گلخانه‌ سازه شفافی است که از آن برای رشد گیاهان در یک محیط بسته کنترل‌شده، استفاده می‌شود. منبع انرژی مورد استفاده برای گیاهان انرژی خورشید است و انتظار می‌رود که گلخانه‌ها به دلیل تاثیر تغییرات آب‌وهوایی بر روش‌های سنتی تولید محصولات کشاورزی، نقش مهمی را ایفا ‌کنند. گلخانه هیدروپونیک یک روش مدرن برای تولید محصولات کشاورزی بدون خاک، سم و... است. به همین منظور در این مقاله سعی داریم روش‌هایی برای توسعه گلخانه هیدروپونیک و تاثیر آن در ارتقا و بهینه‌سازی کشاورزی کشور را شرح دهیم.

گلخانه هیدروپونیک

یکی از روش‌های بسیار مناسب برای تولید مواد غذایی بیشتر، بهره‌برداری از گلخانه‌های هیدروپونیک است. در این روش علاوه بر استفاده از سطح، با چیدن نهال‌ها در قفسه‌ها به صورت عمودی از فضای به وجود آمده نیز استفاده می‌کنند. کشت گلخانه‌ای، به‌ویژه کشت هیدروپونیک، تکنولوژی جدیدی است که در چند سال اخیر در کشورمان رواج پیداکرده است.

میزان منابع مورداستفاده کشاورزی سنتی، نجومی است. بیشتر تولیدات زراعی، هم ازنظر ژنتیکی و هم ازنظر شیمیایی به سقف تولید خود رسیده‌‌‌اند. تشدید و گسترش زمین‌های مورداستفاده برای تولید مواد غذایی به‌عنوان تنها گزینه مناسب برای برآورده کردن این موارد در نظر گرفته‌شده است.

کشاورزی هیدروپونیک چیست؟

کشاورزی با محیط کنترل‌شده به‌عنوان کشاورزی مقاوم در برابر آب‌وهوا یا به‌طورمعمول کشاورزی عمودی داخلی شناخته می‌شود. این روش کشاورزی از یک فرمول اساسی پیروی می‌کند و تمام نهاده‌هایی که برای سیستم کشاورزی فعلی ما مانند خاک، آفت‌کش‌ها، حذف عناصر متعارف کشاورزی و... را که لازم دارد با عناصر مصنوعی جایگزین می‌کند.

به‌عنوان‌مثال به‌جای دریافت نور خورشید، گیاهان از LEDهایی که برای تأمین انرژی موردنیاز آن‌ها طراحی‌شده است، استفاده می‌کنند. همچنین به‌جای استفاده از خاک، از پوسته‌های نارگیل می‌کنند؛ بدین معنی که بذرها را در پوسته‌های نارگیل قرار داده و نهال‌ها را روی آن می‌کارند تا ریشه نهال‌ها به‌طور کامل به آن‌ها بچسبند. در این فرآیند به علت عدم وجود خاک، خطر هجوم حشرات و علف‌های هرز به محیطی که نهال‌ها در آن‌ها در حال رشد هستند، کاهش می‌یابد. انجام این روش، یک فرآیند بسیار تمیزتر و ساده‌تر را برای شما به وجود خواهد آورد.

گاهی اوقات نهال‌ها را در سینی‌های رشد قرار می‌دهند که به‌جای فضای آزاد، در گلخانه در یک سیستم قفسه‌بندی عمودی به سمت بالا، چیده می‌شود. ادغام عمودی گیاهان به کشاورزان اجازه می‌دهد تا از کل فضا به‌صورت بهینه استفاده کنند که سبب کاهش 90 تا 99 درصدی استفاده از زمین‌های کشاورزی می‌شود. گیاهانی که در مزارع عمودی رشد می‌کنند به دو ‌صورت هیدروپونیک و هوا پیک با مواد مغذی تغذیه می‌شوند. درروش هیدروپونیک، مواد معدنی موردنیاز گیاه توسط محلول‌های حاوی موادمعدنی به دو روش فعال و غیرفعال تامین می‌شود. درروش فعال پمپ‌های مخصوصی وجود دارد که سبب چرخش محلول شده و سبب رسیدن مواد معدنی به ریشه گیاهان می‌شود. درروش غیرفعال با استفاده از فیتیله‌هایی مواد معدنی را به ریشه نهال‌ها می‌رسانند. درروش هوا پیک ریشه‌های گیاه به‌صورت آزادانه در خاک قرار دارد و توسط خاک، با مواد مغذی غبارآلود تغذیه می‌شوند.

چرا بهتر است از روش هیدروپونیک استفاده کنیم؟

در حال حاضر، انسان‌ها با مسائل و مشکلات زیادی مواجه هستند، که این مشکلات منجر به ایجاد تغییرات چشمگیر در سبک زندگی جهانی ما می‌شود. ازجمله مسائل و مشکلاتی که با آن روبرو هستیم، می‌توان تغییرات آب‌وهوا، بیماری‌های عفونی خطرناک، کاهش ذخایر منابع طبیعی، افزایش شهرنشینی و... را نام برد. کشاورزی هیدروپونیک تاثیر بسیار زیادی در کاهش تهدیدات احتمالی برای سیستم کشاورزی ما دارد.

با محدودیت‌های کشت هیدروپونیک بیشتر آشنا شویم

• کنترل تنش‌ها در دوره کشت

از عوامل اثرگذار بر کیفیت گیاهانی که در خاک‌ کشت می‌شوند، می‌توان به انواع و اقسام تنش‌ها مانند شوری، خشکی و... اشاره کرد. درواقع خاک زیاد تحت کنترل کشاورز نیست اما در روش کشت هیدروپونیک بیشتر تحت کنترل قرار می‌گیرد.

• تنوع محصولات قابل‌کشت

محصولات بسیاری مانند هندوانه، گوجه‌فرنگی ، توت‌فرنگی، خیار، سیب‌زمینی، فلفل دلمه‌ای و... توسط این روش می‌توان تولید کرد.

مزایای اصلی کشت هیدروپونیک چیست؟

• در این روش کشت، مصرف آب به میزان 70 تا 80 درصد کاهش می‌یابد و نیازی به شخم و آبیاری ندارد.
• در این نوع کشت، مصرف سموم بسیار کاهش پیدا می‌کند.
• ضدعفونی کردن محیط کشت بسیار آسان و کم‌هزینه است.
• کشت هیدروپونیک سبب ایجاد روش‌های نوین در کشاورزی خواهد شد.
• از انتقال بیماری‌‌های موجود در خاک جلوگیری می‌کند.
• مانع آزادسازی آلاینده‌های زیست‌محیطی می‌شود.
• نیروی کار کمتری لازم دارد.
• امکان پرورش گیاهان دارویی با بالاترین کیفیت در این روش وجود دارد.

سیستم‌های پرورش در گلخانه با روش کشت هیدروپونیک

سیستم‌های مختلفی برای پرورش گیاهان هیدروپونیک وجود دارد:

1. سیستم نواری یا NFT

در این روش کشت نوار در میان ریشه قرار دارد که به‌طور مستقیم ریشه از آن استفاده می‌کند و به تغذیه گیاه کمک می‌کند.

1. سیستم قطره‌ای

این روش شباهت بسیار زیادی به سیستم آبیاری قطره‌ای دارد و با استفاده از قطره‌چکان، آب و مواد مغذی محلول در آب را به ریشه گیاهان می‌رساند.

1. سیستم شناور

یکی از مناسب‌ترین روش‌ها برای کشت کاهو، روش شناور است. در این روش گیاه توسط قیم (قطعه‌ای از جنس یونولیت)، نگهداری شده، ریشه گیاه در آب قرارمی‌گیرد و مواد مغذی موردنیاز خود را به دست می‌آورد.

1. سیستم هیدروپونیک ساده یا ویکی

یکی از راحت‌ترین و معروف‌ترین روش‌های کشت، روش هیدروپونیک است. در این روش، از محیط‌های متفاوتی برای کشت استفاده می‌شود و برای رشد گیاهان بزرگی که آب بیشتری لازم دارند، مناسب است.

جمع بندی

در این مقاله سعی کردیم شما را با «توسعه گلخانه هیدروپونیک و تاثیر آن در ارتقا و بهینه‌سازی کشاورزی در کشور» آشنا کنیم. همان‌گونه که گفته شد کشت هیدروپونیک یکی از روش‌های مدرن است که به‌وسیله این روش می‌توانید تمام محصولات کشاورزی را با شرایط بهتر و راحت‌تر کشت کنید. همان‌گونه که ذکر شد گلخانه هیدروپونیک دارای مزایای بسیاری مانند کاهش میزان مصرف آب، کاهش استفاده از سموم، نیروی کار کم و... است.