در گذر تاریخ، همواره می توان حضور دو جریان اصحاب قدرت مادی و منادیان قدرت معنوی را شناسایی کرد که تعامل سازنده با یکدیگر و به نفع مردم یا تقابل و انفعال قدرت معنوی در برای قدرت مادی، بارزترین صحنههای نقش آفرینیشان میباشد. با مروری بر شناسنامه قدرتمندان مادی، روشن میشود که غالباً قدرت به کام زورمندان بوده است و مدافعان مصالح و منافع مردم، کمتر امکان تکیه زدن بر این مسند را یافتهاند.
حال آنکه منادیان قدرت معنوی یا همان روحانیت، به معنای عام کلمه، تغییرات مواضعشان بسیار بوده است. از طرفی جلوههای شکوهمند مبارزات ظلم ستیزانه انبیاء و ائمه اطهار و روحانیت انقلابی را میتوان دید که تاثیرگذارترین عامل هدایت و نجات بشر بوده است و خواهد بود و در نقطه مقابل برخی مغان، احبار و رهبانین و روحانیون انگلیسی و آمریکایی قرار گرفتهاند که یا در تعدی به مردم با ستمگران قدرتمند همدست شدهاند و یا مردم را به پدیرش ظلم و سکوت در برابر ظالم، دعوت کردهاند.
در هر یک از دو حالت فوق، وظیفه و مسیر حرکت روحانیت راستین روشن است اما در دورانی نظیر شرایط کنونی کشور ما که حاکمیت با مردم سالاری دینی است، ایفای مسئولیت خطیر روحانیت با پیچیدگیها و ظرافتهای خاصی همراه میباشد، زیرا از سوئی روحانیت باید از حاکمیت نطام اسلامی در برابر توطئههای استکبار جهانی دفاع کند و نگذارد افکار عمومی تحت تأثیر القائات شوم دشمنان قرار گیرد و از دیگر سو میبایست مدافع و سخنگوی منافع و مصالح مردم باشد و پایگاه مردمی خویش را حفظ کند و طبعا در نظام مردم سالاری دینی هم کاستیها و مشکلاتی وجود دارد که مورد اعتراض مردم است و مردم انتظار دارند روحانیت از حقوق آنان دفاع نماید.
در این میان مسئولیت ائمه محترم جمعه، از دیگر روحانیون حساستر و دشوارتر است. چون به نوعی نماد و نماینده حاکمیت هستند، مردم آنان را مسئول بسیاری از مشکلات میدانند و نقش ائمه جمعه را در امور اجرایی بسیار بیش از آنچه هست میپندارند در حالی که عمدهترین ابزار قدرت امام جمعه، نصیحت و توصیه و پیگیری امور از طریق مسئولان مافوق است. در عین حال با توجه به تأکیدات مکرر امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، ائمه جمعه بیش از دیگران مسئولیت دفاع از انقلاب و نظام اسلامی و تقویت پایگاه آن و طبعا عدم تضعیف دولتها را دارند.
بر اساس این دو مرز محدودکننده، موضعگیری، رفتار اجتماعی و سلوک شخصی ائمه جمعه دارای حساسیت و محدودیت خاص میباشد و هر حرکتی که موجب شود مردم میان امام جمعه و خودشان فاصله احساس کنند، باعث تضعیف جایگاه امامت جمعه میشود. امتیازطلبیها، فعالیتهای اقتصادی شخصی و عمومی، موانع دسترسی آسان مردم به امام جمعه، سواستفاده فرزندان و وابستگان، از جمله این موارد است و در مقابل سلوک مردمی و حضر حداکثری در محافل شادی و اندوه مردم و هر اقدامی که باور مردم را در زمینه از جنس مردم بودن امام جمعه تقویت کند، موجب ارتقای پایگاه مردمی امام جمعه خواهد شد.
در این زمینه یکی از برداشتهای ناصحیحی که وجود دارد تفسیر اشتباه از واژه شأن روحانیت میباشد و باید برداشت صحیح از رفتار متناسب با شأن مردمی بودن را از سیره پیامبر گرامی اسلام (ص) الهام گرفت. همچنین همراهی در شادی های عمومی مردم، همدردی و همبستگی در مشکلات و مصیبتها نظیر حوادث زلزله و سیل اخیر، سادهزیستی و پرهیز از تجملگرایی و تأسی به سلوک بزرگوارانی همچون شهید آیتالله مدنی و آیتالله مشکینی، محبوبیت امام جمعه را در میان مردم به اوج خواهد رسانید.
یکی از نکات بسیار قابل توجه آن است که امامت جمعه یک مسئولیت تمام وقت است و محدود به برگزاری نماز جمعه نیست بلکه به دلیل انتصاب از سوی مقام معظم رهبری، امام جمعه عمود خیمه انقلاب و پناهگاه مردم است و برای ایفای این رسالت سنگین، ارتباط هر چه بیشتر و مستمر و منظم با اقشار و گروههای مختلف جامعه، از جمله نخبگان، بانوان، دانشگاهیان و دانشجویان، فرهنگیان، کارمندان، کارگران و دیگر اصناف، از ضروریات انجام مسئولیت امام جمعه میباشد و ائمه محترم جمعه باید سیره حضرت امام خامنهای را الگوی خود قرار دهند که دائماً با صاحبان تخصص و مشاغل گوناگون دیدار میکنند و ضمن شنیدن نقطه نظرات آنان با پشتوانهای کارشناسانه، رهنمودهایی برای حل مشکلات هر گروه ارائه میدهند. ناگفته پیداست که اینگونه ملاقاتها و فرصت دادن به مخاطبان برای بیان مشکلات خود اولاً آگاهیهای تخصصی امام جمعه را ارتقا میبخشد تا در مجامعی نظیر نماز جمعه یا شورای اداری و … نظراتی صائب ارائه نمایند و ثانیاً موجب تقویت اعتماد عمومی و تحکیم پایگاه اجتماعی نظام اسلامی میشود.
کلام آخر آنکه میدان دادن به جوانان و بهرهگیری از ظرفیتها، استعدادها و نوآوریهای آنان بخصوص در برگزاری نماز جمعه علاوه بر افزایش جذابیت نمازجمعه، فرصتی است برای تربیت کادر جوان انقلابی و خدمتگزار به نظام اسلامی.
