به گزارش الف، خبر افزایش قیمت خودرو در سالهای اخیر برای مردم ایران که با تورم دستوپنجه نرم کرده و هر شکلی از گرانیهای سرسامآور را دیدهاند شاید چندان تعجبآور نباشد اما افسارگسیختگی قیمتها در بازه زمانی کوتاه آنهم به شکل سرسامآور، مصرفکنندگان واقعی خودرو را در شوک فرو برده است؛ آنهم در مقطعی که دیگر بازارها نظیر ارز و سکه هم در تلاطم به سر برده و هر روز رکوردهایی جدید در آن خلق میشود و این همزمانی افزایش قیمتها شوک روانی بیسابقهای به مصرفکنندگان وارد کرده است. گزارشها حکایت از این دارد که در طی یک بازه 8 روزه، قیمت خودروها به طور میانگین 40 تا 45 میلیون تومان افزایش داشته. در نظر بگیریم که این میانگین قیمتی است و برخی خودروها رشدی بیش از این را تجربه کردهاند!
خلق رکورد در آذرماه
مقایسه قیمتها در آبان و آذر، خود موید فاجعهای است که در بازار خودرو خلق شده. پژو 206 تیپ 2 که در ماه گذشته 329 میلیون به فروش میرفت، اکنون به 375 میلیون رسیده است! پژو 207 پانوراما از 635 به 700 میلیون رسیده، دنا اتوماتیک توربوپلاس که در آبانماه 580 میلیون بود در حال حاضر سقف قیمتی 640 میلیون را تجربه کرده و دیگر خودروها که همگی حاکی از رشد قیمتی بیسابقه در این بازار است. با وضعیت کنونی و در این میان، تنها مصرف کننده است که متضرر میشود و تلاطم این بازار بیشتر به سود واسطهگران و دلالانی است که از نوسانهای قیمتی کسب سود میکنند.
افزایش عرضهای که اثرگذار نیست
اگرچه غالب اقتصاددانان یکی از راهکارهای کاهش قیمت کالاها در بازار و رسیدن به نقطه تعادل را افزایش عرضه ذکر میکنند اما حداقل تاکنون این سیاست در بازار خودروی ایران اثرگذار نبوده و افزایش عرضهای که در این بازار رخ داده نتوانسته کمکی به کاهش قیمت کند که البته این موضوع دلایل مختلفی دارد. رضا فاطمیامین، وزیر صمت اخیراً در جلسه علنی مجلس با اشاره به افزایش تولید و عرضه خودروهای سبک اظهار داشت:« اگر به دنبال تعادل در بازار خودرو هستیم باید عرضه و تقاضا را به هم نزدیک کرده و هر چقدر شکاف عرضه و تقاضا بیشتر باشد بازار متلاطمتر و تحت تأثیر نرخ ارز خواهد بود. 8 ماهه اول سال جاری نسبت به 8 ماهه سال گذشته 32 درصد عرضه خودروی سواری افزایش پیدا کرد و همچنین در آبان ماه 122 هزار دستگاه انواع خودروهای سبک و سنگین تولید شده که تولید آبان ماه سال جاری رکورد 5 ساله را شکست. همچنین خودروهای سنگین نیز 176 درصد افزایش پیدا کرد و بر روی توازن تولید کنندگان متمرکز شدیم».
هر چند خودروسازان در سالجاری تولید بیشتر را را تجربه کرده اما این افزایش میزان تولید و عرضه بیشتر تناسبی با تقاضای موجود در بازار ندارد که از مهمترین دلایل آن، تبدیل شدن خودرو به کالایی سرمایهای است. در شرایط کنونی که ریال در حال از دست دادن ارزش خود است بهترین وسیله برای حفظ ارزش سرمایه افراد، تبدیل کردن پولهای نقد خود به داراییهایی نظیر خودرو، مسکن، سکه و ارز است و همین امر به افزایش تقاضا در بازار خودرو دامن زده است که البته حاکم شدن این شرایط، معلول تحریمها و ضرباتی است که به ریال وارد میشود. به علاوه اینکه حضور و فعالیت در بازار خودرو، پیچیدگیها، محدودیتها و حتی خطرات دیگر بازارها نظیر ارز و مسکن را ندارد و به نوعی دمدستترین بازاری است که برای افراد وجود دارد و همین امر به تحریک تقاضا دامن میزند.
بورس؛ حربهای برای آزادسازی قیمتها!
با وجود اینکه تبلیغات وسیعی برای عرضه خودروها در بورس کالا و مزایای آن از جمله کشف قیمتهای حقیقی صورت میگرفت اما شواهد حکایت از این دارد که این روش و عرضه خودروها در بورس، حربهای برای آزادسازی قیمتهاست. زیرا دولت به دلیل مالکیت دو شرکت اصلی خودروسازی کشور مخالفتهای علنی خود را با آزادسازی یکباره قیمتها، بارها اعلام کرده بود و خودروسازان مجوزی برای این امر نداشتند و حالا بورس فرصتی برای رهایی از قیمتگذاری دستوری و حرکت به سمت آزادسازی تلقی میشود.
کامران رحیمی، کارشناس اقتصاد ایران در این باره به فارس گفت: «از ابتدای عرضه محصولات خودرویی در بورس کالا، گرچه از این راه به عنوان مسیری موقت یاد میشد، ولی به نظر میرسد سیاستگذار دیگر نگاه موقتی به این شیوه ندارد و برنامه ریزی کلانی برای ورود بیشتر محصولات، حتی پرتقاضاها به تالار بورس دارد.
وی ادامه داد: با توجه به حاشیههای فراوانی که آزادسازی قیمتها داشت، برنامه عرضه خودرو در بورس کالا به عنوان راهکاری بی سر و صدا برای افزایش قیمتها و تا حدودی جبران زیان خودروسازان در نظر گرفته شد.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: صنعت خودرو در شرایط مساعدی نیست، عرضه خودرو در بورس نمیتواند برای مصرف کننده مفید باشد، عرضه کم خودروها سبب شده است تقاضا بازهم موجب افزایش قیمت خودرو نزدیک به بازار آزاد شود.
رحیمی افزود: از طرفی اختلاف کم قیمت خودرو میان بازار آزاد و بورس کالا، به اندازه خواب پول است و با بررسی قیمتها می توان گفت تنها خودروسازان برنده این موضوع هستند. به نظر می رسد این شیوه فروش تأثیری بر کاهش قیمت خودرو ندارد، چراکه بورس کالا صرفاً یک پلتفرم است و بهطور مستقیم بر روند بازار خودرو تأثیری نخواهد داشت. به عبارت دیگر، هرچند هنوز بخش قابل توجهی از خودروها وارد بورس کالا نشده اند، اما به همین میزان هم تنها سود این اقدام به جیب تولیدکنندگان رفته است.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: آن موضوعی که در واقع بر کاهش قیمت خودرو تاثیرگذار است، تداوم این عرضه هاست، زیرا میزان زیان شرکت ها کم می شود و می توانیم امیدوار باشیم که بدهی بانکی آن ها کمتر شود، همچنین از این جهت حداقل تورم جدیدی به کشور وارد نشود».
مصرفکننده حقیقی، بازنده شرایط کنونی
شرایط کنونی بازار خودرو و افزایش قیمتی که به صورت روزانه در آن رخ میدهد، مصرفکنندگان حقیقی را به بازندگان اصلی تبدیل کرده است. تصور کنیم فردی که در این تلاطم اقتصادی کشور، با مشقت زیاد سرمایهای را اندوخته که بتواند مالک خودرو شود حال با این افزایش قیمتها چگونه توانایی جبران این شکاف قیمتی را دارد؟ در نقطه مقابل، برندگان واقعی خودروسازان، سفتهبازان و دلالان اند که از این آشفتگی سودهای کلانی را صاحب شده و میتوان اینگونه نتیجهگیری کرد که تداوم وضعیت کنونی به سود آنهاست.