دونالد ترامپ 13 اکتبر (21 مهرماه) به کنگره اطلاع داد که دیگر حاضر نیست تعهد و پایبندی ایران به توافق هسته ای را تائید کند. رئیس‌جمهور آمریکا در سخنرانی آن روز خود « روز توافق هسته‌ای ایران را «یکی از بدترین و یکجانبه‌ترین توافقاتی که ایالات متحده تا کنون به آن وارد شده» خواند و اعلام کرد نمی‌تواند پایبندی ایران را به برجام تأیید کند.

  از آن تاریخ کنگره 60 روز مهلت داشت تا وضعیت برجام را مشخص کند و ديروز 12 دسامبر پایان مهلت اعلام نظر کنگره در ارتباط با برنامه جامع اقدام مشترک بود. اعضاي كنگره با اين كه طرح هاي مختلفي براي ايجاد فشار به ايران در دستور كار داشتند اما ظاهراً همانند ترامپ نتوانستند درباره الگوهاي رفتاري آمريكا در آينده و در ارتباط با برجام اظهارنظر كنند. با پایان ضرب الاجل کنگره، سرنوشت برجام مجددا در اختيار دونالد ترامپ قرار گرفته و همين مسئله دوباره موجب ايجاد شک‌وتردیدهای فزاینده‌ای درباره آینده این توافق شده است.

در اين ارتباط مقامات کنگره، مسئولان دولتی و دیپلمات‌ها به فایننشال‌تایمز گفته‌اند که تاکنون تلاش‌ها برای تهیه پیش‌نویس قانون اصلاح اینارا (قانون بازبینی توافق هسته‌ای ایران) هیچ نتیجه‌ای نداشته است.

سناتور باب کورکر و تام کاتن، در اکتبر قانونی را تدوین کردند که قانون اینارا را اصلاح می‌کند. این قانون ترامپ را از تایید برجام هر 90 روز خلاص می‌کند و برجام را به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران مشروط می‌کند اما متحدان اروپایی با این اقدام مخالفت کردند.

سارا سندرزT سخنگوی کاخ سفید شب گذشته با بیان اینکه هیچ ضرب الاجلی برای کنگره در زمینه برجام تعیین نشده بود تاکید کرد که اگر توافق در کنگره و توسط متحدان آمریکا اصلاح نشود خاتمه خواهد یافت.

سندرز در واکنش به گزارش‌ها درباره اینکه کنگره آمریکا تا کنون هیچ طرحی برای بازگرداندن تحریمها تا پایان مهلت تعیین شده از سوی ترامپ در اواخر ماه دسامبر ندارد گفت: دولت هیچ درخواستی از کنگره برای ارائه طرحی در زمینه بازگرداندن تحریمها نداشته است.

در كل به نظر مي رسد سياست رسمي و آشكار ايالات متحده در برخورد با برجام در زمان ترامپ و كنگره تحت تسلط جمهوري خواهان را نمي‌توان معطوف به پذيرش برجام دانست. زيرا آمريكايي‌ها تمايلي به انجام تعهدات خود به‌ويژه پايان دادن به تحريم‌ها ندارند و از سوي ديگر تمايلي به كنار گذاشتن برجام نيز ندارند؛ چرا كه در اين صورت چالش هايي با متحدان اروپايي خود خواهند داشت، منجر به از بين رفتن اعتبار آنها در سطح بين‌المللي خواهد شد و احتمال تشديد بحران هاي ديگر بخصوص بحران كره شمالي وجود دارد. البته ترس از واكنش ايران نيز در اين تصميم كاخ سفيد و كنگره تاثيرگذار بوده است. در واقع ممكن است در صورت انكار برجام، ايران فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را مجددا آغاز كند و از اجراي پروتكل الحاقي سرباز زند. اين در حالي است كه آژانس بين المللي انرژي اتمي طي 9 گزارشي كه تاكنون داشته پايبندي ايران به تعهداتش در برجام را تائيد كرده است.

البته گفته مي شود برخی از مشاوران ارشد رئیس جمهوری آمریکا از جمله جیمز ماتیس، وزیر دفاع، از ماندن در توافق حمایت می کنند زیرا نگران تبعات منفی خروج از آن بر خاورمیانه و متعهد ماندن متحدان آمریکا به این توافق هستند.

در اين شرايط آمريكا موضوع برجام را در وضعيت ابهام و تعليق قرار داده است. به عبارتي بهتر راهبرد كاخ سفيد كه موفق به كنار گذاشتن برجام نشده، تلاش براي عدم نفع از توافق هسته اي و تداوم اعمال فشار به ايران براي عقب نشيني در حوزه هاي موشكي، منطقه اي و ... مي باشد.

در اين باره قبلاً رکس تیلرسون از احتمال انعقاد «توافق ثانویه» میان ایران و اعضای 1+5 سخن گفته بود. تيلرسون مدعي شده بود:  «اگر اقدامی در خصوص این توافق صورت نگیرد، رئیس جمهوری اصرار دارد که از آن خارج شود. رئیس جمهوری راهبرد جامع‌تری در قبال ایران می‌خواهد».

ديروز روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌تایمز» نيز در گزارشی نوشت: مشاوران کاخ سفید می‌گویند که دونالد ترامپ از عدم پیشرفت در کنگره در خصوص وضع تحریم‌های جدید علیه ایران دلخور است و احتمالاً در تاریخ 13 ژانویه (23 دی ماه)، زمانی که مهلت بازبینی برجام فرامی‌رسد، آمریکا را به طور کامل  از برجام خارج کند.

اگر چه بعيد است اين اتفاق رخ دهد اما بايد ديد دولت و دستگاه ديپلماسي چه سياست ها و تاكتيك هايي را براي بي اثر كردن سنگ اندازي هاي آمريكا در روند اجراي برجام، عملياتي خواهد كرد.