یکی از متغیر‌های بسیار مهم اقتصاد، اشتغال است که مورد توجه تمامی دولتمردان قرار می‌گیرد. افزایش اشتغال در شرایط کنونی کشور، با توجه به ترکیب سنی جوان کشور ضرورتی انکارناپذیر است.

افراد برای رفع نیازمندی خود اعم از مادی و معنوی باید از شغل و حرفه مناسبی برخوردار باشد تا هم بتواند نیازمندی زندگی خود را برطرف کنند و هم در رشد و خودکفایی جامعه نقش داشته باشند در این راستا دولت وظیفه دارد وسایل و امکانات لازم کار را در اختیار صاحبان حرفه قرار دهد تا هر کسی به میزان توانایی و نوع استعدادش کار و شغل مورد علاقه خود را انتخاب کند.

بیکاری و شاغل نبودن موجب از بین رفتن نیروی خلاق و فعال جامعه می‌شود چرا که کار و شغل می‌تواند در به حرکت درآوردن چرخ‌های اقتصادی و دیگر ابعاد مانند بعد فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و تحکیم پایه‌های اساسی جامعه نقش به سزایی را ایفا می‌کند.

 در دولت دوازدهم محمدباقر نوبخت سکان‌دار ایجاد اشتغال شده است. او در تازه ترین وعده خود اعلام کرده که دولت در سال آینده بیش از یک میلیون و سیصد هزار شغل ایجاد خواهد کرد که از این تعداد 846 هزار شغل در اختیار فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد.

البته نوبخت پیش از این هم این وعده را تکرار کرده بود که در نشست خبری رئیس جمهور اخیر مورد پرسش خبرنگاران قرار گرفت. روحانی هنگام مواجه با این سوال با خنده‌ای که نشانه‌هایی از تعجب به همراه داشت به خبرنگار گفت: آقای نوبخت قول دادند؟ خب از خودشان بپرسید تا توضیح دهند.

رئیس دولت در ادامه می‌گوید: اگر لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه 97 در مجلس تغییر عمده‌ای پیدا نکند امکان ایجاد این میزان شغل وجود دارد.

کمی عقب تر برمی‌گردیم. در روزهای انتخابات 96 بود که رقبای انتخاباتی دولت وعده‌هایی همچون ایجاد یک میلیون و دویست هزار تا یک میلیون و پانصد هزار شغل را به مردم دادند. همان روزها معاون اول رئیس‌جمهور که در کسوت کاندیدای پوششی روحانی وارد گود شده بود، اعلام کرد: ظرفیت اقتصاد مشخص است که چه مقدار شغل می‌توان ایجاد کرد، بنابراین کسی که می‌گوید چند میلیون شغل ایجاد می‌کنم، معلوم است که می‌خواهد مردم را فریب دهد. برخی شعار می‌دهند که می‌خواهند این میزان شغل ایجاد کنند این برادر عزیز یا شغل ایجاد نکرده یا عدد و رقم متوجه نمی‌شود! 

نکته جالب‌تر اینکه جهانگیری یکشنبه 7 اسفند در همایش بین المللی معرفی فرصت‌های سرمایه گذاری و توسعه پایدار در سواحل مکران، گفت: کشور ما جوان است و نرخ بیکاری بسیار بالایی در آن وجود دارد، ما سالیانه نیازمند ایجاد یک میلیون شغل هستیم، کشورهایی که بتوانند بالای 500 هزار شغل ایجاد کنند از انگشتان دست نیز کمتر است.

براساس آنچه در اقتصاد سراسر جهان تجربه شده ایجاد هر شغل به سرمایه‌گذاری و تخصیص منابعی نیاز دارد که کم‌ترین مقدار آن ینجاه تا شصت و پنج هزار دلار است. بر این اساس برای ایجاد یکصد هزار شغل، باید حداقل پنج میلیارد دلار، برای یک میلیون شغل پنجاه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم است که در حدود ۱۹۰ هزار میلیارد تومان، یعنی رقمی نزدیک به دو برابر صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز کشور در بودجه سال جاری است.

بر این اساس، تکلیف سرمایه‌گذاری لازم برای ایجاد بیش از یک شغل سالانه روشن است که بالغ بر نصف منابع بودجه عمومی دولت بوده که باید از محل منابع داخلی  و یا از منابع خارجی تامین شود.

دولت روحانی سال گذشته چقدر شغل ایجاد کرد؟

مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس جمهور دی ماه 95 اعلام کرد که  این دولت سالانه ۷۰۴ هزار شغل ایجاد کرده که جزو پنج کشور دنیا در این زمینه است اما به دلیل موج زیاد متقاضیان کار و ورود سالانه ۳۰۸ هزار نفر به جمع بیکاران، این ایجاد شغل پاسخگوی متقاضیان کار نیست و سالانه بر تعداد آنها افزوده می‌شود. ذکر این نکته نیز ضروری است که بسیاری از کارشناسان این آمار را قبول ندارد.

بنابراین مطابق آنچه که نوبخت اعلام کرده دولت  می‌خواهد یک میلیون و 300 هزار شغل در سال آینده ایجاد کند یعنی چیزی نزدیک به دو برابر سال گذشته. که خود به چیزی شبیه انقلاب در اقتصاد نیازمند است. 

مهدی تقوی کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره اظهارات نوبخت مبنی بر ایجاد یک میلیون و سیصد هزار شغل در سال آینده، گفت: با توجه به نرخ مثبت رشد اقتصادی، تقاضا برای کالا و خدمات افزایش یافته و از طرف دیگر هم رشد جمعیت و کاهش تورم را داشتیم.

وی با بیان اینکه در سال آینده باید میزان شغل بیشتری ایجاد کرد، گفت: آنچه آقای نوبخت اعلام کرده، پیش بینی است و پیش بینی هم خطا دارد.

 حجت‌الاسلام و المسلمین غلامرضا مصباحی‌مقدم کارشناس ارشد مسائل اقتصادی نیز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره ایجاد یک میلیون و 300 هزار شغل برای سال آینده، گفت: امکان ایجاد این میزان شغل در اقتصاد کشورمان وجود دارد اما بر اساس آنچه از خط مشی بر رفتار این دولت برداشت می‌شود بسیار بعید می‌دانم که بتوانند این تعداد شغل را ایجاد کنند.

وی ادامه داد: ایجاد این میزان شغل به تحرک بسیار بالا و حرکت جهادی نیاز دارد که ما این مسئله را در دولت نمی‌بینیم.

کارشناس ارشد مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های بسیاری در بخش‌های کشاورزی، صنعت و انرژی وجود دارد که باید آنها را فعال کرد، افزود: به کارگرفتن این ظرفیت‌ها همراه با نقدینگی کشور به مدیریت بسیار قوی نیازمند است و امکان ایجاد یک میلیون و 300 هزار شغل دور از ذهن نیست اما تجربه کاری دولت در حدود 5 سال گذشته نشان دهنده چنین توانایی نیست.

همچنین محمدرضا بشیری دیگر کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در این باره اظهار کرد: صرف اینکه بگوییم اشتغال ایجاد می‌کنیم کافی نیست بلکه باید بسترهای آن را فراهم کنیم.

وی با بیان اینکه بدنه دولت کهنه است، تصریح کرد: دولت باید شرایطی ایجاد کند تا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی وارد چرخه اشتغال شوند و این امر جز با تعیین تکلیف بازنشستگان میسر نمی‌شود.

بشیری اضافه کرد: همچنین باید ساختار دولت اصلاح شود و اگر دولت بتواند خارج از سیکل بروکراسی اداری این مهم را انجام دهد قطعا ایجاد شغل هم امکان پذیر خواهد بود.

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره وضعیت کشورهای جهان در زمینه ایجاد اشتغال به ذکر یک نمونه پرداخت و تصریح کرد: به نظرم چین در این زمینه نمونه خوبی بوده و به نسبت کشورهای دیگر توانسته است محصولات متنوعی ارائه بدهد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران به هر حال باید منتظر ماههای آینده ماند و دید دولتمردان کابینه دوازدهم تا چه اندازه‌ای به وعده‌های خود جامه عمل خواهند پوشاند!