دیروز واکسن ایرانی کرونا با نام تجاری کووایران با سه تزریق وارد فاز انسانی شد، از این سه تزریق یکی برای دختر رییس ستاد اجرایی فرمان امام طیبه مخبر بود، ستاد اجرایی فرمان امام در واقع سرمایه گذار و تولید کننده این واکسن است که از نخستین روزهای ورود و همه گیری بیماری کرونا وارد مطالعات علمی برای ساخت این واکست شد. گروه دارویی برکت یک شرکت سهامی عام و از زیر مجموعه های بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان است.
در فاز مطالعات بالینی یکی دیگر از کسانی که واکسن برای نخستین بار به او تزریق شد، معاون اجتماعی ستاد اجرایی فرمان بود؛ دکتر علی عسگری که خود پزشک است، ستاد اجرایی فرمان امام بعد از یک دوره فراخوان برای داوطلبان تزریق واکسن کرونا که چندین هزار نفر در آن شرکت کردند؛ نهایتا تصمیم گرفته است که از مسوولان خود شروع کند، رییس ستاد اجرایی خود مبتلا به کرونا شده بوده و امکان تزریق نداشت اما دختر او با پذیرفتن ریسک تزریق واکسن کرونا ساخت شرکت ایرانی تحسین های زیادی برانگیخت.
یکی از چالش های سازندگان واکسن ایرانی کرونا قطعا اعتماد سازی بین مردم خواهد بود؛ اما به نظر می رسد رسانه ها و دستگاه های اطلاع رسانی موفق نبوده اند که این مساله را به خوبی تبیین کنند اگر چه اتفاق دیروز یک گام به جلو بود.
باید دانست این عمل ستاد اجرایی فرمان امام به یکباره و در خلا نبوده است بلکه حدود یکصد سال صنعت و دانش بومی شده حوزه صنایع واکسن سازی پشتوانه ان است و دانشمندان جوانی که در این طرح شرکت کرده اند به استظهار یک قرن تلاش علمی ارزشمند دست به این کار زده اند.
در واقع پیشینه تحقیقات در حوزه واکسن و دارو سازی را باید به تاریخچه انستیتو پاستور ایران مرتبط دانست؛ این موسسه که کمتر از دو هفته دیگر یک صد ساله خواهد شد؛ پس از جنگ جهانی اول، با توجه به اینکه ایران درگیر قحطی و گسترش بیماری‌های عفونی شده بود، در ۲۹ دی‌ماه ۱۲۹۸ طی موافقت‌نامه‌ای بین انستیتو پاستور پاریس و وزارت امور خارجه ایران به امضاء رسید و بدین ترتیب دهمین انستیتو پاستور در شبکه بین‌المللی انستیتو پاستور تأسیس شد.
اولین انستیتو پاستور، ۳۲ سال قبل از آن، در سال ۱۸۸۷، در پاریس تأسیس شده بود. هدف لویی پاستور از تأسیس شعب انستیتو پاستور مبارزه با بیماری‌های عفونی بود.
گذشته از آن شرکت ها و موسسات دیگری هم در ایران اقدام به تولید واکسن ها برای داخل و خارج ایران می کنند مانند موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی که در سال 1395 رئیس این موسسه در گفتگویی با خبرگزاری صدا و سیما گفته است: «ایران نه تنها درمنطقه خاورمیانه حرف های مهمی برای‌گفتن دارد، بلکه در دنیا نیز در رده 10کشور قدرتمند درحوزه تولید انواع واکسن قرارگرفته است.»
پیش تر اکبری معاون وزیر بهداشت در نقد کسانی که توانایی های داخلی را نمی بینند و صرفا مبلغ شرکت های داروسازی خارجی هستند گفت: در ایران، ما 100 سال است که واکسن می سازیم. ان شاالله شما هم فرزند دارید، ان شاالله فرزند خود را واکسن زده اید، با چه واکسنی به فرزندتان سرخک، سرخچه و دیفتری و کزاز زده اید؟ واکسن ساخت ایران. مردم ما با همان ایمن هستند. سازمان بهداشت جهانی به ما یک ورقه نداد! با این که می دانند ما ایمنی کامل داریم. ما الان برگه ای از دنیا و سازمان بهداشت جهانی داریم که ما سرخک را کنترل کردیم در حالی که آمریکا و اروپا کنترل نکردند. به ما ورقه تولید نداده‌اند!
وی تاکید کرده است: بیشترین پشتوانه ساخت این واکسن تجارب صد ساله خود ماست که مبتنی بر روش ویروس ضعیف شده است. به سلامت و ایمنی آن را شک نداشته باشید. الان هم وارد فاز انسانی شده است.
با تمام این احوال از روز گذشته خوشحالی و احساس خوبی در بین علاقه مندان به پیشرفت کشور و خود کفایی در امور حیاتی ایجاد شده است، اما نمی توان بی اعتمادی های که از حوزه های دیگر وارد اذهان شده را نادیده گرفت و باید برای جلب این اعتماد تلاش و کوشش علمی و همه جانبه ای صورت بگیرد تا شاید موفقیت واکسن ایرانی بتواند شکاف بی اعتمادی درحوزه های دیگر را هم واکسینه کند و التیام ببخشد.
اکنون باید منتظر بود تا نتایج این تحقیقات بالینی در مرحله اول که یک ماه است خود را نشان دهد، اگر چه از ساعت تزریق واکسن به این سه نفر وضعیت آنها خوب گزارش شده است و علایم بالینی نداشته اند اما تا تزریق دوم باید تا 28 روز صبر کنند.
از طرف دیگر مسوولان ایرانی از روز اول درباره خرید واکسن هم موافقت صریح خود را اعلام و حتی به گفته آنها اقدام هم شده است اما به دلیل وجود تحریم ها و مشکلات جابجایی و نقل و انتقال پول هنوز موفق به خرید نشده اند.
باید امیدوار بود با پشتوانه علمی یکصد ساله در تحقیقات و تولید در حوزه واکسن با تکنولوژی ایرانی افتخاری دیگر رقم بخورد و اتفاق خوبی که حدود 20 سال پیش در بسیج ریشه کنی فلج اطفال شکل گرفت درباره کرونا هم اتفاق بیفتد.