گروه تعاملی الف - فضل‌الله عرب:
شورای عالی انقلاب فرهنگی روز گذشته به ریاست رییس‌جمهور تشکیل جلسه داد و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی یک بار دیگر (برای بار چندم!) اصلاحیه خورد و به تصویب رسید. این مصوبه هنوز ابلاغ نشده و از دیروز که خبر تصویبش رسانه‌ای شد اعتراضات بسیاری را برانگیخت. بعید هم هست که با اینهمه ایرادات ریاضی که پیوست عدالت هم ندارد با همین شکل و شمایل ابلاغ شود. کلیات این مصوبه (برای کنکور ۱۴۰۲) به این صورت است:
۱- برای شرکت در هر کنکور باید الزاماً دیپلم مربوط به همان کنکور را داشته باشی و سوابق تحصیلی‌ات هم کامل باشد
۲- کنکور ۴۰٪ و سابقه تحصیلی سال دوازدهم ۶۰٪ تاثیر قطعی در پذیرش دانشجو تاثیر خواهد داشت.
۳- دروس عمومی از کنکور حذف می‌شود.
۴- کنکور دو بار در سال و فقط از دروس تخصصی خواهد بود.
-----------
این مصوبه غیرکارشناسی و شتاب‌زده ایرادات زیادی دارد که به ذکر چند نمونه از آنها خواهیم پرداخت:
۱- هر سال حدود ۷۰۰ هزار پشت کنکوری در کنکور شرکت می‌کنند که مجبور کردن این تعداد داوطلب به شرکت در امتحانات ترمیم معدل (یا تغییر دیپلم) آموزش و پرورش باعث عسر و حرج آنها خواهد شد و هزینه و وقت زیادی را برای این کار باید صرف کنند. احتمالا غیر از هزینه هنگفت خرید کتاب برای کنکور تستی و امتحانات تشریحی باید حدود ۴-۳ میلیون‌تومان‌هم‌به جیب آموزش و پرورش بریزند که در این شرایط اسف‌بار اقتصادی ظلم مضاعف است. در اصل آموزش و پرورش زیرساخت لازم برای برگزاری امتحانات نهایی برای سال دهم، یازدهم و دوازدهم به اضافه‌ی پشت کنکوری‌ها که قطعاً بالای دو میلیون نفر هستند را ندارد! آموزش و پروش بستر لازم برای برگزاری حداقل سالی ۳۰ امتحان نهایی برای این تعداد داوطلب را ندارد. حتی اگر فرض کنیم پول و بودجه‌ی لازم را از جیب دانش‌اموزان درآوَرَد! برقراری امنیت این تعداد ازمون کار بسیار سختی است.
۲- امتحانات آموزش و پرورش اساساً برای تفکیک و تراز کردن داوطلبان برگزار نمی‌شوند و شبیه امتحانات دانشگاه فقط کارکردی جهت پاس کردن دروس دارند. هر سال حدود ۷۰ هزار نفر معدل ۲۰ در کنکور شرکت می‌کنند! حال آنکه سطح سختی سؤالات کنکور به نحوی است که رتبه ۱ را از رتبه ۲ هم‌تفکیک می‌کند و به ندرت دو داوطلب با تراز مشابه در کنکور میبینیم! طبق این مصوبه هرکس معدلی پایین‌تر از ۱۹.۶۰ را کسب کرده باشد باید قید رشته‌ای مثل پزشکی را برای همیشه بزند یا به خاطر کسب نمره ۱۹.۷۵ در یک‌درس دنبال امتحان ترمیم‌معدل برای رساندن نمره به ۲۰ باشد و در این دور باطل گرفتار شود! اگر انتظار داشته باشیم امتحانات آموزش و پرورش قدرت تفکیک داوطلبان را داشته باشد باید مشابه سؤالات کنکور سخت و پیچیده طراحی شود و این موضوع باعث می‌شود حداقل ۷۰٪ دانش‌اموزان مردود شوند. دانش‌آموزی که معدلش ۱۱ شده اما رتبه زیر ۱۰۰ کنکور تجربی را کسب کرده به اندازه تمام کم‌کاری‌های گذشته برای سال کنکور زحمت کشیده و اتفاقا این موضوع باید مایه خرسندی نظام آموزشی باشد که یک داوطلب بتواند با کنکور، تمام گذشته ناموفق تحصیلی‌اش را جبران کند! البته که مصوبه جدید هم راه جبران را باز گذاشته اما با صرف چند میلیون‌تومان هزینه! نه صرفاً تلاش!
۳- تقلب در امتحانات اموزش و پرورش بسیار سهل‌تر از تقلب در کنکور است! مراقبت‌ها کمتر است و‌تایم برگزاری امتحان (نسبت به کنکور که برای حل هر تست زیر ۴۰ ثانیه فرصت داری) زیاد است! دیده‌ایم که یک نفر برگه‌ی خود را ۲۰ دقیقه بعد از شروع ازمون تحویل می‌دهد و از حوزه خارج می‌شود و حتی نمره ۲۰ می‌گیرد! اما تایم برگزاری امتحان که حداقل ۹۰ دقیقه است (و سؤالات آسان‌تر نسبت به کنکور) بستر مناسبی برای افراد متقلب فراهم می‌کند. مطمئن باشید اگر پای تصاحب صندلی پزشکی تهران هم در میان باشد متقلبان با انگیزه‌های بیشتر و روش‌های خفن‌تری وارد بازار مکاره‌ی تقلب در امتحانات اموزش و پرورش خواهند شد.
نکته: در کنکور سراسری هم امکان تقلب هست اما چون یک‌بار در سال برگزار می‌شد میتوان با قطع اینترنت سراسری در زمان ۴ ساعته‌ی برگزاری کنکور یا ارائه چند پاسخ‌برگ به داوطلبان، جلوی تقلب را گرفت. برای تقلب در کنکور سراسری یک نفر باید با موبایل وارد حوزه شود، از صفحه سؤالات عکس بگیرد، آن را به فردی بیرون از حوزه ارسال کند و فردی که بیرون‌حوزه است و به همه دروس مسلط است(!) سؤال را حل کند و مجددا برای داوطلب ارسال کند و داوطلب آن را از روی گوشی ببیند و وارد پاسخ‌برگ کند! اگر تعداد پاسخ‌برگ‌ها زیاد باشد و مثلا هر بیست دقیقه یک‌بار پاسخ‌برگ‌ها جمع شود و پاسخ‌برگ‌های دروس بعدی جایگزین شود و از آن‌جا که حتی فرصت پاسخگویی به هر سؤال زیر یک دقیقه است زمان کافی برای اینهمه فعل و انفعال وجود ندارد. برای کنکور ۱۴۰۱ سازمان سنجش قصد دارد به جای دو پاسخ‌برگ عمومی و اختصاصی سه پاسخ‌برگ به داوطلبان بدهد (یک عمومی و دو پاسخ برگ اختصاصی). قطعا امکان تقلب بسیار کمتر خواهد شد و سازمان سنجش می‌تواند با رصد کانال‌هایی که کلید کنکور را منتشر کرده‌اند کلید منتشرشده را با کارنامه‌ی داوطلبان تطبیق دهد و هر داوطلبی که پاسخ‌برگش مشابه کلید این کانال‌های تلگرامی بود ازمون مجدد بگیرد. کاری که امسال هم انجام شد و نتایج کنکور حدود ۵۰۰ داوطلب ابطال شد! (سوالات ریاضی بسیار سخت طراحی شده بود و ظاهرا درصد بالای این افراد در در ریاضی بیخ گلویشان را گرفت!) آیا آموزش و پرورش می‌تواند در تمام این ۴۰-۳۰ آزمونی که قرار است هر سال برگزار کند این تمهیدات را بیندیشد؟
۴- اگر یک نفر سابقه تحصیلی سال دوازدهم را در سال ۱۴۰۲ به دست بیاورد و داوطلب دیگری در سال ۱۴۰۳، سوابق تحصیلی این دو داوطلب (برای کنکور ۱۴۰۳) نمی‌تواند به صورت عادلانه تراز شود و مورد مقایسه قرار گیرد چون سطح سختی امتحانات در سال‌های مختلف متفاوت است. اما کنکور این مشکل را ندارد و چند صد هزار داوطلب در یک ازمون مشابه تراز می‌شوند. اگر هم قرار باشد امتحانات آموزش و پرورش قدرت تفکیک داوطلبان را داشته باشد بسیار سخت‌تر طراحی خواهد شد و دانش‌آموزان بارها برای بالا بردن نمره مجبورند در امتحانات ترمیم معدل شرکت کنند و این موضوع دوباره باعث پروار شدن مافیای آموزشی (انتشارات کمک‌درسی و مؤسسات و...) خواهد شد! یعنی دقیقا کنکور باقی خواهد ماند اما مؤسسات و انتشارات کنکور علاوه بر کنکور بازار جدید و بکری تحت عنوان «موفقیت در امتحانات تشریحی آموزش و پرورش» به وجود می‌آورند! وزارت آ پ اعلام‌کرده تا ده‌بار میتوان در امتحان ترمیم معدل شرکت کرد و دانش‌آموزان نگران نباشند! دوستی با طعنه می‌گفت اگر امکان دارد که بارها در امتحان ترمیم معدل شرکت کرد و معدل را ارتقا داد این موضوع که باز به نفع پولدارهاست که هزینه چند بار شرکت در امتحانات ترمیم معدل را دارند! و تازه بعد که معدلشان بیست شد دوباره باید همه در کنکور شرکت کنند تا رتبه نهایی آنها مشخص شود!! دقیقا با این کارها چه هدفی قرار است دنبال شود؟ دقیقاً کدام یک از تصمیمات این مصوبه به نفع قشر محروم جامعه یا به ضرر مافیای کنکور است؟
۵- این مصوبه (برخلاف شعارهای مسئولین مربوطه) باعث رونق کسب و کار مافیای کنکور و مؤسسات اموزشی و انتشارات کمک اموزشی خواهد شد چون هم از بازار کنکور متنفع می‌شوند و هم از امتحانات آموزش و پرورش. یعنی هم از آخور می‌خورند و هم از توبره!
۶- به خاطر حذف دروس عمومی از کنکور و تمرکز کامل روی دروس اختصاصی، سطح سختی سؤالات اختصاصی بسیار بالا خواهد رفت و داوطلبان مجبورند هزینه بیشتری را برای تسلط روی دروس اختصاصی خرج کنند. سؤالات کنکور به اصطلاح بسیار «وحشی‌تر» طراحی خواهد شد. افرادی که سؤالات درس ریاضی کنکور ۱۴۰۰ (به خصوص در کنکور تجربی) را بررسی کرده‌اند متوجه عرایض بنده خواهند شد. چند سالی است که لزوم مطالعه‌ی دروس اختصاصی از روی منبع اول و منبع دوم باب شده به اینصورت که داوطلب یک درس مثل زیست را برای تثبیت درصدهای ۵۰٪ به اتمام می‌رساند و برای رسیدن به درصد ۷۰٪ و بالاتر مجبور است منبع تستی دوم که تست‌های سنگین‌تر و چالشی‌تری دارد را مطالعه کند. همین روند باعث شده سری کتاب‌های آی‌کیوی انتشارات گاج، نردبام انتشارات خیلی سبز و... به وجود بیایند! اگر قرار باشد سؤالات سخت‌تر شوند احتمالا داوطلبان مجبورند دروس اختصاصی را ۳منبعی مطالعه کنند! در صورتی که ازین خوشحال بودند که دیگر نیاز نیست برای دروس عمومی هزینه کنند! ضمن اینکه خیلی ها با مطالعه کتاب های عمومی اموزش و پرورش (و حتی بدون کمک گرفتن از کتاب‌های کمک آموزشی و تست در این دروس) به درصدهای خوبی در دروس عمومی می‌رسیدند. این مسئله به خصوص برای داوطلبانی که از مناطق محروم در کنکور شرکت میکردند (و پولی برای خرید محتوای کمک آموزشی ندارند) حائز اهمیت بود. سازمان سنجش احتمالا به خاطر اینکه پول طراحی و چاپ سؤالات عمومی را نخواهد پرداخت کند تصمیم به حذف دروس عمومی گرفته.
۷- گفته شده کنکور ۱۴۰۲ دو بار در سال برگزار می‌شود (یک بار قبل عید و یک بار بعد عید) و نتایج آن هم تا دو سال معتبر خواهد بود. (شبیه ازمون تافل و آیلتس!) حال آنکه آزمون‌های زبانی شبیه تافل و‌آیلتس اصلا ازمون‌هایی برای رقابت بین داوطلبان نیستند و شبیه پاس کردن یک درس هستند. این قسمت هم با هر عقل سلیم و منطق ریاضی بسیار ناپخته و غیرکارشناسی است! چطور میتوان تراز داوطلبان را در کنکورهای متفاوت با هم‌تراز کرد؟ سطح سختی سؤالات در دو کنکور، متفاوت است و مقایسه تراز به دست آمده ازین ازمون‌ها توسط داوطلبان از نظر ریاضی غیرممکن است! هنوز خیلی‌ها در این کشور پول یک بار ثبت نام در کنکور را هم ندارند اما این مصوبه داوطلبان را وادار می‌کند در این شرایط ملتهب اقتصادی در چند امتحان ترمیم معدل و چند کنکور شرکت کنند! اگر دنبال عدالت هستید روی مؤلفان کتاب‌های درسی آموزش و پرورش نظارت کنید و توضیح دهید چرا دروس هر سال دچار تغییر می‌شوند تا داوطلبان نتوانند از کتاب‌های دست دوم موجود در کتابخانه‌ها استفاده کنند؟ کلی کتاب کمک‌درسی و تستی هر سال به عنوان کاغذ باطله دور ریخته می‌شود!! اگر کتاب‌های درسی هر سال تغییر نکند می‌توانید کتابخانه‌های مناطق محروم را با کتاب‌های کمک‌درسی و تستی شارژ کنید تا داوطلبان آن مناطق بتوانند تا چند سال ازین کتاب‌ها استفاده کنند.
۸- پروسه برگزاری هر کنکور سراسری معمولا از ابتدای خرداد سال قبل‌تر استارت می‌خورَد و باید تمام قوانین و جزئیات مربوط به کنکور سراسری از یک سال قبل به داوطلبان اعلام شود تا داوطلبان بر اساس این قوانین خود را اماده کنکور کنند. قرار بود تا نیمه اول خرداد تمام جزئیات مربوط به کنکور ۱۴۰۲ مشخص و تبیین شود اما رییس سازمان سنجش و مسئولان مربوطه فقط کلیات را اعلام کرده‌اند و ارائه جزئیات را به پایان شهریور موکول کرده‌اند! معلوم نیست چرا اینقدر عجله برای اجرای شتاب‌زده این مصوبه وجود دارد. کنکور اگر هم بد و ناعادلانه باشد قرار نیست با یک طرح ناعادلانه‌تر، غیرکارشناسی، مطالعه‌نشده، ناپخته و شتاب‌زده آن را کمرنگ و حذف کنیم! به اصطلاح «بدتر» را جایگزین «بد» کنیم!
۹- گفته شده ۶۰٪ سابقه تحصیلی قطعی در کنکور ۱۴۰۲ مربوط به امتحانات نهایی سال دوازدهم است. (چون برای داوطلبان کنکور ۱۴۰۲ سابقه تحصیلی دهم ویازدهم موجود نیست!) برای کنکور ۱۴۰۳ این ۶۰٪ شامل امتحانات نهایی یازدهم و دوازدهم و برای کنکور ۱۴۰۴ این ۶۰٪ شامل امتحانات نهایی دهم، یازدهم و دوازدهم است! من که متوجه نمی‌شوم وقتی سوابق تحصیلی‌ای موجود نیست چه اصراری است که با هر مقدار از سابقه تحصیلی «باید» این عدد ۶۰٪ حفظ شود! این قسمت مصوبه هم از نظر ریاضی مشکلات اساسی دارد!
۱۰- این مصوبه نه تنها استرس کنکور را حذف نمی‌کند بلکه آن را به کل دوران متوسطه دوم (دهم، یازدهم، دوازدهم) منتقل می‌کند.
۱۱- این مصوبه باعث رونق مدارس غیرانتفاعی خواهد شد چون طبق آمار، میانگین معدل کتبی این مدارس حدود ۳ نمره بالاتر از معدل مدارس دولتی و مناطق محروم است. به هر حال از دانش‌آموزان پول می‌گیرند و قطعا از امکانات و معلمان بهتری استفاده می‌کنند.
۱۲- لازم به ذکر است که کنکور ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ هم با تاثیر قطعی معدل برگزار شد که نتایج فاجعه‌بار آن دو کنکور هم درس عبرتی برای مسئولین آموزشی کشور نشد. حدود چند هفته به برگزاری کنکور ۱۳۹۵ تاثیر قطعی معدل با شکایت یک داوطلب به دیوان عدالت اداری، لغو شد. برای کنکور ۹۷ و ۹۸ هم دعوای اموزش و پرورش و مجلس برای قطعی یا مثبت اعلام شدن تاثیر معدل بالا گرفت که نمایندگان مجلس موفق شدند قضیه را رفع و رجوع کنند. برای مصوبه جدید که دیروز به تصویب رسید هم چند ماه پیش ۲۷۳ نماینده مجلس با امضای یک نامه، مخالفتشان را با تصویب این مصوبه اعلام کردند اما با این حال باز هم شورای عالی انقلاب فرهنگی کار خود را می‌کند! به نظر می‌رسد اصرار شورای عالی انقلاب فرهنگی به اجرای شتاب‌زده این مصوبه علیرغم مخالفت ۸۰ درصدی داوطلبان کنکور از روی بی‌اطلاعی باشد نه از روی عناد و دشمنی.
جالب است که یکی از مسئولان سازمان سنجش در گفتگوی خبری دیشب به نظرسنجی برگزار شده در اپلیکیشن «شاد» درباره کنکور استناد کرد! و گفت از آن‌جا که اکثر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی مخالف برگزاری کنکور به شیوه فعلی بوده‌اند پس مصوبه شورای انقلاب درست است! این نظرسنجی بین همه دانش‌اموزان (غیرکنکوری) حتی دانش‌اموز کلاس اول و مدیران و معلمان مدارس که لابد خواهان گرفتن سهم آموزش و پرورش از پذیرش دانشگاه‌ها هستند فاقد اعتبار است. احتمال زیادی می‌رود که نتایج همین نظرسنجی در تصمیمی‌گیری اقای رییسی تعیین‌کننده بوده باشد.
اگر دنبال نظرسنجی هستید در خود سایت سازمان سنجش امکان نظرسنجی با احراز هویت (درج شماره موبایل و کد ملی) فراهم کنید تا ببینید که چطور بالای ۸۰٪ داوطلبان کنکور مخالف این مصوبه هستند. به نظرم آن ۲۰٪ موافق هم اطلاع دقیقی از جزئیات این مصوبه و بلایی که قرار است سرشان بیاید ندارند. ۱۳- حتی محدودیت دیپلم هم ناعادلانه است!
رستگار رحمانی از یکی از روستاهای کردستان علیرغم اینکه دیپلم ریاضی داشت موفق شد رتبه یک کنکور تجربی ۱۳۸۸ را کسب کند و اکنون در حال تحصیل در رشته جراحی مغز است! اعمال محدودیت دیپلم باعث کنار گذاشته شدن چنین نخبه‌هایی می‌شود. هرکس بیشتر تلاش کرده باشد باید در بهترین رشته و دانشگاه تحصیل کند. کسی که با اعمال محدودیت دیپلم موافق است داوطلب تنبلی است که می‌خواهد میدان خالی از رقیب باشد تا راحت‌تر در کنکور موفق شود که اتفاقا این‌گونه افراد تنگ‌نظر موفق هم نخواهند شد. چون برای موفقیت در کنکور دنبال کمک معیشتی بقیه و قوانین محدود‌کننده و ناعادلانه هستند! رتبه یک کنکور تجربی ۹۵ و ۹۸ هم دیپلمه‌ی ریاضی بوده‌اند. اخذ دیپلم تجربی برای کسانی که دیپلم تجربی ندارند اما در کنکور تجربی رتبه می‌گیرند غیر از صرف وقت و هزینه هیچ دردسری ندارد! فقط یک سنگ جلوی پای آن‌هاست و در این شرایط وخیم اقتصادی باید چند میلیون تومان بابت یک دیپلم بی ارزش هزینه کنند! اگر کنکور ریاضی بدون داوطلب مانده است دلیل آن را در وضعیت بازار کار جستجو کنید! نه اینکه داوطلبان را مجبور کنید در رشته‌هایی که بازار کار ندارند تحصیل کنند و دانشکده های فنی مهندسی همچنان به فعالیت ادامه دهند! مگر چه برنامه‌ای برای مهندسان گذشته داشته‌اید و چه استفاده ای از آنها کرده‌اید که الان از تعداد کم داوطلبان کنکور ریاضی نگران شده‌اید و می‌گویید اینده علمی و تولید کشور در خطر است؟ بررسی کنید ببینید چه تعداد مهندس در شرکت اسنپ در حال رانندگی هستند!
حتی طرحی که ۵ سال پیش تحت عنوان «هدایت تحصیلی» دانش‌آموزان سال دهم را مجبور می‌کرد در رشته‌ای که آموزش و پرورش برایشان تعیین کرد ادامه تحصیل دهند شکست خورد. نمی‌توان کسی را به زور و اجبار مجبور کرد صندلی رشته‌ها و دانشگاه‌های بدون متقاضی را پر کند! چند سال پیش دولت سوئد تمام دانشکده‌های دندانپزشکی را تعطیل کرد، چون با پیشگیری‌های انجام‌شده نیازی به تربیت دندانپزشک بیشتر نمی‌دید. سوئد نیازی به دندانپزشک احساس نکرد و دانشکده‌های این رشته را تعطیل کرد تا نیاز نباشد با بودجه دولت برای کشورهای اتحادیه اروپا یا بقیه کشورها دندانپزشک تربیت کند! اگر تعداد داوطلبان کنکور ریاضی کم شده است ظرفیت پذیرش مهندس در دانشگاه‌های فنی مهندسی را کم کنید یا حتی بعضی از این دانشکده‌ها را تعطیل کنید! چه اصراری است این همه مهندس تربیت کنید وقتی بستر لازم برای استخدام و به کارگیری این تعداد مهندس در داخل کشور وجود ندارد؟ بالاخره با این قیمت دلار و وضعیت بازار کار همه که امکان مهاجرت ندارند! اجازه دهید حتی اگر قرار است یک فارغ‌التحصیل دانشگاه بیکار بماند با تصمیم خودش و طبق انتخاب خودش مسیر تحصیلی‌اش را طی کرده باشد نه با اجبار و هدایت تحصیلی شما!
اگر یک روز هیچ‌کدام از راننده‌های اسنپ فارغ‌التحصیل لیسانس و فوق‌لیسانس رشته های مهندسی نبودند دوباره بچه‌ها را به سمت کنکور ریاضی و رشته‌های مهندسی سوق دهید! تا آن روز اجازه دهید خود داوطلبان برای آینده‌ی تحصیلی خود تصمیم بگیرند و در تصمیم آنها دخالت نکنید! دیگر کسی خواهان تحصیل در رشته‌های بدون بازار کار نیست و اگر زودتر اقدام می‌کردید نیازی نبود امروز دانشگاه‌های غیرانتفاعی یا بعضی دانشکده‌ها را ادغام یا تعطیل کنید.