به گزارش الف، در 10 روز اخیر مذاکرات گسترده‌ای درباره آینده برجام با حضور نمایندگان ایران و کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای (چین، روسیه و سه کشور اروپایی) و نیز انریکه مورا، هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک از اتحادیه اروپا برگزار شد.

در این راستا نشست کمیسیون مشترک برجام در روز 13 فروردین‌ماه به‌صورت مجازی برگزار شد. دومین جلسه حضوری و در روز سه‌شنبه ۱۷ فروردین‌ماه برگزار شد و این رایزنی‌ها در روز جمعه 20 فروردین‌ماه نیز ادامه یافت. محور نشست مذاکره درباره نتایج دو کارگروه لغو تحریم‌ها و تعهدات توافق هسته‌ای بوده است.

 قرار است نشست بعدی کمیسیون مشترک برجام روز چهارشنبه 25 فروردین‌ماه در وین برگزار شود.

سید عباس عراقچی، رئیس هیئت کشورمان بعد از برگزاری نشست روز جمعه بیان داشت: لغو کلیه تحریم‌های آمریکا که در دوران دونالد ترامپ وضع‌شده، گام مهم و ضروری برای احیای برجام است و ایران صرفاً بعد از راستی آزمایی درباره لغو تحریم‌ها اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد نمود و به برجام بازخواهد گشت.

اگرچه نسبت به مذاکرات ابراز خوش‌بینی‌های محتاطانه‌ای صورت گرفته اما هنوز نمی‌توان با قاطعیت عنوان داشت که این رایزنی‌ها به سرانجام خواهد رسید. دراین‌بین ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بیان داشته که ایالات‌متحده حاضر است تحریم‌های ناسازگار با برجام را لغو نماید اما ایران همیشه تأکید داشته ضرورت دارد تمام تحریم‌ها برداشته شوند.

همچنین ایران اعلام کرده در هیچ گفت‌وگوی مستقیمی با مقامات آمریکایی شرکت نخواهد کرد و راه‌حل گام‌به‌گام برای بازگشت به برجام را نیز قبول ندارد.

یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا دراین‌باره به پولیتیکو گفته اگر ایران همچنان بر موضع خود اصرار داشته باشد که تمامی تحریم‌هایی که از سال 2017 اعمال‌شده می‌باید لغو گردد حتماً مذاکرات به بن‌بست کشیده خواهد شد. رویترز نیز گزارش داده که هر دو کشور موضع‌گیری‌های سرسختانه‌ای در مذاکرات اتخاذ کرده‌اند.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز حساب توییتر خود نوشت: ایران مسیری منطقی برای پایبندی کامل به برجام ارائه می‌کند: ایالات‌متحده - که این بحران را به وجود آورده - باید ابتدا به تعهدات کامل بازگردد، ایران پس از راستی آزمایی سریع، اقدام متقابل خواهد کرد؛ تمامی تحریم‌های ترامپ، ضدبرجام بودند و باید رفع شوند - بدون توجه به تمایزات و نام‌گذاری‌های بی‌منطق و خودسرانه تحریم‌ها.

ظریف 3 بهمن‌ماه در مقاله‌ای برای فارن افرز نوشته بود دولت بایدن می‌تواند به برجام باز ‌گردد به‌شرط آن‌که تمامی تحریم‌های اعمال‌شده، باز اعمال‌شده یا دوباره برچسب‌گذاری تحت هر عنوانی لغو شوند.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه نیز روز شنبه 21 فروردین‌ماه 1400 بعد از مصاحبه با سی.ان.ان در توییتی نوشت: رئیس‌جمهور آمریکا باید انتخاب کند: می‌تواند به توافق اوباما متعهد باشد و یا اینکه می‌تواند به تحریم‌های ترامپ اصرار ورزد- ازجمله تحریم‌های ضدبرجامی با برچسب‌های ساختگی. آنچه رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌تواند انجام دهد، این است که این دو گزینه را توأمان دنبال کند.

گفتنی است دونالد ترامپ در 18 اردیبهشت 1397 بعد از خروج آمریکا از برجام، مبادرت به اعمال تحریم‌های گسترده علیه ایران رو آورد. طی این مدت علاوه بر لغو مجوزهای فروش هواپیمای مسافربری، تحریم‌هایی در حوزه بیمه، نفت، فلزات، صنعت خودروسازی و ... اعمال‌شده است.

برگشت ایران و آمریکا به برجام چگونه خواهد بود؟

یکی از مسائل مهمی که به آن اشاره نیز شد نحوه بازگشت طرفین به برجام است. درحالی‌که آمریکا از ضرورت برگشت ابتدایی ایران به تعهدات و انجام مذاکرات برای توافقی طولانی‌تر سخن گفته خبرگزاری کیودو ژاپن روز شنبه از طرح جدید تهران با عنوان «پایان بازی» برای احیای توافق هسته‌ای رونمایی کرد.

مطابق این طرح دولت آمریکا در یک روز مشخص می‌باید تمام تحریم‌های دوره ترامپ تحت هر عنوانی را ملغی اعلام نماید و سپس ایران روز بعدازآن بازگشت به‌کل تعهدات خود را طی اعلامیه‌ای بیان خواهد کرد.

پیش از آن رهبر انقلاب در دیدار فرماندهان نیروی هوایی و پدافند ارتش در تاریخ 19/11/1399 بیان داشته بود: «اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی -که چند تعهد آن را لغو کرده- برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را کلّاً لغو بکند؛ آن‌هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم؛ نه بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن‌وقت ما هم به این تعهدات برجامی برمی‌گردیم؛ این سیاست قطعی جمهوری اسلامی است و مورد اتّفاق مسئولان کشور هم هست و از این سیاست بر نخواهیم گشت».

موضوع دیگری که به نظر می‌رسد ایجاد چالش کرده نحوه راستی آزمایی طرفین در زمینه انجام تعهداتشان است. درحالی‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند تعهد و پایبندی ایران به برجام را بسنجد اما در قبال رفع تحریم‌ها، تائید آن بسیار زمان‌بر خواهد بود.

عباس عراقچی دراین‌باره گفته بود: «آنچه برای ما مهم است این است که آثار برداشته شدن تحریم‌ها را روی زمین ببینیم. ما اصرار داریم تحریم‌هایی را که برداشته‌شده است راستی آزمایی کنیم. این نیازمند روش‌های خاص خود است که (با اعضای برجام) در حال بحث کردن روی آن هستیم. نمی‌دانیم این موضوع چقدر طول خواهد کشید. اما آمادگی داریم در مورد یک‌روند سریع و راحت راستی آزمایی با دیگر اعضای برجام گفتگو کنیم».

فعلاً که با قاطعیت نمی‌توان گفت این اختلافات چه زمانی حل خواهد شد اگرچه عراقچی روز شنبه دراین‌باره گفته بود «من به‌عنوان دیپلمات خوش‌بین هستم».