در دورههای اخیر مجلس شورای اسلامی، موضوع استخدام برخی از نمایندگان بعد از اتمام دوره نمایندگی در وزارتخانههایی مانند نفت، وزارت خارجه، صمت و ... یكی از مباحث موردتوجه رسانهها و مردم بوده است.
اینگونه استخدامها در چند دوره اخیر در ارتباط با وزارت نفت بسیار بیشتر از وزارتخانهها و دستگاههای دیگر موردتوجه قرارگرفته است. در پنج دوره گذشته مجلس شورای اسلامی (بهویژه در مجلس ششم، نهم و دهم) تعداد بسیار زیادی از نمایندگان توانستند با استفاده از رانت جایگاه نمایندگی در پایان دوره در وزارت نفت مشغول بکار شوند.
احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی در برنامه گفتگوی ویژه خبری دوشنبهشب، سوم مهرماه شبکه دو سیما از استخدام رانتی شصت نماینده مجلس در وزارت نفت خبر داد.
امیرآبادی فراهانی با اشاره به اینکه بیژن زنگنه در دو دوره مسئولیتش در دولتهای آقایان خاتمی و روحانی، شصت نفر از نمایندگان را در وزارت نفت استخدام کرد گفت: او تنها در دوره قبل، 25 نماینده و از سال 1392 تا سال 1400 هم که دوباره وزیر شد، 35 نماینده را به وزارت نفت برده است.
یكی از دلایل مهمی كه همیشه برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی تلاش داشتهاند تا به کمیسیونهایی مانند انرژی، امنیت ملی و سیاست خارجی و ... راه پیدا كنند نیز به همین مسئله برمیگردد. بنابراین شاید بر این اساس بتوان گفت چرخه باطلی شکلگرفته كه برخی نمایندگان از ابتدای ورود به مجلس بدون توجه به سوابق تحصیلی و اجرایی تلاش میکنند به کمیسیونهای خاصی راه پیدا كنند، آنها طی دوره نمایندگی با توجه به ارتباطات و تعاملاتی كه با وزارتخانهها و دستگاههای اجرایی دارند راهی برای ورود به آن وزارتخانه و سازمان در پایان دوره فراهم میکنند. به عبارتی بهتر نمایندگانی كه در پایان دوره نمایندگی راهی برای رسیدن به بهارستان پیدا نمیکنند به دلیل حمایتهایی كه از آن وزارتخانه و سازمان داشتهاند بهسادگی به صندلی و جایگاههای مدیریتی آن دست پیدا میکنند.
پدیده استخدامهای رانتی در وزارتخانههایی مانند نفت، محصول تعامل نادرست و فسادزای برخی نمایندگان با وزیر است که نماینده طی دوره نمایندگی تلاش میکند تا وزیر از گزند انتقادات، طرح سؤال و استیضاح همکاران خود مصون بماند و مقام اجرایی نیز در پایان دوره نمایندگی به وی یک کرسی مدیریتی اعطاء میکند( قطعا این قاعده درباره همه استخدام شدگان صادق نیست و دلایل دیگری در میان است ) . نکته جالب آنجاست که این پدیده و رابطه، مورداشاره خود نمایندگان نیز قرارگرفته است.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی، معاون رئیسجمهور و رئیس بنیاد شهید در آبان ماه سال 1398 (كه آن زمان عضو هیئترئیسه مجلس شورای اسلامی بود) در یک مصاحبه تلویزیونی پرده از علاقه نمایندگان به حضور در وزارت نفت برداشت.
قاضیزاده هاشمی در برنامه تلویزیونی سرخط گفت: «بالاخره وقتی تعدادی همکاران نماینده ما که حقوق آنها ۱۰ میلیون تومان است اصرار دارند بروند کارمند وزارت نفت شوند با پیگیریهای زیاد که اخبار آنهم آمد، حتماً حقوقشان آنجا بیشتر است که چنین اصراری دارند. چه حقوقهایی آنجا ذکر میشود؟ ۴۰ میلیون تومان، ۳۰ تومان، ۲۵ تومان، ۲۳ تومان است. این اعداد بیان میشود و هیچکسی هم تکذیب نکرد».
قاضیزاده هاشمی گفت «اگر آنجا یک خدمات ویژه و ممتازی دریافت نکنند که کسی اصرار ندارد برود. چرا کسی اصرار ندارد کارمند آموزشوپرورش شود؟ ... چرا کسی اصرار ندارد کارمند ارشاد شود؟ همه میخواهند نفتی شوند!».
هدایت الله خادمی نماینده مردم ایذه و باغملک در مجلس دهم نیز در چهارم مهرماه سال 1397 درباره این موضوع گفته بود: «فردی که در وزارت خود 4 میلیون حقوق میگرفته زنگنه آن را به وزارت نفت برده است و به او 20 میلیون حقوق میدهد و درنهایت اگر نمایندهای دور بعد رأی نیاورد او را مدیرکل میکند مانند اتفاقی که برای نمایندگان ادوار رخ داد یعنی افرادی که رأی نیاوردند امروز بالاترین سمتها را در وزارت نفت دارند دلیل آنهم روشن است به این دلیل که امروز در مجلس کمک زنگنه میکنند».
بیژن زنگنه، وزیر نفت سابق نیز در مردادماه سال 1396 برای اولین بار رسماً به استخدام نمایندگان مجلس در وزارت نفت اذعان و این موضوع را باعث افتخار خود دانست.
زنگنه دراینباره گفته بود: «میگویند نمایندگان ادوار را استخدام کردید. خب هر دورهای که تمام میشود یکی از دغدغههای هیئترئیسه مجلس این است که با وزرا جلسه میگذارد تا این نمایندگانی که کاری ندارند را بهکارگیرند. خب نمایندهای که کار ندارد چه شود آیا باید در جامعه رها شود؟ اگر نمایندهای نگران شغل آینده خود باشد حتی در حد یک حقوق دولتی هزار مفسده دیگر ایجاد میشود. لذا من هم افتخار میکنم که تعدادی از این نمایندگان ادوار را به کار گرفتم و این کار مخفیانه نیست».
با این توضیحات ضرورت دارد مجلس یازدهم قانونی برای پایان یافتن این چرخه معیوب تصویب كند تا نمایندگانی كه بنا به هر دلیلی (عدم راهیابی به مجلس، عدم تائید صلاحیت یا عدم حضور در انتخابات) در دوره بعدی نتوانند به مجلس شورای اسلامی راه پیدا كنند نتوانند در وزارتخانهای مانند نفت مشغول بكار شوند.
منطق صحیح آن است که نمایندگان مجلس بر اساس تخصصهای خود در کمیسیونهای مجلس عضو شوند و در پایان دوره نمایندگی نیز به همان سازمان و ادارهای که قبلاً در آن استخدام بودند برگردند. ازاینرو سمت و جایگاه نمایندگی نباید بهعنوان محلی برای کسب امتیازات ویژه برای خود و اطرافیان نماینده باشد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد حتماً آدمهای دلسوزتری که قصد خدمت به مردم و کمک به آنها را دارند پیشقدم برای نمایندگی میشوند.
