در چهار دهه گذشته انتخابات هميشه مهم ترين صحنه تجلي حضور مردم و حاكم شدن اراده آنها در نظام جمهوري اسلامي بوده است. احزاب و جريانات سياسي نيز عمده فعاليت خود را در ماه هاي منتهي به انتخابات دارند. اگر چه اين مسئله معضل و مشكل جدي است اما از آن تاكنون گريزي نبوده و متاسفانه روال اين گونه بوده است. شايد از اين بابت ضرورت داشته باشد تدابيري انديشيده شود كه تعداد احزاب كه بيشتر شبيه گعده هستند در كشور كاهش يابند تا شايد با تجميع نيروهاي پراكنده، ساختار حزبي در كشور بهتر و قوي تر شود.

انتخابات رياست جمهوري 1400 همزمان با ششمين دوره انتخابات شوراها در 28 خردادماه برگزار می شود. اگر چه بدليل كرونا و ملاحظات سياسي و اقتصادي، تاكنون احزاب و جريانات سياسي حداقل به صورت رسمي فعاليت هاي خود را آغاز نكرده اند اما جسته و گريخته اخباري درباره شروع فعاليت، يارگيري و رايزني برخي نامزدها به گوش مي رسد.

در حال حاضر در جبهه اصولگرايان، افراد زيادي به عنوان نامزدهاي احتمالي نام برده مي شوند اما در نهايت بايد ديد سازوكارهاي اصولگرايان به كدام نامزد يا نامزدها اقبال نشان خواهد داد. شايد مهم ترين دغدغه اصولگرايان در حال حاضر فعلاً معرفي نامزدي باشد كه درباره وي حداكثر اجماع بوجود آيد و تشتت و چندقطبي پديد نيايد.

اما در جبهه اصلاح طلبان وضعيت متفاوت است. در اين باره محمدعلی ابطحی، عضو مجمع روحانیون مبارز و رئیس دفتر رئیس جمهور در دولت اصلاحات چهار رقیب انتخاباتی اصلی برای اصلاح‌طلبان نام مي برد كه شامل عدم مشارکت مخاطبان، حاکمیت، عملکرد دولت مورد حمایتشان و آشفتگی درونی جبهه اصلاحات است. 

نگاهي به چهار عاملی كه ابطحي از آنها نام مي برد بيانگر آشفتگي دروني اصلاح طلبان براي انتخابات 1400 است كه مشخص نيست چه سرانجامي خواهد داشت. درباره اين عوامل مي توان توضيحات زير را ارائه داد: 

عدم مشاركت مردم: با توجه به انتخابات مجلس كه در اسفندماه 98 برگزار شد و ميزان استقبالي كه مردم( كمتر از 50 درصد) از آن داشته اند پيش بيني اوليه طبيعتاً بايد آن باشد كه مردم در انتخابات سال آينده نيز احتمالاً استقبالي در اين حد داشته باشند. از آن جاكه طرفداران و پايگاه راي اصولگرايان هميشه بدليل دلبستگي به نظام در انتخابات مشاركت مي كنند ريزش ها و كاهش آرا بيشتر شامل جناح اطلاح طلب خواهد شد. 

حاكميت: مراد و منظور ابطحي از حاكميت مشخص نيست ولي احتمالاً به فرايند تائيد صلاحيت ها اشاره دارد. البته در انتخابات رياست جمهوري تاكنون قريب به اتفاق نامزدهاي اصلی اصلاح طلب تائيد شده اند. بنابراين دليلي ندارد اگر اين بار نيز نامزدي راديكال معرفي نشود اتفاق خاصي رخ دهد.

البته اصلاح طلبان هميشه تلاش داشته اند از اين مسئله به عنوان راهي براي مظلوم نمايي، ترغيب طرفداران خود به حضور در انتخابات و اپوزيسيون نمايي براي جذب راي هاي خاكستري بهره گيرند. به همين دلايل بوده كه برخي احزاب راديكال اصلاح طلب هميشه تمايل داشته اند چهره هاي بسيار تندرو را براي انتخابات نامزد نمايند. البته از سوی دیگر، آنها در صحنه عمل و سر بزنگاه بسيار پراگماتيست عمل مي كنند. در اين باره كنارگذاشتن محمدرضا عارف و حمايت از حسن روحاني در سال 1392 قابل ذكر است. اخيراً نيز تلاش بسياري جهت انتخاب علي لاريجاني توسط برخي گروه هاي سياسي اصلاح طلب صورت گرفته است.

عملكرد دولت روحاني: شايد مهم ترين مشكل اصلاح طلبان، پاسخگويي به كارنامه ضعيف دولت يازدهم و دوازدهم است كه مهم ترين حامي آن بوده اند. در واقع احزاب و گروه هاي اصلاح طلب تاكنون جوابي براي كارنامه «تقريبا هيچ» روحاني ارائه نداده اند. در اين بين اشارات هميشگي آنها مبني بر اين كه روحاني اصلاح طلب نبوده نيز چاره كار آنها نخواهد شد و بيشتر از آن كه يك پاسخ كننده باشد نوع مسئوليت گريزي و فرار رو به جلو است.

نامزدهاي فراوان: در اين مقوله هر دو جريان سياسي اصلاح طلب و اصولگرا اشتراك دارند و بايد ديد چه راه حلي براي اين مسئله ارائه خواهند داد. در حال حاضر نيز از نامزدهاي اصلاح طلب بسياري در رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي به عنوان كانديداهاي احتمالي نام برده مي شود.

به مواردی که ابطحی اشاره کرده برخي دیگر از اصلاح طلبان، مولفه هاي ديگري نيز اضافه مي كنند كه از آن جمله مي توان به آلودگي و دنياطلبي برخي چهره هاي شاخص اصلاح طلب، عدم تربيت نيروهاي جوان و نداشتن تعريف مشخص از اصلاح طلبي اشاره داشت. 

در نهايت بايد گفت هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا شايد كار سختي براي اقناع مردم داشته باشند چرا كه شرايط اقتصادي مناسبي بر كشور حكمفرما نيست و در اين بين كار اصلاح طلبان به عنوان حاميان جدي دولت روحاني در سال 1392 و 1396(هر چند اين ماه هاي آخر تلاش دارند راه خود را جدا نمايند كه اگر گفته نشود نشدني اما بسيار سخت است) مشكل تر خواهد بود.