به گزارش الف در سال 1395 موضوع تخلف گمرکی برند کره ای ال جی، ظاهراً توسط منبعی در وزارت امور اقتصاد و دارایی،به رسانه ها درز کرد. این شرکت با دور زدن آشکار قاعده موسوم به «2 الف»، از پرداخت بیش از 3000 میلیارد تومان از تعهدات گمرکی خود به ایران سرباز زده بود.
پس از این موضوع در نهایت ناباوری کارشناسان بازار و تولید کنندگان داخلی، محمد رضا نعمت زاده وزیر وقت، صنعت، معدن و تجارت، نامه‌ای به همتایش در وزارت اقتصاد فرستاد تا از اخذ جریمه از این شرکت کره ای جلوگیری کند.
دقیقاً در همین بازه زمانی، 5 شرکت اصلی و وابسته به لوازم خانگی سامسونگ در اقدامی هماهنگ با دور زدن قانون، مرتکب تخلف 336 میلیارد تومانی شدند که جریمه آن مبلغی در حدود 1500 میلیارد تومان بود.
شرکت های کره ای در ایران، بر اساس قاعده ای نانوشته که اقتصاد دانان آن را اصل «نازپرورده گی کره ای» خطاب می کنند، نه تنها بازار مصرف ایران را به صورت کامل در قبضه خود داشتند، بلکه این استنباط وجود داشت که فروش آنها به کشور از سوی مقامات «نوعی لطف» تلقی می شد.
بر اساس نتایج تحقیقات یک پایان نامه دانشگاهی مقطع دکتری، در سالهای پیشین، اکثر دختران دم بخت، دوست داشتند که جهیزیه آنها با لوازم خانگی خارجی و به ویژه کره ای، تکمیل گردد. در واقع بر اساس یک قانون نانوشته، کامل کردن جهیزیه در سال های قبل با استفاده از لوازم خانگی ایرانی مانند تلویزیون و یخچال، نوعی کسر شان تلقی می شد و هر جهیزیه ای باید لااقل حاوی یک تلویزیون ال جی یا ماشین لباس شویی سامسکونگ می بود.
رهبر انقلاب با اشاره به این ضایعه فرهنگی در بیاناتی در حرم رضوی(نوروز 93) آن را سنتی غلط بازمانده از دوره طاغوت خواندند و خرید محصول داخلی را تا سطح یک فریضه ملی و دینی، ارزشمند توصیف کردند.
در کنار این عارضه فرهنگی، تقریباً هر روز در صدا و سیما و شبکه های اجتماعی، تصاویر دراماتیکی از شرکت های ورشکسته لوازم خانگی ایرانی مانند ارج و پارس منتشر می شد.
جرقه یک معجزه
در سال 1397 پس از تشدید تحریم ها، شرکت های کره ای بدون هیچ اخطار قبلی، به یکباره فروش قطعات و تجهیزات به برخی تولید کنندگان ایرانی که مشغول مونتاژ محصولات آنها در ایران بودند را متوقف کرد.
این اقدام آنها، شوکی بزرگ به بازار وارد کرد و موجب افزایش قیمت چشمگیر و نایاب شدن برخی لوازم خانگی اصلی در بازار شد.
در همان سال شورای هماهنگی سران قوا به تلافی این اقدام کره ای ها، «واردات برخی کالاها از جمله لوازم خانگی را تا پایان سال ۱۴۰۰ ممنوع اعلام کرد».
این ممنوعیت به یکباره انفجاری در تولید داخلی ایجاد کرد. قفل سوله‌های تولید متروک دوباره باز شد و شرکت های داخلی با استفاده از این فرصت، در جهت تولید و تامین نیاز داخلی اقدام کردند.
بازار خیلی سریع از محصولات ایرانی مانند ماشین لباس شویی، یخچال و تلویزیون، اشباع شد. تا جایی که، کیوان گردان مدیرکل دفتر صنایع برق و فلزی و لوازم‌خانگی وزارت صمت، در سال 1399 رسماً اعلام کرد که «ایران در تولید لوازم خانگی خودکفا شده است»
طی سه ماهه اول سال 1400 نیز تولید انواع لوازم خانگی با 29.4 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به بیش از یک میلیون و 48 هزار دستگاه رسید.
شرکت فولاد مبارکه اعلام کرد که موفق شده میلیون ها تن، فولاد گالوانیزه مورد نیاز شرکت های تولید کننده لوازم خانگی را تامین کند.
اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران، نیز گفت: پیش از این، تولید کنندگان لوازم خانگی ایرانی، قطعات پیچیده ای مثل ترموکوپل و شیر بخاری گازی را از دانمارک وارد می کردند، اما به تازگی این قطعات هم به کمک شرکت های دانش بنیان در داخل تولید می شود.
وزارت صمت در بیانیه ای مطبوعاتی عنوان کرد که با توجه به سیر صعودی رشد تولید لوازم خانگی در کشور، هدف گذاری ها برای تولید 12 میلیون دستگاه در سال تعیین شده است و گام بعدی صادرات است.
آمار وزارت صمت، نشان می‌دهد که در خرداد 1400 صنعت لوازم خانگی، موفق شد 300 هزار نفر اشتغال مستقیم و یک میلیون نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد کند. در حال حاضر 500 بنگاه فعال تولیدی در حوزه صنعت لوازم خانگی در کشور فعال هستند.
زمزمه های نگران کننده
مصوبه شورای سران قوا برای ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی تا سال 1400 اعتبار دارد و نجواهای نگران کننده ای مبنی بر احتمال بازگشت دوباره کره ای ها، رسانه ها را پر کرد.
نگرانی تولید کنندگان لوازم خانگی ایرانی، چندان بی جهت نبود، شایع شده است که کره جنوبی درخواست کرده تا بخشی از پول های بلوکه شده ایران در این کشور، به صورت صادرات محصولاتی مثل لوازم خانگی به ایران، بازگردانده شود!
همچنین شرکت های نماینده و همدستان داخلی کره ای که سال ها از این بازار سرشار، سود برده اند، لابی گسترده و پر نفوذی در نهادهای مانند وزارت صمت و اقتصاد دارند، همین مسئله که جمع تولید کنندگان داخلی لوازم خانگی به جای مراجعه به وزارت صمت، ناچار شده اند، به شخص رهبر انقلاب نامه بنویسند، خود مبین این مسئله است.
یک اقتصاد دان در اینباره گفت که به دلیل حضور فعال مدیران دولت پیشین در وزارت صمت و حمایت آنها از شرکت های کره ای، تولید کنندگان، از سر استیصال چاره ای جزء نوشتن نامه به رهبری را نداشتند.
نامه رهبر انقلاب اما، نقطه پایانی بر این نگرانی ها بود.
حضرت آیت الله خامنه ای با لحنی قاطعانه و صریح با اشاره به نامه جمعی از تولید کنندگان ایرانی لوازم خانگی به ایشان، خطاب به رئیس جمهوری، نوشت:
«این موضوع بسیار مهمی است. اگر این خبر (گشایش واردات از دو شرکت کره جنوبی) راست باشد به معنی شکستن کمر شرکت‌های لوازم خانگی داخلی است که تازه توانسته‌اند قدری روی پا بایستند، جداً جلوی این مشکل را سد فرمائید.»
بدیهی است با چنین نامه ای و دستور رئیس جمهور مبنی بر ممنوعیت واردات، خیال تولید کنندگان ایرانی راحت شده است.
وظیفه سنگین تولیدکنندگان لوازم خانگی
حتی برخی از کارشناسان اقتصادی مخالف نظام نیز در آن سوی آب بر درستی حمایت رهبر انقلاب صحه گذاشتند و هیچ کس در درستی حمایت از تولید داخلی، شکی ندارد.
با این همه پرسش برخی از کارشناسان بازار این است که آیا کارخانجات و شرکت های ایرانی این صنف، قدر چنین حمایت و پشتیبانی گسترده ای را خواهند دانست؟
ظاهراً روی سخن منتقدان، وزیر صمت است که به گفته آنها، باید برنامه‌ای منسجم و قابل اجرا برای ارتقاء کیفیت تولید داخلی، داغ کردن تنور رقابت و کاهش قیمت ها فراهم کند.
گزارش شده که در ماه‌های اخیر و با قطع برق مراجعه برای تعمیر لوازم خانگی 15 درصد بالا رفته است. برخی این موضوع را به دلیل کیفیت ضعیف برخی قطعات الکترونیکی کار گذاشته شده در لوازم خانگی، نسبت می دهند.
قیمت‌های مصوب و تعیین شده لوازم خانگی تولید داخل در سال جاری نسبت به سال قبل به طور میانگین 25% بالا رفته‌اند. اما گزارش‌های مختلف حاکی از آن است که افزایش واقعی قیمت در بازار بیش از این است.
تنها پاسخ مناسب تولید کننده ایرانی به حمایت رهبری، می تواند توسعه واحدهای R&D در شرکت ها و تلاش برای تولید محصولات ارزان‌تر باشد.
همچنین دیگر راه حل پیشنهاد شده در این زمینه توسط کارشناسان، صدور مجوزهای گسترده تولید است، تا با افزایش تعداد تولید کنندگان داخلی و جلوگیری از انحصار، رقابت داخلی افزایش یابد و در سایه آن تولید کننده برای عقب نماندن از رقبا ناچار شود، محصولات با کیفیت تر و ارزان تر تولید کند.
یکی از بنیادین ترین سیاست های ابلاغی توسط رهبر معظم انقلاب در سال 1392 در زمینه اقتصاد مقاومتی ؛ « برنامه ریزی برای ارتقاء کیفیت و رقابت پذیری در تولید» بوده است.
وزرای اقتصادی دولت، به ویژه وزیر صمت، باید اطاعت از سیاست‌های ابلاغی رهبری را، نه با حرف های کلیشه ای، کسالت بار و تکراری، بلکه با ارزان تر شدن و بالا رفتن کیفیت لوازم خانگی به صورت واقعی و عینی به مردم نشان دهد.
مهمترین شاخص ولایت پذیری در حوزه اقتصاد از سوی وزرای اقتصادی، محقق ساختن خواسته رهبری در این بخش است و نه تکرار حرافی های همیشگی که باعث آزار مردم و واکنش منفی آنها می شود.
پاسخی به یک بدفهمی
با رسانه ای شدن دستور رهبر انقلاب در زمینه حمایت از تولیدات داخلی برخی بر موضوع کیفیت پایین تولیدات داخلی تاکید می کنند و حمایت از تولیدات داخلی را به این شکل نوعی نادیده گرفتن این مهم تلقی کرده اند در حالی که توجه به این موضوع بارها و بارها در تاکیدات رهبری به چشم می خورد. مروری بر این تاکیدات خالی از لطف نیست:
پیام به ملت شریف ایران در چهلمین روز ارتحال امام خمینی(ره)1368/04/23
کارگران و عناصر فنی، کیفیت صنعتی را تا آن جا که به دقت و دلسوزی در کار مربوط است، بالابرده، با روح ابتکار و اعتماد به نفس، نیاز کشور به محصولات و دانش فنی بیگانگان را کاهش دهند و پایه های صنعت اصیل و ملی را استوار سازند و موجب شوند که مصرف کنندگان به محصولات داخلی اطمینان و علاقه پیدا کنند. همچنین راه به سمت صنعت پیشرفته و پیچیده را باز کنند و نشان دهند که استعداد و ابتکار ایرانی قادر است کشور را - حتّی در صنایع پیشرفته - از دیگران بی نیاز سازد.
بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی1389/01/01
همت مضاعف و کار بیشتر در کیفیت بخشیدن به تولیدات داخلی؛ یکی از کارهای اساسی این است. ما امروز تولیدات داخلی زیادی داریم؛ هم در زمینه ی صنعت، هم در زمینه ی کشاورزی؛ باید به کیفیت این ها اهمیت بدهیم، کیفیت این ها را بالا ببریم. باید جوری باشد که مصرف کننده احساس کند آنچه که در کشورش تولید می شود، به دست کارگر ایرانی تولید می شود، از لحاظ کیفیت، یا بهتر از نوع خارجی است یا لااقل همسطح آن است.
در دیدار کارگزاران نظام1389/05/27
ما باید تولید ملی را افزایش بدهیم، تقویت کنیم؛ عادت کنیم به مصرف تولیدات داخلی؛ عادت کنیم به بالا بردن کیفیت تولیدات داخلی، که البته در این مورد مسئولین دولتی و همچنین قانونگذاران وظائف سنگینی دارند.
در اجتماع کارگران کارخانجات تولیدی داروپخش 1391/02/10
در خصوص برجسته کردن تولید ملی، مسئله ی کیفیت خیلی مهم است؛ که مدیریتهای تولیدی و کارگرهای عزیز باید به این مسئله توجه کنند. مسئله ی قابل رقابت بودن قیمت تمام شده مهم است و باید به آن توجه کنند؛ که این البته کمک دولت را میخواهد
بیانات در دیدار جمعی از کارآفرینان سراسر کشور 1389/06/16
نکته ی اساسی ای که در باب کار وجود دارد و کارآفرینان باید به او توجه کنند، مسئله ی مرغوبیت تولید داخلی است؛ کیفیت تولید داخلی است؛ این خیلی مهم است. البته بخشی از این، ارتباط پیدا میکند به همان قضایای مالی و نمیدانم مقررات و غیرذلک، و پشتیبانی های دولت؛ اما بخشی هم ارتباط پیدا میکند به عزم و اراده ی مسئولین، کارآفرین و کننده ی کار. فرمود: «رحم اللَّه امرا عمل عملا فاتقنه»؛ رحمت خدا بر آن انسانی که کاری را انجام بدهد و آن را متقن انجام بدهد، درست انجام بدهد. این آینده نگری است، غیر از امروز. شما امروز ببینید در دنیا کمپانی هائی هستند صد سال است اینها دارند کار میکنند، صد و پنجاه سال است دارند کار میکنند و محصولاتشان در دنیا فروش میرود. اسم اینها کافی است که جنس را تو بازار رائج کند؛ به خاطر اینکه درست کار کردند، خوب کار کردند، مشتری مطمئن است به اینها. شما میگوئید که ما سفارش کنیم به مردم که تولیدات داخلی را مصرف کنند. من که خب چند سال است دارم سفارش میکنم؛ بنده که بارها گفته ام، منتها این با شعار درست نمیشود. خب، بله یک مقداری مردم حالا یک اعتمادی بکنند، یک اعتنائی بکنند به حرف ما، به خاطری که مثلًا ما گفتیم، بروند یک مقداری چه کنند؛ این یک بخشی از قضیه است. یک بخش دیگر هم مربوط به کیفیت است. خب کیفیت را باید بالا برد
ابلاغ سیاست های کلی برنامه ی دوم توسعه1372/08/18
گسترش تولید داخلی، به ویژه در زمینه ی کشاورزی و تأمین نیازهای اساسی جامعه و کاهش واردات اجناس مصرفی و غیر ضرور، همراه با افزایش کیفیت فرآورده ها در کشور و توسعه ی صادرات غیر نفتی
در دیدار جمعی از معلمان و پرستاران و کارگران1388/02/09
ما باید فرهنگ کشور خودمان را به سمت ترویج تولید داخلی تنسیق و تنظیم کنیم و پیش ببریم؛ این خیلی چیز مهمی است. در گذشته، سالهای متمادی این فرهنگ به ملت ما تزریق شده است که به دنبال مصنوعات و ساخته های بیگانه و خارجی بروند. وقتی گفته می شد این جنس خارجی است، این یک استدلال تام و تمامی بود برای بهتر بودن و مرغوب تر بودن این جنس. این فرهنگ باید عوض شود. البته کیفیت تولید داخل در این مؤثر است، تبلیغ نکردن بیجا و بی رویه ی تولیدات خارجی در این مؤثر است، تشویق کارآفرین داخلی در این مؤثر است، وجدان کاری در کننده ی کار- چه کارگر ساده یا کارگر مجرب یا مهندس کار- در این مؤثر است،
دیدار مدیران وزارت نفت1370/09/12
هرگز به داشته های دیگران پشت نمی کنیم. هرکسی هرچه دارد؛ چه علم، چه امکانات، چه تکنولوژی و موجودی فنی او وقتی که ناگزیر باشیم اگر بتوانیم همه ی آن ها را در خدمت هدفهای خودمان قرار بدهیم، لحظه یی دریغ نخواهیم کرد. ما همه ی این ها را بایستی وسیله و پلی برای جوشیدن استعداد سازندگی از درون کشور قرار بدهیم. هرجا که می توانیم در داخل کشور تولید کنیم، بایستی این را بر استفاده ی از مصنوعات خارجی ترجیح بدهیم. هر چیزی که در داخل کشور تولید می شود، برای ما مبارک تر از مشابه خارجی آن است؛ حتّی اندکی بهتر از آنکه از دست دیگری و دروازه ای از دروازه های کشور وارد بشود.
در دیدار جمعی از کارگران و معلمان1372/02/15
شرط دیگر این است که در محیط کار و تلاش اقتصادی کشور، ابتکار وجود داشته باشد. من عرض می کنم چه خوب است کارخانه هایی که در کشور ما وجود دارد؛ چه آن هایی که در اختیار دولت است و چه آن هایی که در اختیار مردم است امروز تعداد زیادی از واحدهای تولیدی در اختیار مردم و مال خود مردم است یک مقدار از درآمدشان را برای تحقیق، برای پیشبرد کار و برای کیفیّت بخشیدن به کالای تولیدیشان صرف کنند. چرا ما باید بنشینیم که دیگری در اروپا، یا در یک گوشه ی دیگر دنیا تحقیقی بکند و ما از او یاد بگیریم؟! مگر ما کمتر از آن ها هستیم؟! مگر ما کمتر می فهمیم؟! پس باید تحقیقات کنند، ابتکار کنند، تولید را جلو ببرند، صنعت را جلو ببرند، تولید را از لحاظ کیفیّت و کمیّت بالا ببرند. این هم یک شرط؛ ابتکار داشتن و نوآوری.
بیانات در حرم رضوی در آغاز سال 1391/01/01
محصول داخلی را باید مرغوب، باکیفیت و بادوام تولید کنیم. تا آنجائی که بتوانیم، باید قیمت تمام شده را ارزان تمام کنیم. این کار، همکاری همه را میطلبد. بخشهای گوناگون دولتی باید در این زمینه همکاری کنند - چه بخشهای پولی و مالی، چه بخشهای دیگر اقتصادی - مجلس هم باید همکاری کند، تا بتوانند این قضیه را در کشور ما تحقق ببخشند.
دیدار جمعی از روحانیون1370/12/14
مردم ایران نمی دانند که مرحوم شیخ الشریعه ی اصفهانی- مرجع تقلید بزرگ ساکن نجف - فتوا داد که استعمال اجناس مصنوعه ی در داخل کشور لازم است و مردم باید از استفاده از مصنوعات خارجی اجتناب کنند، تا به این ترتیب دیگران در داخل کشور نفوذ نکنند. همه می دانند که در ژاپن، حدود صد سال پیش از این گفتند که مردم حق ندارند از مصنوعات خارجی استفاده کنند، تا در داخل آن کشور چرخ اقتصاد به کار بیفتد؛ اما نمی دانند که در همان زمان، بلکه زودتر از آن، عین همین پیشنهاد و همین فتوا، از طرف مراجع و علمای شیعه صادر شد؛ منتها متأسفانه در داخل کشور، هیچ کس از سرجنبانها و اهل قلم و اهل سیاست و روشنفکران کمکشان نکرد
در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت 1382/06/05
باید به طرف مصرف تولیدات داخلی رفت. وقتی می خواستند ساختمان اجلاس بین المللی را بسازند- ساختمانی که امروز ما پُزش را می دهیم- مهندسان آن اینجا آمدند. من به آن ها گفتم تصمیم قطعی بگیرید که در این ساختمان هیچ مصالح خارجی به کار نرود. فقط در آخرِ کار در بخشی از کارهای صوتی و الکترونیکی و استفاده از موکت نسوزی که در داخل نمی توانیم تولید کنیم، از تولیدات خارجی استفاده کردند. این ساختمانِ به آن عظمت، نود و چند درصد مصالحش از تولیدات داخلی است. بنده در قضیه ساختِ آن ساختمان چند بار قاطع این موضوع را گفتم و ابلاغ کردم که رفتند و دنبال کردند و شد. ما می توانیم؛ این همه تولید داخلی داریم: چینی، بلور و کارهای چوبیِ به این خوبی داریم، که باز آقایان و بخصوص این شرکتها از خارج می آورند!