به گزارش الف، در پانزدهمین شب از ضیافت قرآنی شبکه قرآن و معارف سیما، زندگی و مجاهدات مرجع تقلید و آزاده جانباز، "آیت الله سید محمدتقی خوانساری" با حضور "حجت الاسلام سیدمحمدرضا ابن الرضا خوانساری" از اساتید درس خارج فقه حوزه علمیه قم مورد بررسی قرار گرفت. 

این استاد حوزه علمیه در خصوص آیت الله خوانساری اظهار داشت: آیت الله خوانساری به همراه شیخ موسی خوانساری دروس مقدماتی حوزه را نزد آیت الله میرزا محمود خوانساری گذراند و در ۱۷ سالگی به نجف رفت. 

خوانساری گفت: حاج آقا محمدتقی در مدت حضور در نجف در محضر اساتید بنامی همچون آیت الله آخوند خراسانی، مرحوم شریعت اصفهانی، مرحوم سید یزدی، مرحوم نائینی و مرحوم آقاضیا عراقی کسب معرفت و فیض کرد و در مدت ۱۷ سال حضورش در نجف، یک مجتهد مسلم شد. 

این استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه ایشان همواره، چون سربازی شجاع و جنگجویی کارآزموده در میدان نبرد با ستمگران حضور داشت و با شهامت خود به دیگران قوت قلب و روحیه می‌داد، بیان داشت: ایشان در جریان فتوای جهاد مراجع برای جهاد با انگلیس، در حالی که ۲۸ سال داشت، در جنگ شرکت کرد. ایشان در آن جنگ از ناحیه پا مجروح شد و به اسارت دشمن در آمد و ۴ سال به سنگاپور تبعید شد. جالب است که ایشان در زندان سنگاپور از یک اسیر هندی، انگلیسی و او از سید، فلسفه و منطق می آموزد.

چهار سال اسارت در سنگاپور

وی ادامه داد: ایشان بعد از ۴ سال اسارت از منطقه ای به منطقه ای دیگر، در مسیرکوشک به بصره، خود را از کشتی به آب انداخته و زیر باران گلوله خود را به ساحل می رساند. او که تحت تعقیب بود به همراه همرزم خود، آقاسیدابوالقاسم کاشانی، مخفیانه از مرزهای غربی وارد ایران شده و مورد استقبال مردم و مقامات محلی قرار می گیرد.

خوانساری گفت: ایشان وقتی بعد از آزادی به خوانسار مراجعت می کند، به قول آقاسید مصطفای صفایی خوانساری از عظائم قم، در اثر سختی هایی که در دوران اسارت تحمل کرده بود، به قدری لاغر شده بود که پوست صورتش به استخوان ها چسبیده بوده و رنگ به رخسار نداشته است. 

وی با بیان اینکه ایشان بعد از خوانسار به اراک می رود و آنجا مدرس بزرگی می شود، خاطرنشان کرد: آیت الله خوانساری در مدت حضورشان در اراک، به یکی از دوستان نزدیک آقاشیخ عبدالکریم حائری تبدیل می شود و در تشویق حاج شیخ به تاسیس حوزه علمیه قم بسیار مؤثر بوده است. نقل های مختلفی در خصوص علاقه و توجه آقاشیخ عبدالکریم حائری وجود دارد. 

یکی از مراجع ثلاث حوزه قم

خوانساری گفت: از سوی دیگر آیت الله اراکی نیز یکی از مریدان آقای خوانساری بود و به نوعی مسخر ایشان شده بود؛ با اینکه ایشان خود مرد عظیمی بود ولی حاضر شده بود منشی آقاسید محمدتقی خوانساری بشود و نامه های ایشان را تنظیم می کرد. 

وی افزود: بعد از رحلت آیت الله عبدالکریم حائری، مصائب زیادی متوجه حوزه ها شد. به طوری که حتی در برخی استانها اجازه برگزاری مراسم ترحیم برای حاج شیخ را ندادند؛ در چنین شرایطی سه تن از عظما، مرحوم آیت الله سیدصدرالدین صدر، مرحوم سیدمحمدتقی خوانساری و آیت الله سیدمحمد حجت کوه کمره ای مرجعیت را پذیرفتند و مراجع ثلاث شهرت یافتند.

خوانساری ادامه داد: بعد از مدتی دیدند این تشتت و چندصدایی درست نیست؛ لذا تصمیم می گیرند که از آیت الله بروجردی دعوت کنند تا زعامت حوزه را بپذیرد؛ آنها به قدری برای آقای بروجردی احترام قائل بودند که یکی از آنها محل درسش را به ایشان واگذار کرد؛ یکی دیگر محل نمازش را و دیگری نیز مناصب خود در حوزه را به ایشان داد و به این گونه از زعامت وقت حوزه حمایت کردند. همین نوع اقدامات در کنار تلطیف شدن فضای کشور بعد از تبعید رضاخان، موجب شد که جمعیت حوزه از ۴۰۰ نفر در دوران آیت الله حائری به ۱۴ هزار نفر برسد. 

منظر دل نیست جای صحبت اغیار 

این محقق علوم دینی بیان داشت: به گفته آیت الله اراکی، ایت الله خوانساری "بواب قلب" خود بود، یعنی نگهبان قلبش بود. آیت الله اراکی نقل کرده است وقتی به نماز می ایستاد گویی با خداوند متعال صحبت می کرد.

وی افزود: ایشان در سال ۱۳۲۸ بعد از سه سال که حج تعطیل شده بود، مشرف به حج شدند. از عراق به بیروت می روند و در آنجا نماز اقامه می کنند که جمعیت کثیری در نمازش شرکت می کنند. بعد از آنجا به مکه می رود و از ایشان دعوت می شود که در نماز را به امامت ایشان بخوانند که به دلیل جلوگیری از تفرقه، قبول نمی کند و خودش در نماز اهل سنت شرکت می کرد.

نماز جمعه را واجب می دانست 

خوانساری به حضور همیشه صحنه و اقدامات قاطع و به لحظه این مرجع بلندآوازه شیعه اشاره کرد و گفت: مرحوم آقاسیدتقی خوانساری نخستین فقیهی است که در دوران خودش در دفاع از فلسطین بیانیه داد. حتی در غائله کشتار مسلمانان در کشمیر هم بیانیه می دهد که بسیار مؤثر بوده است. همچنین ایشان علی رغم بسیاری از علما که نمازجمعه را واجب تأخیری یا مستحب مؤکد می دانند، ایشان بعد از طرح مباحث علمی نمازجمعه، شرکت در آن را واجب عینی می خوانند.

وی افزود: جالب است که یکی از کسانی که در نماز ایشان شرکت می کرد، حضرت امام خمینی (ره) بود که در جلسات درس سیدخوانساری نیز حضور می یافت و نقل است که نماز حضرت امام پشت سر سیدمحمدتقی خوانساری هیچگاه قضا نشد. 

گفتنی است، ضیافت عنوان برنامه ای است که در ماه مبارک رمضان هر شب با حضور اساتید و کارشناسان برجسته علوم دینی با اجرای سیدعلی قوامی، یک ساعت پیش از افطار از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می شود.