این گفتگو را بخوانید

مجری: آیا خروج ترامپ از برجام، موجب تعجب ایرانی ها شد؟

موسویان: خیر! ازابتدای مذاکرات هسته ای، ایران درمورد به پایبندی آمریکا به تعهداتش مظنون بود. رهبر عالی ایران ازهمان ابتدایی که با مذاکرات موافقت کردند، مکرراعلام کردند که به آمریکا نمیشود اعتماد کرد و آمریکا اهل عمل به تعهداتش نیست.

مقامات دولت آمریکا مکررتاکید میکردند که موضوع هسته ای ایران، تهدید اول امنیت ملی آمریکاست. با این وجود آمریکا درحالی توافق هسته ای رانقض کرد که برای اولین بار مذاکرات در سطح وزرای خارجه ایران و آمریکا صورت گرفت ، توافق جامعی برای اطمینان از صلح آمیزبودن برنامه هسته ای ایران حاصل شد ،همه قدرتهای جهانی دراین توافق حضورداشتند و ایران هم طبق گزارشات مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی به تمام تعهداتش عمل کرد.

مجری: چه شد که باوجود این بدبینی، ایران مذاکره کرد؟

موسویان: مذاکرات هسته ای ایران ازسال 2003 تا 2013 یعنی به مدت ده سال با سه کشور اروپایی انجام شد.علاوه بر اروپا، ایران باسایر قدرتهای جهانی مثل روسیه و چین هم مذاکره میکرد اما نهایتا هیچ نتیجه ای حاصل نشد چون ایران و آمریکا گفتگو نمیکردند. هرنوع توافقی هم باید به تصویب شورای امنیت سازمان میرسید که بدون موافق آمریکا ممکن نبود. لذا ایران ضمن بدبینی به پایبندی آمریکا به توافق احتمالی،تصمیم گرفت که با همه اعضاء دائم شورای امنیت از جمله آمریکا گفتگوی مستقیم سطح بالا داشته باشد.  

مجری: اکنون که آمریکا خارج شده، آیا این برای ایران بهتر نیست که برجام را با اروپا و چین و روسیه منهای آمریکا انجام دهد؟

موسویان: برجام جامعترین توافق تاریخ عدم اشاعه سلاحهای هسته ای است که بعد از 13 سال مذاکره بیش از 200 دانشمند برجسته اتمی و دهها دیپلمات ارشد جهان در170 صفحه تعریف شده است. کاربرد برجام بسیار فراتر از موضوع ایران و یک سرمایه جهانی برای عاریسازی خاورمیانه و جهان از بمب هسته است. لذا جامعه جهانی باید یکپارچه از آن حمایت کند.

مجری: آیا همین استدلال شما کافی نیست که ایران و سایر پنج قدرت جهانی به برجام متعهد بمانند؟

موسویان:

 نکته اول اینکه ایران با رفتار خود درمورد برجام به جهان نشان داد که برای رفع اختلافات اولا آماده گفتگوست، ثانیا انعطاف پذیرعمل میکند تا مسیردیپلماسی موفق باشد و ثالثا اگرتوافقی حاصل شود آن را کامل و درست اجراء میکند.

نکته دوم اینکه جامعه جهانی باید از برجام باقدرت تمام حمایت کند چون بهترین امکان برای تحقق خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای است. بیش از 50 سال است که قدرتهای جهانی دراجرای مصوبات سازمان ملل برای عاریسازی خاورمیانه از سلاح کشتار جمعی شکست خورده اند. اما آنها اکنون با اجرای اصول برجام درکل خاورمیانه میتوانند این مهم را تحقق بخشند.

نکته سوم اینکه برجام برای اقای ترامپ فرصتی ایجاد کرده که میراثی بزرکتر از اوباما ازخود بجای بگذارد. اگر ترامپ برای اجرای اصول برجام توسط سایرکشورهای خاورمیانه اقدام کند، تئوری خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای تحقق خواهد یافت که میراثی به مراتب بزرگترازمیراث اوباما خواهد بود.

مجری: پاکستان و اسرائیل بمب هسته ای دارند و نمی پذیرند که خلع سلاح شودند.

موسویان: پاکستان درخاورمیانه نیست. اسرائیل هم قطعنامه عاریسازی خاورمیانه از سلاح هسته ای را پذیرفته است. اسرائیل ایران را درموضوع هسته ای متهم میکند درحالیکه ایران هم عضو ان پی تی است، هم بمب هسته ای ندارد، برجام راکامل اجراء کرده و آژانس بین المللی انرزی هسته ای هم صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را تایید کرده است. متقابلا اسرائیل تنها کشوردارنده سلاح هسته ای درخاورمیانه است که درپنجاه سال گذشته قطعنامه های مکرر سازمان ملل در مورد عاریسازی خاورمیانه از سلاح هسته ای را زیر پا گذاشته است.آمریکا بجای تحریم ایران، باید اسرائیل را برای عدم اجرای قطعنامه های سازمان ملل مجازات کند نه ایرانی که عضو معاهده ان پی تی است و بمب هسته ای ندارد.

مجری: باتوجه با تجدید تحریمهای آمریکا، حفظ برجام برای ایران واروپا چقدرمشکل خواهد بود؟

موسویان: حفظ برجام دشوار خواهد بود چون آمریکا برجام و قطعنمامه های مربوطه شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی را نقض و بدتر از آن سایرکشورها رانیز برای نقض برجام تحت فشار قرار داده است. طبق برجام هر شش قدرت جهانی ملزم به تسهیل تجارت با ایران میباشند. اروپا، روسیه وچین مصمم به حفظ برجام هستند اما اعمال تحریمهای ثانویه و فرامرزی آمریکا؛ درآینده نزدیک برجام بابحران بزرگی روبرو خواهدکرد.

مجری: دراین شرایط دشوار آیا چین نقش مهمتری برای حفظ برجام خواهد داشت؟

موسویان: تجربه گذشته نشان داده که چین نقش کلیدی دارد. دردولت قبل که ایران تحت بدترین تحریمهای سازمان ملل و چند جانبه قرارگرفت، اروپا عمده سهم خود درتجارت با ایران را از دست داد متقابلا چین سهم بزرگی دراقتصاد ایران کسب کرد.

درعین حال شرایط دردوره دولت آقای روحانی متفاوت تر خواهد بود چون دراین دوره ایران قطعنامه سازمان ملل را اجراء و آمریکا نقض کرده است و از نظر جامعه جهانی دراین ماجرا ایران بازیگرخوب و آمریکا بازیگربداست. لذا باوجودیکه شرایط برای بسیارپیچیده شده امت شانس حفظ برجام وجود دارد.

مجری: تاثیر این شرایط بروضعیت منطقه چگونه خواهد بود بویژه با توجه به تقابل ایران و اسرائیل؟

موسویان: درایران مقام معظم رهبری تصمیم گیرنده نهایی است همانطور که درآمریکا ترامپ تصمیم گیرنده نهایی است . بااین تفاوت که اختیارات رئیس جمهور آمریکا بیش از اختیارات رهبرعالی ایران است. درجریان مذاکرات هسته ای، رهبر عالی ایران اعلام کرد که اگر توافقی صورت گیرد و آمریکا به تعهداتش عمل کند، زمینه برای گفتگو راجع به سایر مسائل همچون موضوعات منطقه باز خواهد شد. اگر آمریکا واقعا مایل به گفتگوبا ایران است باید برجام رااجراء میکرد.

اما اکنون با نقض برجام برا ی جامعه جهانی ثابت شد که اصولا سیستم حکومتی آمریکا قابل اعتماد نیست چون هررئیس جمهوری میتواند توافقات تعهدات بین المللی رئیس جمهور قبلی را لغو کند.

مجری: آیا ایران حاضر به مذاکره مجدد خواهد شد؟

موسویان: اگرآقای ترامپ واقعا خواستار گفتگوست باید ابتدا برجام را کامل اجراء کند و احترام به قطعنامه سازمان ملل را نشان دهد. این مسیرممکن است راه گفتگو درمورد مسائل منطقه را بازکند. گفتگو و همکاری این دو قدرت میتواند به صلح و ثبات وحل بحران های منطقه کمک کند. بحران جنگ و تروریسم وکشورهای به گل نشسته، گریبانگیر خاورمیانه شده واین منطقه رادرآستانه سقوط قرارداده است. چه بخواهیم یا نخواهیم ایران بعنوان قدرت منطقه ای وآمریکا بعنوان قدرت جهانی درمورد مسائل منطقه نقش مهم دارند و همکاری آنها میتواند به صلح وثبات کمک کند.

البته فراموش نکنیم که بخش مهمی از بحرانهای منطقه حاصل جنگ عربی -عربی است. کشورهای عربی و ناتو مشترکا به لیبی حمله وآنرابی ثبات کردند. عربستان و امارات با کمک آمریکا به یمن حمله نظامی کردند. صدام به کویت حمله کرد. عربستان و امارات دنبال ساقط کردن حکومت بحرین هستند. لذا واقعیت این است که کشورهای عربی باعث ایجاد بحران و بی ثباتی درکشورهای عربی هستند لاکن ایران را متهم میکنند.

مجری:درعین حال تقابل بین ایران و اسرائیل هم یک عامل بحران درمنطقه است.

موسویان: درست است اما تقابل بین اسرائیل و ایران ازبعد انقلاب ایران وجود داشته و هردوکشورهم متقابلا مستمرا یکدیگررا تهدید کرده اند. نتانیاهو شب وروز دنبال حمله نظامی و تغییر رژیم در ایران است. منتهی مشکل رسانه های غرب این است که تهدیدات ایران علیه اسرائیل را بزرگ اما به تهدیدات اسرائیل علیه ایران اهمیتی نمیدهند.

مجری: آیا فکرمیکنید اروپاییها اراده حفظ برجام را دارند؟

موسویان: برجام مهمترین دستاورد سیاست خارجی اروپا دردودهه گذشته است.من شک ندارم که اروپا اراده سیاسی محکمی برای حفظ برجام دارد اما درمورد ظرفیت اقتصادی اروپا برای تامین منافع اقتصادی برجامی ایران تردید دارم.

مجری: تاثیر تحریمهای جدید آمریکا برایران چیست؟

موسویان: تحریمهای جدید آمریکا مطمئنا به ایران خسارت خواهد زد اما این تحریمهای آمریکا عامل همه مشکلات اقتصادی امروزایران نیست. ناکارآمدیهای بزرگ سیستم داخلی ایران همچون فساد عامل اصلی مشکلات اقتصادی ایران است. مصیبت های امروز اقتصادی ایران بدان جهت است که ناکارآمدیهای سیستم داخلی با تحریمهای آمریکا  همزمان و همراه شده است.

درعین حال سیاست تحریمهای آمریکا موجب تغییر رژیم درایران نخواهد شد. تحریمهای آمریکا در چهل سال گذشته با هدف تغییر رژیم درایران بوده و شکست خورده ضمن اینکه ایران امروز از متحدین آمریکا درمنطقه باثبات تر و قدرتمندتر است. لذا سیاست ترامپ درمورد تحریم و فشارهم همچون سیاست دولتهای آمریکا درچهل سال گذشته شکست خواهد خورد. بهتر است که آقای ترامپ ازبرجام بعنوان مدل دیپلماسی برای حل سایر بحرانهای منطقه استفاده کند.

مجری: آیا گفتگوهای پشت پرده ای بین ایران و آمریکا هست؟

موسویان: وزیر خارجه ایران چندروزقبل گفت که کشورهای عمان و سوئیس تمایل به میانجیگری دارند اما تا آنجایی که او مطلع است، گفتگوی پشت پرده ای وجودندارد.