رونمایی از نقشه‌راه اروپا و آمریکا برای احیای برجام

حسن کریمی‌فرد،   3990904140 ۶۲ نظر، ۰ در صف انتشار و ۹ تکراری یا غیرقابل انتشار
رونمایی از نقشه‌راه اروپا و آمریکا برای احیای برجام

کاترین اشتون، مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی که 3 آذرماه در نشریه تایم منتشر کرد توصیه هایی را به جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا و تیم سیاست خارجی وی برای احیای برجام ارائه داده است.

اشتون سه مرحله اساسی برای برگرداندن توافق هسته‌ای را اینگونه پیشنهاد داده است: 1-  جمع آوری گروه مذاکره کننده، آغاز رایزنی ها با اتحادیه اروپا و تصمیم برای تعیین هدایت کننده مذاکرات 2- برجام به عنوان توافق اولیه و نه پایانی مبنای کار قرار گیرد(تاکید بر انجام گفت و گوها درباره مسائل منطقه ای و موشکی)3- برجام باید بر پایه های مستحکم تری(مانند همراه کردن کنگره و کشورهای منطقه و رژیم صهیونیستی) بنا شود.

کلیت موضع گیری کاترین اشتون بیانگر تجویز این پیشنهاد است که آمریکا و اروپا باید ضمن درس آموزی از تجربه برجام، ضمن ایجاد اجماع، تلاش برای مهار مولفه های مختلف قدرت ایران را به صورت موازی پیش ببرند. همچنین برای پایداری و از بین بردن تکرار اتفاقاتی مانند خروج ترامپ از توافق ضرورت دارد رضایت کنگره و برخی کشورهای منطقه نیز جلب شود.

اواخر هفته گذشته نیز آلمان، فرانسه و انگلیس در بیانیه ای خطاب به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن بیان تاسف از خروج آمریکا از توافق هسته ای و احیای تحریم ها بر عقب نشینی ایران از گام های برداشته شده و تعهد کامل به برجام تاکید داشتند. تروئیکای اروپایی در پی این هستند تا در آستانه ورود جو بایدن به کاخ سفید با ایجاد جنگ رسانه ای و فشار بر ایران، تهران را وادار کنند تا به توافق هسته ای به صورت کامل بازگردد تا زمینه برای گفت و گوهای دو و چند جانبه بعدی در راستای اصلاح آن و گنجاندن مسائل ديگر مهیا گردد.

نکته مهم این است تیم جدیدی که از سوی جو بایدن نیز برای تصدی مناصب کلیدی سیاست خارجی آمریکا تعیین شده به چنین استراتژی باور دارند. در واقع آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و  جان كری اگر چه بارها انتقادات خود را به سیاست دونالد ترامپ در خروج از برجام مطرح کرده اند اما از دیدگاه این افراد برجام، تجربه ای موفق در راستای کنترل برنامه هسته ای ایران بوده که لازم است با حفظ آن توافق، محدودیت ها و برخی بندهای قابل انقضای آن را تغییر داد. نگاهي به گزارش جديد انديشكده مرکز امنیت نوین آمریکا كه توسط ايلان گلدنبرگ(رئیس اسبق میز ایران در پنتاگون) نوشته شده نيز نشان دهنده همين مسئله است كه آنها بر روی دستيابی به اهداف خود از طريق انجام مذاكرات منسجم و چند لايه برای «حل مشكل ايران» حساب باز كرده اند.

با این توضیحات باید گفت اصول و رئوس کلی توافق مدنظر اروپا و آمریکا یکسان است. اگر چه این چارچوب کلی مختص به زمان کنونی نیست اما به نظر می رسد تجربه برجام و سیاست ترامپ نیل به درکی مشترک برای چگونگی «مهار و عقب راندن ایران» را برای متحدان دو سوی آتلانتیک تسهیل کرده است.

البته به این امر باید اذعان داشت سیاست تهاجمی و سخت ترامپ و به طور کلی جمهوری خواهان مکمل سیاست اجماع محور و نرم اوباما، جو بایدن و دموکرات‌هاست و از این بابت در یک استراتژی کلی، گویی هر دو حزب در یک هماهنگی آگاهانه برنامه مشترکی برای تحقق اهداف آمریکا در جهان دارند. به عبارت ديگر بعد از دوران تهاجمی ترامپ در قالب فشار حداكثری و تحريم های گسترده، اينک زمان نقد كردن فرا رسيده است.

از سوی دیگر دولت آینده آمریکا تقریباً محال است ابزار تحریم را کنار بگذارد، اگر چه ممکن است به صورت محدود کاهش تحریم ها اتفاق بیفتد اما ساختار آن حفظ خواهد شد. در واقع تا زمانی که آمریکایی ها یقین داشته باشند ابزار تحریم در جعبه ابزار سیاست خارجی آنها موثر و تعیین کننده است آن را کنار نخواهند گذاشت.

بیشتر بخوانید:

تکرار یک خطای راهبردی در انتخابات ۱۴۰۰ ؟!

آیا پیروزی بایدن بر ترامپ به نفع ایران است؟

ترامپ بازنده انتخابات رياست جمهوری می‌شود؟

ایران و «توافق ترامپ» که قاسم سلیمانی به آن اشاره کرده بود

به همین دلیل حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب در جلسه ویژه شورای‌عالی هماهنگی سران قوا در تاریخ 4 آذرماه با تأکید بر اینکه برای علاج تحریم‌ها دو مسیر «خنثی‌سازی تحریم‌ها و غلبه بر آنها» و «رفع تحریم» وجود دارد، گفتند: البته ما مسیر رفع تحریم را یک بار امتحان و چند سال مذاکره کردیم اما به نتیجه‌ای نرسید.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خاطرنشان کردند:« اگر با تلاش و ابتکار و با سینه سپر کردن در مقابل مشکلات بتوانیم بر تحریم ها غلبه کنیم و طرف مقابل بی‌اثر شدن تحریم‌ها را ببیند، به‌تدریج دست از تحریم برخواهد داشت».

در نهایت باید به این نکته نیز اشاره داشت برنامه ای که اروپایی ها و آمریکایی ها تدارک دیده اند(فارغ از نادیده گرفتن قدرت تعیین کننده ایران) آرمانگرایانه است؛ چرا که همراه کردن کنگره و دولت‌های منطقه بسیار سخت است. فراموش نشود در زمان برجام نه تنها جمهوری خواهان بلکه بسیاری از دموکرات ها مانند باب منندز و چاک شومر نیز با آن مخالف بودند.