نحوی که مسیر حرکت از حمایتگرایی به بازار آزاد را به نحوی طرح ریزی کند که صنعت لوازم خانگی کشور بتواند در یک بازه زمانی مشخص به درجه ای از رقابت پذیری برسد که بتواند چند برند مطرح در بازارهای جهانی را پایه ریزی کند.

     باید سیاست ها به نحوی طرح ریزی شوند، که بسیاری از بنگاه های تولیدی که در مقیاس اقتصادی خود نیستند بجای تولید محصولاتی با کیفیت پایین که عموماً ناشی از عدم رسیدن به مقیاس اقتصادی بهینه است و نارضایتی های مردم را نیز در پی داشته است؛ می توانند در بخش دیگری از زنجیره ارزش همانند قطعه سازی ایفای نقش کنند که بتوانند در مقیاس اقتصادی بهینه اقدام به تولید کنند؛ و یا اینکه با سیاست های ادغام بتوان بنگاه ها را به ظرفیت اقتصادی بهینه ای رساند که هزینه کرد، برای کیفیت محصولات را برای آنها توجیه پذیر ساخته و عملا زمینه های رقابت پذیری این صنعت را ارتقاء دهد.
 
به اعتقاد کارشناسان رقابت پذیری در این صنعت هم می تواند کیفیت را ارتقاء داده و هم زمینه جهانی سازی و حضور در بازارهای بین المللی را تسهیل کند، همان اتفاقی که در صنعت لوازم خانگی کشور کره جنوبی، ترکیه و ... رقم زده شد و امروزه شاهد دستاوردهای عظیم آن در اقتصاد این کشورها هستیم.