همشهری نوشت: بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور که از سال۱۳۶۶ آغاز شده، از همان دوره‌های نخست، تجربه بازدید حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را داشته و رهبر معظم انقلاب در اکثر سال‌های برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور یافته‌اند. در این بین برای اهالی کتاب جالب توجه است که ایشان نسبت به موضوعات فرهنگی بسیار حساس و دغدغه‌مند هستند تا جایی که رهبر معظم انقلاب در بازدید از سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به جزئیات و مصادیق ورود کرده و بر شکسته شدن قیمت کتاب، لزوم فرهنگ‌سازی برای افزایش مطالعه و ضرورت جذب کودکان و نوجوانان به فرهنگ بومی تأکید فرمودند. در راستای تبیین سخنان ایشان، به چند نکته بسنده می‌کنیم:
الف- گرانی کاغذ: صنعت نشر بر ستون کاغذ استوار است و نویسندگان، مولفان و ناشران از آن تاثیر پذیرند، اما در سال‌های اخیر، افزایش قیمت آن، موجب شده تا بسیاری از ناشران خرده‌پا و کوچک که می‌خواستند در کار فرهنگ باقی بمانند حذف شوند چرا که با این گرانی نمی‌توانند کار کنند و بسیاری از ناشران به‌دلیل گرانی کاغذ ترجیح می‌دهند به دیگر مشاغل روی بیاورند و انگیزه شرکت در نمایشگاه کتاب هم برای آنها کم‌سو شود. البته در ماه‌های اخیر وزارت ارشاد در راستای تامین و تولید کاغذ مرغوب اقداماتی را در دستورکار داشته و می‌توان امیدوار به روزهای بهتر بود اما برخی کارشناسان بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری مشترک با تولید‌کنندگان خارجی و فراهم‌کردن بسترهای لازم برای این کار را راهگشا می‌دانند تا هم وابستگی کشور را در این عرصه کمتر و هم انتقال دانش فنی را داشته باشیم. گرچه نباید فراموش کرد که افزایش قیمت کاغذ محدود به کشور ما نیست و در دیگر نقاط جهان هم این تجربه وجود دارد تا جایی که «لئونید شکورویچ» مدیر انتشارات آزبوکا آتیکوس در روسیه که منتشر‌کننده رمان‌های کلاسیک است از گرانی کاغذ شکایت دارد و می‌گوید این انتشارات در ترجمه و چاپ رمان‌های خارجی محدودیت دارد.
ب- بسترسازی فرهنگی برای کتابخوانی: شرایط و عوامل اجتماعی، خانوادگی، مدرسه‌ای، کتابخانه‌ای و فردی در گرایش و ترغیب به مطالعه و کتابخوانی تأثیر می‌گذارد و یکی از معیارها و شاخص‌های رشد و توسعه، میزان توجه و گرایش شهروندان به مطالعه و کتابخوانی است و هر جامعه‌ای که بخواهد در مسیر پیشرفت و تعالی قرار گیرد باید برای این مؤلفه مهم و تأثیرگذار سرمایه‌گذاری انسانی انجام دهد. در این بین کارشناسان تعلیم و تربیت پیشنهاد راه‌انداری باشگاه کتاب را مطرح می‌کنند. این ایده با توجه به اینکه سرگرم‌کننده و جذاب است، می‌تواند در ترغیب به کتابخوانی مؤثر واقع شود و علاوه بر کتابخوانی، بحث‌های اهالی باشگاه هم باعث می‌شود که تجربه خواننده کتاب بیشتر شود. البته برخی از نهادها هم با به کارگیری طرح‌هایی در صدد افزایش میزان مطالعه هستند. به‌عنوان نمونه طرح «کتابدار شو» با هدف آشنایی هرچه بیشتر نوجوانان با کتابخانه‌ها و مهارت‌ها و مسئولیت‌های مورد نیاز یک کتابدار و ایجاد پیوند عمیق‌تر میان نوجوانان با کتابخانه، از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، در همین راستاست.
ج- آموزش هویت ملی به کودکان: هویت ملی به‌عنوان مهم‌ترین نوع هویت‌جمعی، در کشاکش تصور ما از دیگران شکل می‌گیرد و اصولا پیرو دانش و بینشی است که ما در درجه اول خارج از خانواده، یعنی در مدرسه، دریافت می‌کنیم. مربیان در ایجاد و رشد این بخش از هویت، نقشی محوری برعهده دارند. آشنا کردن نوآموزان با نمادهای ملی از قبیل پرچم، سرودملی، نقشه کشور، زبان فارسی و همچنین آداب و رسوم و مناسبت‌های دینی و ملی از قبیل اعیاد و مناسبت‌های مهم اسلامی، ایرانی و انقلابی مانند مبعث، غدیر، نیمه‌شعبان، فطر، قربان، دهه‌فجر، روز پدر، روز مادر، روز معلم و نمادهای محلی مورد تأکید قرار دارد و به‌نظر می‌رسد افزایش کتاب‌های کودک و نوجوانی که برمبنای فرهنگ و سبک زندگی ایرانی - اسلامی تالیف شده‌اند از ملزومات این پروسه قلمداد می‌شود.
سرانجام اینکه اخبار این چند روزه نمایشگاه سی‌وچهارم، نوید استقبال از خرید کتاب را می‌دهند و می‌توان با به‌کارگیری راهکارهای کارشناسی روند افزایش اقبال به کتابخوانی را مشاهده و نمایشگاه کتاب را ویترینی برای صعودی شدن مطالعه در کشور قلمداد کرد، همانگونه که رهبر معظم انقلاب روز گذشته تأکید کردند که «بحمدالله در نمایشگاه کتاب نشانه‌های مژده‌بخش و همت‌ها و انگیزه‌های خوب جوانانه مشاهده می‌شود.»
امیر خدادادهمدانی
