مطالبه شفافیت از جمله شفافیت آرای نمایندگان در یکی دو سال گذشته از مهمترین مطالبهها از مجلس بوده است. با گسترش روند فساد، عده زیادی از کارشناسان و خیرخواهان شفافیت را بهعنوان مهمترین راه پیشگیری از فساد مطرح کردند. شفافیت بهدلیل اینکه امکان نظارت عمومی بر فعالیت افراد را فراهم میکند بهترین گزینه برای پیشگیری از وقوع فساد است. به همین جهت مطالبه شفافیت در همه زمینهها در دو سه سال اخیر مطرح شده است. رهبر انقلاب هم در ۹۷/۷/۳۰ در حمایت از این مطالبه، آن را آموزهای اسلامی دانستند و بر ضرورت شفافیت در همه امور بهغیر از مسائل نظامی و امنیتی تاکید کردند.
یکی از زمینههای مهم شفافیت، شفافیت پارلمانی است. شفافیت پارلمانی بهمعنای شفافشدن تمامی فرایندهای جاری در مجلس، هدایا، مکاتبات، حقوق و آرای نمایندگان است. شفافیت مذاکرات و آرای کمیسیونها هم از جنبههای دیگر این مسئله است.
در مجلس دهم طرحی برای شفافیت آرای نمایندگان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در نوبت اول این طرح به درخواست تعدادی از نمایندگان در مجلس اعلام وصول شد. اما ماجرای جالبی که درباره این طرح اتفاق افتاد که خود از مویدات ضرورت شفافیت آرا بود.
حدود ۲۰۷ نماینده از این طرح حمایت کرده بودند اما علیرغم حمایت این تعداد از نمایندگان، فوریت بررسی این طرح در مجلس فقط رای نیاورد تا خود نشانی بر ضرورت شفافیت آرای نمایندگان باشد. اگر در همین موضوع، آرای نمایندگان شفاف بود حتما نمایندگان عملکرد دیگری میداشتند و قول و فعل خویش را یکی میکردند.
پس از رد فوریت این طرح فشار زیادی از جانب افکارعمومی به مجلس وارد شد و متعاقب این فشار و با فعالیت نمایندگان اصلاحطلب، طرح دیگری ارائه شد که طی آن همه نهادهای تصمیمگیر شفاف میشدند. البته فوریت این طرح در مجلس دهم رای آورد اما در آن مجلس به سرانجام نرسید.
با افتتاح مجلس یازدهم، طرح شفافیت آرای نمایندگان یکی از نخستین طرحهایی بود که در این مجلس اعلام وصول شد و به کمیسیون آییننامه ارجاع شد. روز سهشنبه هم خبر تصویب کلیات این طرح در کمیسیون آییننامه منتشر شد.
طبعا انتشار این اخبار، امیدوارکننده است هرچند این طرح باید در صحن مورد بررسی قرار بگیرد و بهدلیل اینکه اصلاح آییننامه است نیاز به رای دوسوم نمایندگان دارد و در انتهای فرایند باید ببینیم دستپخت مجلس چه میشود.
ذکر دو نکته در این زمینه ضروری است:
*متاسفانه در این طرح به شفافیت کمیسیونهای مجلس آنچنان که شاید و باید پرداخته نشده است. صرفا بیان شده که خبرنگار صدا و سیما از جلسات کمیسیونها گزارش تهیه کند.
یکی از نقاط همیشه تاریک مجلس ها کمیسیونها هستند که متاسفانه همیشه جلساتشان پشت درهای بسته برگزار میشود و اطلاع عموم مردم از فعالیت کمیسیونها صرفا به اخباری که نمایندگان به رسانهها میدهند محدود شده است. درحالیکه نقش کمیسیونها در فرایند قانونگذاری بسیار مهم است و میبایست جلسات کمیسیونها علنی باشد و ورود خبرنگاران به آن آزاد باشد. مضافا اینکه میشود جلسات کمیسیونها را بهصورت زنده برای مردم پخش کرد تا ایشان از چند و چون آنچه بر سر طرحها و لوایح میرود آگاه شوند.
*شفافیت در بقیه شئون نمایندگان نباید مغفول واقع شود. شفافیت حقوق و دریافتی نمایندگان، شفافیت و تمرکز مکاتبات نمایندگان و شفافیت هدایای دریافتی از جنبههایی است که نباید از آن غافل شد و بهموازات شفافیت آرا میتوان آنها را هم در دستور کار قرار داد.
