تعطیلات عید نزدیک است و هموطنان مقاصد متفاوتی را برای سفر در نظر دارند. اگر قصد بازدید از جاهای دیدنی شیراز را دارید، این مطلب الف که به معرفی شهر پاسارگاد می‌پردازد را از دست ندهید.
شهر پاسارگاد کجاست؟
شهر پاسارگاد یا به قول معروف شهر سلیمان، در منطقه‌ای بین اصفهان و شیراز واقع شده است. در زمان هخامنشی این شهر باغ باشکوهی با دو کاخ ایرانی و تالارهایی با ستون‌های عظیم‌الجثه بود. درست مانند کاخهای زیبایی که در فیلم‌های قدیمی دیده‌اید. این مجموعه قدیمی، بنایی به یاد مانده از دوران سلطنت هخامنشی است و در شهرستان پاسارگاد استان فارس واقع شده است.
مجموعه پاسارگاد شامل سازه‌هایی مانند سازه‌های مسجد، آبنمای باغ شاهی، باغ پادشاهی، کاخ دروازه، کاخ بار عام، قصر اختصاصی، آتشکده، دو کوشک، آرامگاه کمبوجیه و کاروانسرای مظفری می‌شود. به‌طورحتم آرامگاه کوروش یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری این مجموعه و جاهای دیدنی شیراز محسوب می‌شود. این مکان در گذشته به مشهد مادر سلیمان معروف بوده است.
منطقه گردشگری وسیع پاسارگاد، سال ۱۳۸۳ به‌عنوان پنجمین مکان در لیست آثار ملی به‌ثبت رسید. قدمت دشت پاسارگاد به دوران پارینه سنگی باز می‌گردد. این منطقه در ۱۳۰ کیلومتری شمال شیراز واقع شده است. در کتب تاریخی اینطور آمده که کوروش کبیر، دستور ساخت شهر پاسارگاد را داده است. شواهد نشان می‌دهد که شهر پاسارگاد، اولین پایتخت حکومت هخامنشی بود. منطقه اصلی این شهر ۱۶۰ هکتار وسعت داشته و با دشتی بزرگ احاطه شده است.
از قرن هفتم آرامگاه کوروش به مشهد مادر سلیمان معروف بود و با سنگ‌های طویل هفت متری که در ساخت آن به کار رفته بود، در آغاز میان باغ‌های سلطنتی قرار داشت. در قرن دهم اطراف آن یک مسجد ساخته شد که تا قرن ۱۴ در این مسجد نماز اقامه می‌شد. متاسفانه به‌دلیل عبور و مرور بسیار زیاد مسافران و عدم حفاظت کافی از منطقه، به‌مرور اجزای این شهر از بین رفته است.
برج سنگی پاسارگاد (زندان سلیمان)
از بناهای زیبای مجموعه پاسارگاد می‌توان به مقبره کمبوجیه دوم فاتح مصر اشاره کرد که ساخت آن مربوط به آغاز دروه هخامشیان است. متاسفانه از بنای چهار گوشه این برج تنها یک دیواره از آن باقی مانده است و در مسیر کاخهای اختصاصی و بارعام با تُل تخت واقع شده است. ارتفاع این برج حدودا به 14 متر می‌رسد که بر سکویی سه پله‌ای قرار دارد.
این بنا از دید هنری و معماری یکی از شاهکارهای پر ارزش و تاریخی به جای مانده از هنرمندان هخامنشی بوده است، سنگ‌های به کار رفته در این مجموعه سنگ سفید مرمر نما، که از معدن کوه سیوند و سنگ سیاه آهکی در پنجره‌های کور استفاده می‌کردند. ۱۰ عدد گودی پنجره مانند که (پنجره کور) نامیده می‌شده، در دیوارهای آن در آورده‌اند و این پنجره‌ها را با سنگ‌های سیاه قاب گرفته‌اند.
این بنا در زمان کوروش به اندازه‌ای مهم و مورد استقبال واقعه شده بود که داریوش نمونه‌ای مشابه از آن را در نقش رستم بنا کرد، که امروزه به آن کعبه زرتشت گفته می‌شود که این بنا از روی مقبره کمبوجیه بازسازی شده است. اما متاسفانه الگویشان ضعیف بوده و نتوانستند بنای مانند مقبره کمبوجیه را در نقش رستم بسازند. مقبره کمبوجیه امروزه به عنوان آتشکده‌ای از دوره کوروش کبیر معرفی می‌کنند، که این اثری منحصر به فرد محسوب می‌شود.
این بنا در فهرست میراث جهانی به نام بنای زندان ثبت گردیده است. در دوره اسلامی به نام زندان سلیمان معروف بوده است. از نظر معماری مقبره کمبوجیه دوم و کعبه زرتشت بنایی استثنایی و بی همتا هستند، کمبوجیه دوم با معماری مقبره کوروش بزرگ در زمینه ساختمان سازی معاصر هخامنشیان با هم پیوند دارند.
کاخ اختصاصی کوروش
انتهای ستون‌های چهار گوش سی عدد ستون سفید سنگی این کاخ کافی است تا هر توریستی را برای دیدن این اثر ارزشمند به شیراز بکشاند. اینجا یکی از بزرگ‌ترین کاخهای پاسارگاد است و۳۴۲۷ مترمربع مساحت دارد. در این کاخ بی‌نظیر کف‌سازی و نهرهای سنگی و سفیدش در سراسر کاخ کشیده شده و کنار هر نهر هم حوضچه‌های سنگی سفیدی دارد.
شالوده اصلی کاخ با هزاران قطعه سنگ سیاه و سفید ساخته شده است. در ورودی تالار کاخ هم نقش برجسته‌ای از سنگ سیاهی است که اسم کوروش به خط میخی روی آن حک شده است و یک سنگ نوشته میخی دیگر هم به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی اینجا کشف شده که روی آن نوشته: من هستم کورش، شاه هخامنشی.
پاسارگاد (مقبره کورش)
کورش کبیر به عنوان بنیان‌گذار سلسه هخامنشی در سال ۵۴۶ قبل از میلاد مسیح، پایتخت جدید فرمانروایی قدرتمند خود را در ۱۳۰ کیلومتری شمال شیراز کنونی به نام پاسارگاد ساخت. در طول تاریخ از پاسارگاد جز مقبره کورش، که اکنون در سه کیلومتری غرب جاده شیراز – اصفهان واقع شده است، اثری باقی نیست. در کاوش‌های باستان‌شناسی به این نتیجه رسیدند که در ساخت پاسارگاد ترکیبی از معماری‌های آناتولی، بین النهرین و ایران به صورت ماهرانه با یکدیگر تلفیق شده است.
تخت جمشید (پرسپولیس)
تخت جمشید به وسیله داریوش اول، سومین شاه سلسله هخامنشی ساخته شد اما تا زمان مرگ او این بنا به اتمام نرسیده بود و ساخت و سازها در دوره جانشینان او یعنی خشایارشا و اردشیر اول هم ادامه پیدا کرد. البته عملیات ساختمانی در تخت جمشید تا پایان دوره هخامنشی تمام نشد ولی اصل ساخت بنایی که در حال حاضر موجود است در زمان همین سه پادشاه انجام شده و به همین دلیل در محوطه تخت جمشید بقایای بناهای نیمه‌کاره به چشم می‌خورد. یکی از این بناها دروازه بزرگی است که در ضلع شمال شرقی مجموعه قرار دارد.
نقش رستم
در ۵ کیلومتری تخت جمشید جاذبه‌ای قرار دارد که آثاری از دوره عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود محفوظ نگه‌داشته است و یکی از مناطقی در ایران است که سهم بالایی در جذب گردشگر دارد. این منطقه زیبا جایی جز نقش رستم نمی‌تواند باشد. علاوه بر آثاری که از دوره عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان در نقش رستم می‌توان دید، نقش رستم آرامگاه چند پادشاه بزرگ هخامنشی مثل داریوش و خشایارشا، اردشیر اول و داریوش دوم نیز است. اما این آثار به همین‌ها ختم نمی‌شود، نقش‌های برجسته بسیار زیبایی از دوران تاجگذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول به امپراطور رم هم در این نقطه به چشم می‌خورد.
کاخ بار عام پاسارگاد
کاخ بار کوروش ۶۰۰ متر با آرامگاه کوروش فاصله دارد و از آن همه شکوه که در کتاب‌های تاریخی آمده فقط یک ستون باقی مانده است. اگه به اینجا بیاید می‌بینید که پایه و سر ستون‌ها به علاوه سکوها و کف سازی همه با سنگ سیاه ایجاد شده است که البته تمام کاخهای پاسارگاد با سنگ‌های سفید و سیاه ساخته شده‌اند.
بالای ستون‌های سنگی سفید ایوان‌های کاخ، سنگ‌نوشته‌های میخی را به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی می‌بینید که روی آن نوشته: من هستم کورش، شهریار هخامنشی. شرق کاخ می‌توانید نقش انسان بالدار در حال دعا را روی سنگ سفید ببینید که قدیمی‌ترین نقش دوران هخامنشی حساب می‌شود.